1 MW điện, "đánh đổi" 30 ha rừng

* Rừng mỗi ngày một mất

* Thủy điện ra rả kêu oan!

Phá rừng làm thủy điện

LỎNG LẺO VỚI RỪNG

Báo cáo tại cuộc họp của ngành lâm nghiệp mới đây, lãnh đạo Cục Kiểm lâm (Bộ NN-PTNT) cho biết: Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2010, cả nước đã xảy ra 26.304 vụ vi phạm các quy định của Nhà nước về Quản lý- bảo vệ rừng (QL- BVR). Tuy số vụ vi phạm có giảm so với cùng kỳ năm trước, song ở một số địa phương, số vụ vi phạm được phát hiện lại tăng cao đột biến như: Thái Nguyên 1.296 vụ, Tuyên Quang 1.202 vụ, Quảng Nam 1.223 vụ, Gia Lai 1.359 vụ…

Rừng mất do nhiều nguyên nhân, song nguyên nhân chính vẫn là do công tác QL- BVR chưa chặt chẽ, thậm chí nhiều địa phương còn hết sức lỏng lẻo trong công tác QL- BVR. Trong hơn 26 ngàn vụ vi phạm về công tác QL- BVR 9 tháng đầu năm 2010 thì phá rừng trái phép có 2.946 vụ, làm thiệt hại gần 1.600 ha rừng các loại. Tình trạng phá rừng lấy đất trái pháp luật diễn ra chủ yếu ở khu vực rừng sau rà soát quy hoạch ba loại rừng, được chuyển từ rừng phòng hộ sang rừng sản xuất; khu vực giao cho các Cty Lâm nghiệp, UBND xã quản lý; khu vực thuộc các dự án cải tạo rừng nghèo kiệt… Một số tỉnh có diện tích rừng bị phá lớn trong năm như: Điện Biên 91 ha, Bình Định 194 ha, Bình Phước 362 ha, Đăk Nông 206 ha, Lâm Đồng 171 ha…Điều đáng nói là phần lớn các vụ phá rừng trái phép đều không phát hiện được thủ phạm đích thực, điều này đã gây cản trở trong công tác điều tra, xác minh và xử lý sự vụ. Con số các vụ vi phạm nêu trên, chắc chắn chưa phản ánh đúng thực trạng nóng bỏng và tính chất phức tạp về rừng đang diễn ra từng ngày trên cả nước.

Bên cạnh việc phá rừng trái phép để chiếm đất thì tình trạng khai thác, vận chuyển lâm sản trái pháp luật cũng hết sức “nóng”. Do nhu cầu sử dụng gỗ ngày càng cao nên một khối lượng gỗ khổng lồ (nhất là gỗ quý hiếm) ngày càng bị khai thác triệt để, vô tội vạ. Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2010, cả nước đã phát hiện (vẫn chỉ là con số… phát hiện), xử lý 2.463 vụ khai thác lâm sản trái phép.

Không thể phủ nhận hết công lao, kể cả máu đã đổ của lực lượng Kiểm lâm, của các chủ rừng, các ngành chức năng trong công cuộc giữ rừng đầy gian nan này. Tuy nhiên cũng không thể chối bỏ trách nhiệm của một bộ phận không nhỏ, trong suốt một thời gian dài đã lơi lỏng- thậm chí có nơi còn tạo điều kiện cho các đối tượng xấu xâm hại đến tài nguyên rừng. Cũng không thể chối bỏ trách nhiệm của một số ngành, địa phương đã “vung tay” và lơi lỏng với các “đại dự án” để từ đó, diện tích rừng ngày càng bị thu hẹp.

MẤT RỪNG TỪ… ĐẠI DỰ ÁN

Trong nhiều năm trở lại đây, nhiều dự án lớn của Chính phủ nhằm phát triển kinh tế- xã hội đã được triển khai ở nhiều địa phương trong cả nước như: Dự án phát triển cao su đại điền, dự án phát triển hệ thống thuỷ điện trên các dòng sông… . Tuy nhiên lợi dụng vào những chủ trương này mà nhiều doanh nghiệp, tập thể, cá nhân đã “tranh thủ” sự lơi lỏng, thậm chí "cố tình" lơi lỏng của một số địa phương các cấp để “rút ruột” tài nguyên rừng.

