Sau khi Bộ NN-PTNT có Thông tư quản lí chặt chất lượng muối NK, các DN được cấp hạn ngạch NK muối đã “kêu như vạc” vì cho rằng tiêu chuẩn quá cao. Tuy nhiên, nhiều nhà quản lí cho rằng đây cũng là một rào cản cần thiết mà Bộ NN-PTNT đưa ra nhằm hạn chế muối NK để bảo vệ diêm dân và DNSX muối nội.
Vẫn là những giải thích quen thuộc của Bộ Công thương, trong cuộc trả lời báo chí gần đây xung quanh vụ việc Cty TNHH MTV Hóa chất cơ bản miền Nam gian lận 23 nghìn tấn muối được NK theo hạn ngạch thuế quan để bán ra thị trường, ông Lưu Hoàng Ngọc, Phó Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công thương) cho rằng, mấu chốt của vấn đề phải cấp hạn ngạch cho NK muối nằm ở chỗ, các DNSX muối trong nước chưa SX được muối đáp ứng được yêu cầu của DNSX hóa chất.
Ông này đỗ lỗi nguyên nhân là do nhà nước và Bộ phụ trách chuyên môn (tức Bộ NN-PTNT) hiện mới chỉ có chính sách “tam nông” chung chung cho SX nông nghiệp mà chưa có chính sách riêng cho SX muối nên việc SX muối chất lượng cao chưa đáp ứng được yêu cầu? Vị này cũng đưa ra nhận định mang tính “nói hộ” cho DN được cấp hạn ngạch NK muối khi cho rằng, các DNSX hóa chất… không phải là rất thích được cấp hạn ngạch NK muối, mà muốn mua được muối chất lượng cao trong nước, đáp ứng được nhu cầu của họ hơn. Bởi để có được hạn ngạch và chờ được cấp thì rất mất thời gian, và DN sẽ không chủ động trong SX (?!).
Xung quanh những lí do mà lâu nay Bộ Công thương cho rằng, các DNSX muối trong nước không SX được muối công nghiệp đạt yêu cầu của DNSX hóa chất, một lãnh đạo Cục Chế biến - Thương mại NLTS và Nghề muối (Bộ NN-PTNT) đã “bác” lại khi khẳng định, đó chỉ là nhận xét một chiều dựa trên lời kêu ca của các DNSX hóa chất mà thôi.
Trên thực tế, cả nước hiện đã có tới 7 DN chế biến muối công nghiệp hoàn toàn có đủ khả năng kỹ thuật và điều kiện để SX được muối công nghiệp đạt chất lượng, thậm chí còn XK sang các thị trường khó tính. Vấn đề là lâu nay, mà đặc biệt là trước năm 2010, việc cấp hạn ngạch NK muối đều chỉ do Bộ Công thương “một mình một sân” quyết định. Đương nhiên, khi đã có muối NK theo hạn ngạch, được ưu tiên thuế suất, thì các DNSX hóa chất chẳng dại gì phải mất công đi tìm mua, rồi phải đàm phán đặt hàng với DNSX muối công nghiệp trong nước làm gì.
Trong khi đó, DNSX muối công nghiệp trong nước cũng chẳng mặn mà gì với việc SX muối công nghiệp, bởi SX muối ăn lợi nhuận cao hơn nhiều. Đây chính là lí do tại sao “cung” và “cầu” muối công nghiệp trong nước không thể ngồi lại với nhau để bàn bạc, khiến cho vấn đề muối NK phải tốn nhiều giấy mực của báo chí cũng như dư luận bức xúc kéo dài trong nhiều năm qua.
Được biết mới đây, Cục Chế biến – Thương mại NLTS và Nghề muối đã hành động cứng rắn để kiểm soát tình trạng thả lỏng cho muối công nghiệp NK, khi Cục này đề xuất với Chính phủ cho cơ chế cùng giám sát, cùng quyết định việc NK muối cùng với Bộ Công thương, thay vì chỉ do một mình Bộ Công thương quyết định như trước đây.
Thông tư số 60/2011/TT-BNNPTNT cũng giao cho Cục Chế biến – Thương mại NLTS và Nghề muối nhiều quyền hơn trong việc kiểm tra và giám sát chất lượng muối NK.
Sau khi được Chính phủ đồng ý thì mới đây, Bộ NN-PTNT cùng Bộ Công thương mới thành lập được đoàn công tác đi khảo sát tình hình SX muối công nghiệp tại phía Nam để gắn “cung” và “cầu” trong nước lại với nhau. Nếu việc cấp hạn ngạch NK muối được điều tiết hợp lí trong thời gian tới, thì có thể từ năm 2012, các DNSX muối công nghiệp trong nước và các DNSX hóa chất mới khởi động việc “bắt tay” với nhau được.
Ngày 9/9/2011, Bộ NN-PTNT cũng đã có Thông tư số 60/2011/TT-BNNPTNT quy định về việc kiểm tra chất lượng muối NK. Theo Thông tư này, các tiêu chuẩn về chất lượng muối NK sẽ phải đạt rất cao, ví dụ như muối NaCl thô NK dùng trong SX hóa chất và chế biến muối tinh khiết phải có hàm lượng NaCl lớn hơn hoặc bằng 98%; hàm lượng chất không tan trong nước phải bé hơn hoặc bằng 0,25%, hàm lượng các ion như Ca (phải bé hơn hoặc bằng 0,15%), Mg (bé hơn hoặc bằng 0,1%)…
