Lại canh cánh nỗi lo IR 50404

Mua bán lúa giống ở ĐBSCL

Sốt giống IR 50404

Theo ông Lê Văn Phương, chủ cơ sở sản xuất lúa giống Phương Minh (ấp Hạ, xã Tân Quới, Thanh Bình, Đồng Tháp), nhu cầu mua giống lúa IR 50404 của nông dân đang rất lớn, thậm chí đã tạo nên một cơn sốt đối với giống lúa này. Bằng chứng là ở vụ đông xuân trước, cơ sở Phương Minh chỉ sản xuất 50 tấn giống lúa IR 50404, nhưng vụ này đã tăng lên gấp đôi mà vẫn không đủ bán. Hay nếu như trước đây, giá giống lúa IR 50404 chỉ khoảng 13.000-14.000 đ/kg, thì hiện nay, đã bị nhiều đại lý kinh doanh giống lúa đẩy lên 17.000-18.000 đ/kg, thậm chí có nơi bán tới 20.000 đ/kg.

Ông Nguyễn Văn Giàu, chủ đại lý lúa giống Ba Giàu ở ấp Cầu Dây, xã Thạnh Mỹ Tây (Châu Phú, An Giang) cũng xác nhận giống lúa IR 50404 đang sốt. Trước đây, mỗi vụ lúa, ông Giàu chỉ bán được chừng 5- 6 tấn giống IR 50404, nhưng từ đầu vụ đến giờ, trong khi nông dân Châu Phú vẫn còn đang xuống giống lúa đông xuân, ông Giàu đã bán được chừng 20 tấn giống IR 50404. Do nguồn giống IR 50404 dồi dào hơn nên giá không cao như bên huyện Thanh Bình (Đồng Tháp), nhưng hiện cũng đã ở mức trên 15.000 đ/kg, cao hơn vụ trước khoảng 2.000 đ/kg.

Ông Đoàn Trí Vững, PGĐ Sở NN-PTNT Đồng Tháp, cho biết ở tỉnh này đã có hiện tượng sốt lúa giống, trong đó có giống IR 50404. Tuy chưa có con số thống kê chính xác, nhưng theo ông Vững, trong vụ đông xuân này, nông dân Đồng Tháp xuống giống IR 50404 khá nhiều. Còn theo Sở NN-PTNT Hậu Giang, trong vụ đông xuân 2011-2012, lúa IR 50404 có khả năng chiếm tới 50-60% diện tích lúa. Theo khảo sát của một số doanh nghiệp lương thực, trên toàn vùng ĐBSCL, lúa IR 50404 có thể chiếm tới 50% diện tích trong vụ đông xuân này.

Trao đổi với nhiều nông dân ĐBSCL, nguyên nhân khiến họ vẫn gia tăng sử dụng các giống lúa phẩm cấp thấp là ở thời gian, năng suất ... Những giống lúa IR 50404 hay OM 6976 có lợi thế về thời gian sinh trưởng ngắn, chỉ khoảng 85-95 ngày, trong khi năng suất bình quân lại cao hơn so với các giống lúa chất lượng cao. Nhưng điều quan trọng nhất là ở hiệu quả kinh tế.

Ông Nguyễn Văn Lượng, nông dân ở xã Tân Quới (Thanh Bình, Đồng Tháp) thẳng thắn nói: “Giá thành sản xuất lúa chất lượng cao cao hơn lúa phẩm cấp thấp từ 700-1.000 đ/kg, trong khi giá bán lại chỉ cao hơn có 200-300 đ/kg. Bởi thế, dù biết làm lúa phẩm cấp thấp dễ gặp rủi ro về đầu ra nhưng nông dân chúng tôi vẫn đánh liều với giống IR 50404”.

