Cây đa, bến nước, sân đình... đã ngàn đời nay gắn bó với làng quê Việt Nam. Cây cổ thụ nói chung, cây đa nói riêng ngoài việc che nắng, che mưa, che gió còn là biểu tượng của biết bao làng quê Việt. Thiếu vắng cây xanh, làng quê trông buồn tẻ, hiu quạnh.
Cây đa tại xã Cam Lâm, huyện Con Cuông còn sót lại cần được đưa vào hệ thống cây di sản
Ngày xưa cây cổ thụ có khá nhiều trên các con đường, các đình, chùa, miếu mạo ở vùng nông thôn. Thế rồi kinh tế thị trường ùa về, phần do mở đường rộng thêm, phần do nhu cầu đất ở, đất kinh doanh, đất dành cho khu công nghiệp, những cây cổ thụ thường là nạn nhân đầu tiên bị cán bộ thôn đưa ra thanh lý, chặt hạ. Người ta chặt cây để mở đường, chặt cây để lấy đất, lấy gỗ, củi, ...
Phong trào xoá vườn tạp, xoá cây cối không có giá trị cách đây mấy năm cũng làm cho cây cổ thụ cứ thế mất dần. Rồi khi đất mặt tiền được giá, người ta tìm mọi cách xây, lấn, làm rào chắn làm cho những cây cổ thụ chỉ còn gốc, khó sinh trưởng và phát triển bình thường. Ngay cả những huyện miền núi bây giờ cây cổ thụ cũng bắt đầu trở thành hàng hoá, nhiều người mua cây cổ thụ chở về xuôi bán rầm rập.
Chúng tôi thống kê tại huyện Con Cuông (Nghệ An) trước đây hai bên phố huyện rợp mát cây cổ thụ, nay do mở đường không còn một cây nào. Tại 13 xã, thị trấn của huyện, ngày trước có nhiều cây đa cổ thụ hàng trăm người ngồi dưới tán cây không bị ánh nắng, thì nay số còn lại đếm chưa đủ trên đầu ngón tay và đang có nguy cơ bị chặt bán lấy gỗ.
Năm 2002, do nhiều năm không bảo vệ, không rào chắn, để con trẻ đốt lửa trong lòng thân cây, nên cây đa Môn Sơn, một chứng tích lịch sử năm 1930, nơi Việt Minh treo cờ đỏ sao vàng, gọi dân nghèo nổi dậy kháng chiến chống Pháp, đã bị gãy đổ, huyện mất cả trăm triệu đồng thuê người kéo dựng, nhưng không thành nên cây chết sau phải tìm kiếm, trồng cây khác thay thế.
Trên đường quốc lộ 7A tại xã Khai Sơn (huyện Anh Sơn), cây đa Tri Lễ, một chứng tích lịch sử cách mạng Anh Sơn trong phong trào Xô Viết Nghệ – Tĩnh những năm 1930 – 1931, cũng đang bị khô héo dần, bởi một bên là đường, một bên là nhà dân, làm cho rễ cây và cả lá cành trong “khuôn khổ” nằm im không phát triển được.
Chúng ta đang hưởng ứng phong trào tết trồng cây, phong trào trồng 5 triệu ha rừng! Nhiệt độ trái đất đang ngày càng nóng lên, tiếng chuông báo hiệu sự biến đổi khí hậu đã điểm. Để cho đất nước ngày càng tươi đẹp, xin đừng chặt phá cây cổ thụ, hãy bảo vệ, bảo tồn và phát triển chúng, đồng thời trồng thêm nhiều cây xanh hơn nữa.
