Bằng chứng hùng hồn về chủ quyền Hoàng Sa 175 năm nằm trong bóng tối

Nếu anh Đặng Tấn Thành, hậu duệ của dòng họ Đặng, không có cơ duyên với tờ lệnh này thì chúng ta không có thêm một bằng chứng hùng hồn về chủ quyền Hoàng Sa.

Duyên trời định

Là Bí thư Huyện đoàn Thanh niên huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi), công việc của anh Đặng Tấn Thành dày như mạ, phải đợi hết giờ hành chính tôi mới tìm gặp được anh tại nhà riêng ở thôn Đồng Hộ, xã An Hải.

Trời nóng, sau một ngày làm việc mệt mỏi nhưng khi nói về chuyện “tờ lệnh”, mắt anh Thành sáng lên, mệt mỏi và nóng bức dường như đã tan biến. “Thú thật, nếu tôi không có cơ duyên với tờ lệnh thì hôm nay bằng chứng quý báu về chủ quyền Hoàng Sa này còn trên xó gác nhà tôi”, Thành nói.

Theo lời kể của Thành, tờ lệnh nói trên được tổ tiên truyền từ đời này sang đời khác rồi đến tay cha anh, ông Đặng Tôn kế thừa. Lúc ấy gia đình Thành rất nghèo, mải lo làm ăn kiếm sống không màng gì đến cái hộp gỗ xưa cất tờ lệnh. Năm 2003, ông Tôn mất. Từ đó, chiếc hộp gỗ nằm đâu đó trong nhà không còn ai nhớ.

Anh Đặng Tấn Thành tuy là con thứ trong gia đình nhưng lại sống cạnh cha mẹ. Năm 2006, Thành tốt nghiệp Học viện Hành chính Quốc gia TP. HCM, với tâm nguyện cống hiến cho quê hương, nên xin về làm việc tại huyện Lý Sơn. 

Năm 2007, Thành được dự lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa do tỉnh Quảng Ngãi tổ chức tại Âm linh tự nằm trên địa bàn xã An Vĩnh. “Suốt buổi lễ, lòng tôi cứ thấy nhức nhối. Bởi lẽ lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa là niềm tự hào của người dân Lý Sơn, nhưng sao nhiều dòng họ ở xã An Vĩnh được tôn vinh vì có tổ tiên làm lính Hoàng Sa mà ở xã An Hải không có?”, Thành tâm sự.

Thành mang chuyện này về tâm sự với mấy người chú. Ông Đặng Thanh Hải, chú thứ 8 của Thành, bảo: “Gia tộc mình có người đi lính Hoàng Sa, có giấy tờ chứng minh đàng hoàng, chú từng tận mắt thấy anh Tôn (cha Thành) giở ra xem”.

Rồi ông Hải miêu tả tờ lệnh toàn dấu đỏ. Đến lúc đó Thành mới lục lại trí nhớ thì cũng nhớ ra vào năm 2000 mình đã từng thấy tờ lệnh được cất trong cái hộp gỗ cũ kỹ, nhưng khi ấy không quan tâm vì còn quá nhỏ, chẳng biết đó là gì.

Từ đó, bà con tộc họ Đặng quyết tìm cho ra tờ lệnh để minh chứng dân xã An Hải cũng có lính Hoàng Sa để “bằng chị bằng em” với xã An Vĩnh. “Thực sự lúc ấy gia đình chúng tôi không nghĩ tờ lệnh ấy có giá trị lớn về minh chứng về chủ quyền Hoàng Sa”, Thành bộc bạch.

Khi tìm thấy chiếc hộp gỗ, lấy tờ lệnh ra nhưng mọi người không biết trong ấy nói gì. Thành cầm tờ lệnh tìm đến nhà cụ Võ Hiển Đạt ở xã An Vĩnh, một người giỏi chữ Hán để nhờ dịch. Vừa đọc, cụ Đạt đã bảo ngay đây là tờ lệnh phái lính đi Hoàng Sa.

Để chắc ăn, Thành tiếp tục mang đến nhà ông giáo Quỳnh, ông Quỳnh bảo lúc cha Thành (cụ Tôn) còn sống đã mang đến nhờ ông dịch. Rồi ông Quỳnh lục tìm bản dịch chữ quốc ngữ đưa Thành xem.

