Ăn trộm mà như đi hội

Công khai khai thác titan lậu

Công khai làm lậu

Tại đoạn đường thuộc địa bàn thôn Chánh Thiện xã Cát Thành, hàng trăm chiếc xe máy dựng san sát. Bên kia phía biển, trên động cát cao, tiếng cười nói râm ran vang vọng cả vùng đất thanh vắng. Trước mắt chúng tôi là cảnh khai thác titan rầm rộ bằng phương pháp thủ công của hàng trăm người dân.

Đồ dùng khai thác titan của họ rất đơn giản: 1 đôi thùng gánh nước, 1 cái ca múc nước, 1 cái xẻng, 1 cái máng bằng gỗ dài chừng 1 m, rộng 3cm và những bao tải cước. Họ chia thành từng cặp, hoặc là vợ chồng, hoặc là anh em để phối hợp “tác chiến”.

Người đứng dưới hố, xúc cát đổ lên bờ. Khi đã đầy 1 đống cát cao, người này liền leo lên khỏi hố cát, gánh đôi thùng đi lấy nước. Người ngồi trên bờ với chiếc máng gỗ được đặt xuôi xuống cái hố nhỏ. Dưới đáy hố lót tấm bạt, bên trên đổ đầy nước. Ngay miệng máng được trùm 1 bao tải cước. Người đãi titan liên tục dùng ca nhựa múc nước từ hố nhỏ xối lên chiếc máng đầy cát. Cát theo nước trôi vào bao tải, titan nặng hơn nên ở lại dưới đáy chiếc máng gỗ, khi titan thô đã khá đầy trong lòng máng, chúng được xúc cho vào 1 bao tải khác. Cứ thế, công việc tiếp nối từ sáng đến chiều.

Tôi hỏi một người phụ nữ: “Mỗi ngày vợ chồng chị thu nhập được bao nhiêu?”. “Ngày nào làm gắt thì đãi được 500kg đất đen (titan thô). Giá bán mỗi kg 1.000đ, vị chi vợ chồng tui thu được mỗi ngày 500 ngàn đồng”. “Giữa biển cát mênh mông lấy đâu ra nước mà làm?”. “Người có điều kiện mang máy đến bơm nước từ mạch ngầm vừa để làm vừa bán cho tụi tui. Mỗi ngày làm, tui trả tiền nước mất 10.000đ”. “Người ta mua cát đen mạnh không?”. “Úi cha, không có để cho các đầu nậu tại địa phương thu. Sau đó các đầu nậu bán cho người trong TP Quy Nhơn ra mua. Đêm nào xe tải cũng chở đi rần rật”.

Rời “công trường” khai thác titan lậu, tôi chạy xe máy về khu vực trung tâm xã. Thật ngạc nhiên, dọc tỉnh lộ 639, những đống titan thô cao ngất được đổ rải rác khắp nơi, không cần che giấu. Kể cả dọc những con đường liên thôn, đâu đâu cũng thấy tiatan. Thậm chí có “kho” titan nằm lồ lộ giữa trời, chỉ cách UBND xã Cát Thành chỉ hơn 100m, trông cứ như đang “giới thiệu mặt hàng”.

Không thể kiểm soát

Chủ tịch UBND xã Cát Thành Nguyễn Hữu Hạnh cho biết, nạn khai thác titan lậu xuất hiện từ năm 2007, sau nỗ lực ngăn chặn của chính quyền địa phương, tình hình lắng dịu 1 thời gian. Đến năm 2010, UBND tỉnh Bình Định có quyết định thu hồi diện tích đất của Cty Khoáng sản Bimal thuê trước đây nay đã khai thác titan xong, Bộ TN-MT đã quyết định đóng mỏ tại khu vực thôn Hóa Lạc. Sau khi Cty Bimal rút đi, người dân lập tức ập vào khu vực ấy để khai thác “mót”.

Hiện nay, mỗi ngày có từ 300 đến 500 người dân tập trung về bãi cát khai thác titan lậu, tập trung ở các thôn Chánh Hóa, Chánh Thiện và Hóa Lạc. Dân khai thác trái phép ban ngày kéo nhau ra bãi cát đãi titan, đến chiều dùng xe máy hoặc xe cọc cạch kéo rơ - móc chở về bán cho hơn 20 đầu nậu thu mua tại địa phương. Khoảng từ 5 giờ chiều trở đi, tuyến tỉnh lộ 639 nghìn nghịt các phương tiên chuyên chở ti tan lậu. Đêm đến, xe tải tập trung về điểm tập kết thu hàng, sau đó chở về Quy Nhơn.

“Mỗi khi tổ công tác chặn xe tải, tài xế đã không dừng theo lệnh mà cứ chạy. Vì để bảo đảm an toàn tính mạng chúng tôi phải dạt ra, và tất nhiên xe chở titan lậu tẩu thoát”, chủ tịch UBND xã Cát Thành Nguyễn Hữu Hạnh chua chát nói.

Không chỉ ở Cát Thành, tại xã Cát Khánh (Phù Cát), tình hình khai thác trộm titan cũng đang diễn ra nghiêm trọng. Ông Phạm Dũng Luận, Phó phòng TN-MT huyện Phù Cát, than vãn: “Mỗi khi các xã tổ chức vận động, tuyên truyền thì không thể mời dân, vì lực lượng này quá đông, và dù có mời họ cũng không đi. Còn các đầu nậu, cam kết thì vẫn cam kết nhưng sau đó vẫn tiếp tục thu mua”.