Còn theo Cục Trồng trọt, trong năm 2011, giá thương phẩm của các giống lúa phẩm cấp thấp cũng thường ở mức cao chót vót, và không có sự chênh lệch lớn giữa lúa chất lượng cao và lúa chất lượng trung bình – thấp, nên diện tích giống lúa IR 50404 tăng lên đáng kể. Nhận định của nông dân cũng như Cục Trồng trọt là không sai, bởi nhìn vào bảng thống kê giá lúa hàng tuần của Hiệp hội Lương thực Việt Nam sẽ thấy rõ điều này: Ngày 22/12, giá lúa khô loại thường dao động từ 5.950 – 6.050 đ/kg, lúa dài khoảng 6.050 – 6.150 đ/kg (chênh lệch có 100 đ/kg); ngày 15/12, giá lúa khô loại thường từ 6.050 – 6.150 đ/kg, lúa dài khoảng 6.250 – 6.350 đ/kg (chênh lệch 200 đ/kg); ngày 8/12, giá lúa khô loại thường dao động từ 6.050 – 6.150 đ/kg, lúa dài khoảng 6.350 – 6.450 đ/kg (chênh lệch 300 đ/kg); ngày 1/12, giá lúa khô loại thường từ 7.000 – 7.100 đ/kg, lúa dài khoảng 7.100 – 7.200 đ/kg (chênh lệch 100 đ/kg)…

Điều đáng lo ngại là do nhu cầu giống lúa phẩm cấp thấp ở ĐBSCL tăng đột biến nên lượng hạt giống xác nhận hiện chỉ đáp ứng được khoảng vài chục phần trăm. Ông Lê Văn Phương cho biết do không mua được hạt giống lúa IR 50404 từ các đại lý, cơ sở sản xuất giống, nên nhiều nông dân đang đánh liều đi tìm mua lúa thịt về làm lúa giống. Đây là điều không nên vì lúa thịt dễ lẫn tạp chất, hạt cỏ, sâu bệnh…

Lo dịch bệnh, đầu ra

Theo PGS.TS Phạm Văn Dư, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, từ mấy năm nay, Bộ NN-PTNT vẫn luôn khuyến cáo nông dân không nên trồng quá nhiều các giống lúa phẩm cấp thấp. Vụ đông xuân này cũng vậy. Bởi nếu một giống lúa vượt quá 20% diện tích, nguy cơ bùng phát dịch bệnh là không nhỏ.

Từ đầu vụ đông xuân đến nay, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cũng thường xuyên khuyến cáo về cơ cấu giống lúa cho vụ này. Theo đó, các giống cần ưu tiên là lúa chất lượng cao, nhất là các giống lúa thơm như Jasmine, đồng thời hạn chế sử dụng các giống phẩm cấp thấp. Theo VFA, thị trường gạo thơm của Việt Nam đang rất tốt. Trong năm qua, gạo thơm Việt Nam đã thâm nhập và chiếm lĩnh được nhiều thị trường quan trọng như Hồng Kông, Trung Quốc... Lượng gạo thơm xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2011 cũng đạt mức kỷ lục là khoảng 400 ngàn tấn, và dự kiến năm 2012 có thể lên tới 500 ngàn tấn.

 Gạo chất lượng cao của Việt Nam lại đang có cơ hội thay thế gạo cùng loại của Thái Lan vì giá gạo nước này hiện quá cao, đồng thời đợt lũ lụt lớn cuối năm 2011 đang khiến cho Thái Lan gặp khó khăn lớn trong việc giao hàng. Gạo chất lượng cao của Việt Nam dù cao hơn gạo cùng loại của Ấn Độ và Pakistan tới 100 USD/tấn, nhưng nhờ có chất lượng cao hơn và lại là gạo mới thu hoạch, nên vẫn được nhiều thị trường quen ăn gạo chất lượng cao chấp nhận.

Trong khi đó, dù cũng cao hơn gạo cùng loại của Ấn Độ, Pakistan hay Myanmar khoảng 100 USD/tấn, nhưng gạo phẩm cấp thấp của Việt Nam hiện không thể cạnh tranh được với các nước trên, vì những thị trường tiêu thụ gạo cấp thấp (điển hình là châu Phi), chỉ quan tâm tới giá cả. Ông Phạm Văn Bảy, Phó Chủ tịch VFA, cho biết, thực ra Việt Nam vẫn đang có thị phần ở phân khúc gạo cấp thấp, nhưng rất hạn chế. Vì thế, nếu sản lượng lúa IR 50404 quá lớn, sẽ rất nguy hiểm bởi khó kiếm được đầu ra.

Ông Phạm Văn Dư cho rằng, trước tình trạng nông dân đang ồ ạt sử dụng các giống phẩm cấp thấp trong vụ đông xuân này, các tỉnh cần phải quan tâm, thông tin, khuyến cáo kịp thời cho nông dân về những nguy cơ dịch bệnh và nhất là khả năng khó tiêu thụ được các giống lúa này khi sản lượng quá lớn.