Tờ lệnh ghi rõ: “Các phái viên và lính thủy đi trước để cùng thám sát các vùng của xứ Hoàng Sa. Xem xét và tuyển chọn trong tỉnh 3 thuyền tốt cùng với các vật dụng được tu bổ vững chắc, lại chọn ra Võ Văn Hùng đã được cử đi từ năm trước và chọn thêm những dân phu ven biển thông thạo đường biển để sung làm thủy thủ trên thuyền... Cứ hạ tuần tháng 3 thuận thời tiết mà đi”. Thành mừng như bắt được vàng, về bàn với gia đình cất giấu cẩn thận.

Anh Đặng Văn Thành kể chuyện về tờ lệnh

“Tôi còn nhớ, vào ngày 28/2/2009 (âm lịch), tôi lặn lội qua Quảng Ngãi để tìm gặp TS Nguyễn Đăng Vũ, lúc ấy là PGĐ Sở VHTTDL để trình bày gia đình mình đang cất giữ một tờ lệnh về lính Hoàng Sa. TS Vũ cũng mừng không kém, dặn dò cất giữ cẩn thận rồi mang bản photo gửi cho Viện Nghiên cứu Hán Nôm xem xét”, Thành nhớ lại.

Một lần nữa, Viện Nghiên cứu Hán Nôm xác nhận đây là tờ lệnh có niên đại đã 175 năm. Tờ lệnh này là công lệnh của quan tỉnh Quảng Ngãi, ghi rõ ngày 15/4 năm Minh Mạng thứ 15 (1834), phái đội thuyền 3 chiếc ra canh giữ đảo Hoàng Sa.

Đây là tờ lệnh cấp đầu tiên cho ông Đặng Văn Siểm và ông Dương Văn Định. Đây là chứng cứ quý giá khẳng định chủ quyền Hoàng Sa là của Việt Nam.

Thành tâm sự: “Khi giao tờ lệnh cho Nhà nước gia tộc họ Đặng không đòi hỏi gì, chỉ ước mong tờ lệnh này giúp các cơ quan chức năng đấu tranh, khẳng định với quốc tế Hoàng Sa là thuộc chủ quyền Việt Nam”.

Quyết bảo vệ báu vật

Trong thời điểm tộc họ Đặng nỗ lực mang tờ lệnh tìm người dịch, xác minh nội dung thì nhiều hiện tượng lạ xuất hiện.

Theo Thành, thời gian đó người trong gia tộc họ Đặng thường xuyên nhận được những cuộc điện thoại lạ hoắc. Người thì xưng là nhà báo gọi hỏi thông tin về tờ lệnh. Thậm chí có người còn mạo danh cán bộ văn hóa tỉnh, đã được phép của ông Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn đến lấy tờ lệnh.

Không đợi chủ nhà cho phép, người này ngang nhiên xông vào nhà lục lọi khắp nơi, khi không thấy tờ lệnh đâu thì tiu ngỉu bỏ đi. Ngay chiều hôm ấy, Thành báo cáo sự việc cho các ngành chức năng ở địa phương, sau đó tăng cường gìn giữ tờ lệnh nghiêm ngặt hơn.

“Ngoài trường hợp nói trên, còn có một phụ nữ tự xưng tên Huỳnh Nga ở Hồng Kông (Trung Quốc) liên lạc qua điện thoại gặng hỏi có phải gia tộc tôi đang cất giữ tờ lệnh liên quan đến Hoàng Sa phải không. Cẩn trọng, tôi trả lời là không biết gì về tờ lệnh”, Thành cho biết thêm.

Ngay sau khi nhận được báo cáo của gia tộc họ Đặng ở xã An Hải, UBND huyện Lý Sơn cấp tốc phát hành công văn gửi đến 45 tộc họ trên toàn huyện, thông báo sự việc và đề nghị canh giữ, bảo vệ cẩn mật những văn bản, hiện vật cổ chứng minh tổ tiên của họ từng giong thuyền ra biển Đông cắm mốc khẳng định chủ quyền.

UBND huyện này cũng gửi công văn đến các cơ quan chức năng của huyện, đề nghị có phương án hỗ trợ bảo vệ nguồn di sản quý giá này.

Trước nghi ngờ có người đang lùng sục hòng chiếm đoạt tờ lệnh quý này, gia tộc họ Đặng quyết sớm giao tờ lệnh cho Nhà nước. Sáng 9/4/2009, tộc họ Đặng tổ chức cúng, báo cáo tiên linh về việc hiến tặng và bàn giao tờ lệnh quý liên quan đến Hoàng Sa cho Nhà nước.

Cùng ngày, đại diện lãnh đạo các sở, ngành tỉnh Quảng Ngãi đã tiếp nhận tờ lệnh. Một ngày sau, tờ lệnh được UBND tỉnh Quảng Ngãi bàn giao ngay cho Bộ Ngoại giao. (Hết)