Việc xây dựng hàng loạt các công trình thuỷ điện trên hệ thống các dòng sông, con suối trong cả nước là một “miếng bánh” vừa lớn, vừa ngon đối với các doanh nghiệp. Chỉ tính riêng ở các tỉnh Tây Nguyên, hiện đã có đến trên 300 dự án thuỷ điện (chủ yếu là thuỷ điện vừa và nhỏ) được quy hoạch (riêng 3 tỉnh Gia Lai, Kon Tum và Đăk Nông đã có đến 257 nhà máy thuỷ điện vừa và nhỏ được quy hoạch). Cũng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, hiện có 11 Nhà máy Thuỷ điện lớn đang vận hành, với tổng công suất trên 5.000 MW, chiếm khoảng 25% tổng công suất nguồn điện của cả nước. Vấn đề không chỉ là tạo ra nguồn điện năng phục vụ dân sinh, phát triển xã hội mà còn là việc không thể đếm hết một diện tích rừng khổng lồ, đang dần bị vĩnh viễn nhấn chìm xuống các lòng hồ thuỷ điện; một diện tích rừng không nhỏ cũng theo đó mà mất đi để làm đường vào công trình thuỷ điện, xây dựng các công trình liên quan…

Có nhiều người nói vui mà… thật, rằng: Ở Tây Nguyên, chấm đâu trên bản đồ cũng trúng thuỷ điện. Thuỷ điện phát triển ở khắp nơi: Những dòng sông lớn là “phần” của các “đại gia” như “dòng sông năng lượng” Sê San (chảy qua địa phận Gia Lai- Kon Tum). Theo “thứ bậc” đó mà đến những con sông nhỏ, rồi đến suối, kể cả những… con suối nhỏ róc rách tận trong rừng sâu cũng có khả năng “toả sáng”!

Theo các chuyên gia sinh quyển thì, để tạo ra 1 MW điện, phải “đổi” ít nhất 10- 30 ha rừng; và để có 1.000 ha làm thuỷ điện, phải san bằng 1.000—2.000 ha đất rừng ở thượng nguồn. Với những con số trên, với “bản đồ thuỷ điện” như hiện nay, và với lập luận (mang tính… thời vụ) rằng trong vòng 9 đến 10 năm, sẽ thu hồi được vốn từ các công trình thuỷ điện thì liệu đến lúc ấy, chúng ta có “thu hồi” được hàng ngàn, hàng vạn héc- ta rừng- vốn được thiên nhiên biệt đãi để nuôi sống, chở che con người từ hàng triệu năm nay? Hay hàng năm, chúng ta phải bỏ ra hàng ngàn tỷ đồng để khắc phục hậu quả do thiên tai, lũ lụt mà căn nguyên sâu xa và duy nhất, đó là thái độ ứng xử với rừng như hiện nay?

Bên lề kỳ họp Quốc hội, ông Phạm Khôi Nguyên- Bộ trưởng Bộ TN- MT, nói: Nếu đơn vị nào lấy vào diện tích rừng bao nhiêu để làm thuỷ điện, đơn vị đó sẽ phải tái tạo rừng ở khu vực khác với diện tích tương tự… Thôi thì, cứ cho khái niệm rừng là do… cây mọc mà nên, cũng khó có thể tái tạo lại được diện tích rừng đã “biếu” cho thuỷ điện bởi chỉ riêng ở Gia Lai, hiện tại có gần 20 dự án thuỷ điện được phê duyệt xây dựng trong rừng, nhưng chỉ có dưới 5 đơn vị đảm bảo trồng rừng mới và có báo cáo tác động môi trường.

Rừng chúng ta đang mất, không phải tính theo từng ngày, mà là tính theo từng giờ!