Bệnh Marek do một loại virus thuộc nhóm herpes gây ra, với độ lây nhiễm rất cao trên đàn gà đẻ cũng như gà tây, biểu hiện các khối u ở tổ chức thần kinh ngoại biên, cơ quan nội tạng, da và cơ, làm xuất hiện các triệu chứng rối loạn vận động và bại liệt. Bệnh thường gặp ở thể cấp tính và thể mãn tính.
Thể cấp tính: Thường gặp ở gà 4 - 8 tuần tuổi hoặc sớm hơn. Ít thấy những triệu chứng điển hình ngoài những biểu hiện thông thường như ủ rũ và gầy yếu rồi chết đột ngột. Gà thường bỏ ăn, đi phân lỏng, đi lại khó khăn, bại liệt một bên chân hoặc cánh (sã cánh). Giảm tỉ lệ đẻ. Tỷ lệ chết tới 20 - 30%, cá biệt có những đàn lên đến 60 - 80%.
Thể mãn tính: Xảy ra ở gà 4 - 8 tháng tuổi, kéo dài khoảng vài tuần. Tỷ lệ chết không cao, khoảng từ 5-20%. Thường thấy ở hai dạng: viêm thần kinh và viêm mống mắt.
- Dạng viêm thần kinh: Gà bệnh đi lại khó khăn, liệt nhẹ rồi sau bại liệt hoàn toàn. Đuôi gà có thể bị rũ xuống hoặc lệch sang một bên. Cánh sã xuống một bên hoặc cả hai bên. Gà bị liệt một chân nên phải nhảy từng bước, kéo lê theo chân bị liệt. Đôi khi gà nằm liệt dưới sàn do bị liệt cả hai chân.
- Dạng viêm mống mắt: Trong nhiều ổ dịch, gà thường viêm mắt. Bệnh bắt đầu bằng hiện tượng viêm mắt nhẹ: nhạy với ánh sáng, chảy nước mắt trong, sau đó viêm mống mắt: màu mống mắt bị thay đổi, đục con ngươi, xung quanh con ngươi xuất hiện những đốm màu nâu trắng. Mủ trắng đóng đầy khoé mắt, khả năng nhìn kém dần, không mổ trúng thức ăn và có thể bị mù.
Gà chết nghi bệnh Marek, mổ khám thường thấy các bệnh tích như sau:
Nhìn chung gà chết nghi bệnh Marek thường có xác gà gầy mòn. Xác gà chết có một chân đưa về phía trước và một chân về phía sau. Tùy diễn biến của bệnh, bệnh tích có thể tìm thấy ở một số các cơ quan tổ chức như sau:
+ Ở thể cấp tính:
Từ ngoài vào trong chúng ta nhận thấy da gà sần sùi, lỗ chân lông nở to và dày lên từng cục. Tiếp đến là các khối u ở nội tạng như: gan, lách, thận, phổi, buồng trứng, dịch hoàn...
Gan, lách sưng to hơn nhiều lần so với bình thường, màu sắc thay đổi từ nâu đỏ sang nâu nhạt, trắng xám và bở. Ở tim: các khối u to nhỏ khác nhau trồi ra từ màng tim.
Trường hợp khối u ở đường tiêu hóa (dạ dày tuyến, thành ruột), sẽ làm các bộ phận này dày lên. U ở cơ làm các cơ phồng to. Khi cắt ngang mặt khối u chúng ta thấy màu trắng xám, lát cắt không đều màu và đôi khi có điểm xuất huyết.
+ Ở thể mãn tính:
Các biến đổi chủ yếu là viêm các dây thần kinh: dây thần kinh hông, đùi, cánh bị sưng to, to gấp 4 - 5 lần so với bình thường và có thể bị phù thũng. Ngoài ra có thể gặp các cơ bị teo, mắt mù, con ngươi biến dạng và bị đục.
Bệnh Marek rất dễ nhầm lẫn với bệnh Lơ-cô và bệnh Niu-cat-xơn:
Khối u ở bệnh Marek không có ranh giới với cơ quan bình thường và lát cắt khô không đều màu, đôi khi có điểm tụ huyết hoặc xuất huyết đây là đặc điểm phân biệt với bệnh Lơ-cô (Leuco).
Còn bệnh Niu-cat-xơn đặc trưng bởi những điểm xuất huyết bề mặt ở thực quản, dạ dày tuyến, dạ dày cơ và không tạo khối u ở nội tạng như bệnh Marek.
Khi có dấu hiệu của bệnh như miêu tả ở trên và số lượng gà chết trên 10%, người chăn nuôi nên báo cho cán bộ thú y lấy mẫu để gửi chẩn đoán.
Để phòng chống bệnh người dân nên tuân thủ những nguyên tắc sau đây:
Tránh hiện tượng nhiều lứa gà khác nhau cùng được nuôi chung một chỗ.
Bổ sung VITA-ELECTROLYTES (NAVETCO) và TERRAMYCIN TRỨNG trong nước uống theo chỉ định giúp tăng sức kháng bệnh, chống stress khi môi trường thay đổi và tăng năng suất cho gia cầm đẻ trứng cũng như tăng tỷ lệ trứng có phôi và tỷ lệ ấp nở cao.
Thường xuyên vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, và phun thuốc sát trùng NAVET-IODINE (đặc biệt khuyến cáo đối với bệnh Marek, Niu-cát-xơn…) định kỳ 2lần/tuần để tiêu diệt mầm bệnh trong và ngoài môi trường.
Tiêm vắc-xin phòng bệnh Marek cho gà giống, gà nuôi lấy trứng vào lúc 1 ngày tuổi (tiêm trước 12giờ sau khi đưa gà ra khỏi máy ấp) theo đúng quy trình.
