Cách phân chia các loại mây

* Quan sát bầu trời cháu thấy có nhiều loại mây khác nhau, vậy thưa GS, có bao nhiêu loại mây?

Vũ Đức Dung - Thái Thụy, Thái Bình

Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia thì mây là khối các giọt nước ngưng tụ hay nước đá tinh thể treo lơ lửng trong khí quyển ở phía trên Trái đất (hay trên bề mặt các hành tinh khác) mà có thể nhìn thấy. Hơi nước ngưng tụ tạo thành các giọt nước nhỏ (thông thường 0,01 mm) hay tinh thể nước đá, cùng với hàng tỷ giọt nước hay tinh thể nước đá nhỏ khác tạo thành mây mà con người có thể nhìn thấy.

Người ta phân loại mây theo nhiều tiêu chí khác nhau: Các đám mây được chia thành hai loại hình chính: Mây lớp hay mây đối lưu. Chúng được gọi là mây tầng (Stratus, từ tiếng Latinh có nghĩa là tầng, lớp) và mây tích (Cumulus, từ tiếng Latinh có nghĩa là tích lũy, chồng đống). Hai dạng chính này được chia thành bốn nhóm nhỏ phân biệt theo cao độ của mây. Các đám mây được phân loại theo cao độ gốc của mây, không phải là đỉnh của nó. Hệ thống này được Luke Howard giới thiệu năm 1802 trong thuyết trình của hội Askesian.

Mây cao (họ A): Các hình thái này ở trên 5.000 m (16.500 ft), trong đới lạnh của tầng đối lưu. Chúng được biểu thị bởi tiền tố cirro - hay cirrus, nghĩa là mây ti. Ở cao độ này nước gần như đóng băng hoàn toàn vì thế mây là các tinh thể nước đá. Các đám mây có xu hướng là mỏng và yếu và thông thường là trong suốt. Các mây trong họ A bao gồm: Mây ti, mây ti tầng, mây ti tích, vệt ngưng tụ...

Mây trung bình (họ B): Các loại mây này chủ yếu ở cao độ khoảng 2.000 đến 5.000 m (6.500 đến 16.500 ft) và được biểu thị với tiền tố alto- (gốc Latinh, nghĩa là "cao"). Chúng thông thường là các giọt nước siêu lạnh.

Các mây trong họ B bao gồm: Mây trung tầng, mây trung tích...

Mây thấp (họ C): Chúng được tạo ra dưới 2.000 m (6.500 ft) và bao gồm mây tầng (đặc và xám). Khi các mây tầng tiếp xúc với mặt đất, chúng được gọi là sương mù. Các mây trong họ C bao gồm: Mây tầng, mây vũ tầng, mây tích tầng.

Các đám mây thẳng đứng (họ D): Đám mây vũ tích có khí lưu thốc mạnh lên cao. Các mây này có thể có hướng thẳng đứng lên trên, rất cao so với gốc của chúng và có thể hình thành ở bất kỳ độ cao nào. Các mây trong họ D bao gồm: Mây vũ tích (liên kết với sự ngưng tụ nặng và mưa dông).

Các loại mây khác: Có một số mây có thể tìm thấy ở phía trên tầng đối lưu; chúng bao gồm mây xà cừ và mây dạ quang, chúng hình thành ở tầng bình lưu và tầng trung lưu.

* Xin hỏi, các ngôi sao chuyển động hay đứng yên trong vũ trụ? Làm các nào để xác định được hiện tượng này?

Phạm Minh Hà - Chợ Đồn, Bắc Kạn

Vạn vật trong vũ trụ đều chuyển động tương ứng với kích thước riêng của nó; chỉ có điều mình nhìn thấy hay không nhìn thấy, khoảng cách giữa con người và các vật khác, giữa Trái đất và các vì sao thì khoảng cách quá xa để nhận ra sự di chuyển ấy. Hình ảnh các ngôi sao bạn nhìn thấy là hình ảnh cách đây hàng tỷ năm..., có thể giờ ngôi sao đó đã chết...

* Độ cao của núi được tính từ đỉnh so với mặt nước biển; nhưng trên sao Hỏa không có biển thì độ cao các đỉnh núi được tính thế nào?

Trần Huy Luyện - Đức Phổ, Quảng Ngãi

Độ cao các đỉnh núi trên sao Hỏa được tính tương tự như trên Trái đất nhưng dựa vào mức 0 tham chiếu. Do sao Hỏa không có đại dương và vì vậy không có "mực nước biển", nên các nhà khoa học phải lựa chọn một bề mặt có cao độ bằng 0, tương tự như mực nước biển, làm bề mặt tham chiếu; mặt này được gọi là areoid của sao Hỏa, tương tự như geoid của Trái đất. Cao độ 0 được xác định tại độ cao mà ở đó áp suất khí quyển sao Hỏa bằng 6 mbar. Áp suất này tương ứng với điểm ba trạng thái của nước, và bằng khoảng 0,6% áp suất tại mực nước biển trên Trái đất (0,006 atm).

Ngày nay, mặt geoid hay areoid được xác định một cách chính xác nhờ những vệ tinh khảo sát trường hấp dẫn của Trái đất và sao Hỏa. Điểm ba trạng thái của nước: Tổ hợp đơn giản của nhiệt độ và áp suất ở đó nước, nước đá và hơi nước có thể cùng tồn tại trong trạng thái cân bằng diễn ra chính xác ở 0,01°C và áp suất 6 mbars. Tại điểm này, nó có thể thay đổi toàn bộ nước thành nước đá hay nước hoặc hơi nước bằng cách tạo ra sự thay đổi rất nhỏ về áp suất và nhiệt độ.