Nói đến nước ta, thế giới thường nhắc đến Việt Nam - Hồ Chí Minh - Võ Nguyên Giáp.
Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng liên tục trên 80 năm, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã có nhiều công lao to lớn đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Đại tướng là người học trò xuất sắc và gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, là Đại tướng đầu tiên và Tổng tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam, ông được nhân dân yêu mến, kính trọng, bạn bè quốc tế ngưỡng mộ, là niềm tự hào của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ toàn quân.
Đại tướng được Bác Hồ tin cậy, yêu quý và dìu dắt. Đáp lại tấm lòng của Bác đối với bản thân mình, Đại tướng luôn luôn thực hiện lời dạy của Bác Hồ với một ý chí quyết tâm đánh đuổi thực dân Pháp và sau là đế quốc Mỹ để hoàn toàn giải phóng cho đất nước.
Đại tướng thường nhắc tới quyết tâm đó “Dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn thì cũng quyết dành cho được nền độc lập”. Ý chí ấy được Đại tướng thực hiện với hai nhân tố quan trọng bậc nhất đó là nhân và trí.
Nhân là tận tụy hết lòng với nhân dân, thể hiện truyền thống yêu nước sâu sắc của dân tộc ta. Tinh thần đoàn kết và chiến đấu có thể thành công với nhân tố thứ hai, ấy là trí.
GS Vũ Khiêu và Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong một lần gặp gỡ thân mật
Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một trí thức uyên bác và sắc sảo. Trước hết là sự am hiểu về lịch sử dân tộc và nhân loại. Kiến thức ấy không dừng lại ở quá khứ mà còn thể hiện ở chỗ nắm vững được một cách sâu sắc những diễn biến xảy ra trên toàn thế giới và nhận rõ được xu hướng phát triển tất yếu của việc giải phóng cho nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam.
Tôi có nhiều kỷ niệm với Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Tôi gặp Đại tướng sau Chiến dịch Biên giới 1950. Từ đó liên tục gặp gỡ làm việc gần gũi với Đại tướng. Ngày đó tôi là Phó ban Tuyên huấn của Khu ủy Việt Bắc đồng thời là Giám đốc thông tin văn hóa. Trong mọi chiến dịch mở ra ở Việt Nam, tôi đều được tham gia Ban Tuyên huấn của Đảng ủy Mặt trận giúp Đại tướng trong công việc phổ biến tin tức và viết những bài bình luận về các trận chiến thắng của ta.
Hòa bình lập lại, tôi lại càng có dịp cộng tác với Đại tướng trên mọi lĩnh vực của tư tưởng, văn hóa, khoa học, giáo dục. Năm 1980, kỷ niệm 500 năm ngày sinh của người anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi, Đại tướng được Trung ương Đảng và Bộ Chính trị phân công tổ chức ngày kỷ niệm long trọng. Tôi được Đại tướng giao trách nhiệm cùng các nhà khoa học, mỗi người dự thảo một bản về bài phát biểu của Đại tướng tại lễ kỷ niệm.
Đại tướng đã đặc biệt quan tâm đọc kỹ các bài dự thảo và đã lựa chọn, tiếp thu những ý kiến hay để bổ sung cho bài phát biểu. Sau đó, Đại tướng đã chuyển lại cho tất cả mọi người cùng xem để góp ý. Cách làm việc đó của Đại tướng, tôi rất khâm phục. Đại tướng đã có một cách làm việc rất nghiêm túc, cẩn thận và tôn trọng mọi người. Tôi rất hoan nghênh và cố gắng học tập điều đó của Đại tướng.
Một lần khác, Đại tướng được Trung ương giao cho việc biên soạn một cuốn sách nói về tư tưởng Hồ Chí Minh. Khi cuốn sách hoàn thành, Hội đồng nghiệm thu muốn mời một đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị chủ trì buổi họp nhằm phân tích và đánh giá tác phẩm ấy. Tuy nhiên, vì bận công việc nên Bộ Chính trị đã giao lại việc đó cho tôi làm Chủ tịch hội đồng nghiệm thu. Các thành viên hội đồng đều đọc rất kỹ, phân tích tỉ mỉ tác phẩm; nêu lên những ý kiến sâu sắc của Đại tướng. Hội đồng đánh giá cao về tác phẩm và đề nghị tác giả bổ sung thêm phần về nhân cách Hồ Chí Minh mà những người gần gũi với Bác Hồ mới nắm được.
Hồ Chủ tịch trước đây có đề ra khẩu hiệu phấn đấu của người cán bộ cộng sản là cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Đại tướng Võ Nguyên Giáp là người thực hiện toàn vẹn những khẩu hiệu đó, đặc biệt là tinh thần khiêm tốn, giản dị. Là người có công lớn trong sự nghiệp chống quân thù xâm lược đất nước ta nhưng Đại tướng lại muốn che bớt đi ánh sáng của mình. Tài năng và đạo đức của mình không bao giờ Đại tướng tự nói ra nhưng được nêu lên bởi hàng trăm, hàng nghìn bài báo của cán bộ Đảng, Nhà nước, nhà khoa học và nhà báo ngợi ca Đại tướng.
Nhận biết được tinh thần ấy, tôi đã viết tặng Đại tướng 10 chữ như sau: “Võ Công truyền quốc sử / Văn đức quán nhân tâm”, có nghĩa là sự nghiệp to lớn của Đại tướng sẽ mãi mãi lưu truyền trong lịch sử và Tổ quốc Việt Nam. Còn văn hóa và đạo đức của Đại tướng thì trùm lên lòng con người cả trong nước và ngoài nước.
Hôm nay, Đại tướng đã qua đời, tôi thấy 10 chữ tôi viết tặng Người đã được thể hiện rõ trên mọi miền của đất nước và trên toàn thế giới. Tấm lòng của 90 triệu đồng bào Việt Nam cùng đông đảo bạn bè trên toàn cầu đều bày tỏ lòng thương tiếc vô hạn đối với Đại tướng Võ Nguyên Giáp bằng một tấm lòng vô cùng ngưỡng mộ và kính yêu.
Việt Nam - Hồ Chí Minh - Võ Nguyên Giáp! Câu này lại vang lên trong lúc dân tộc Việt Nam cùng cả thế giới tiễn đưa Đại tướng về nơi an nghỉ cuối cùng.
