NNVN từng có bài viết “Tồn ứ 700.000 tấn phân bón”, phản ánh sự khó khăn của các DN SX-KD phân bón trong nước. Sau khi báo đăng, có nhiều ý kiến từ phía DN và cơ quan quản lý nhà nước về việc áp thuế NK với mặt hàng đạm urê.
Theo số liệu của Hiệp hội Phân bón Việt Nam, bắt đầu từ năm 2012, sản lượng urê SX trong nước đã vượt ngưỡng 2 triệu tấn/năm. Cụ thể, Nhà máy Đạm Phú Mỹ công suất 800.000 tấn/năm, Nhà máy Đạm Cà Mau 800.000 tấn/năm, Nhà máy Đạm Ninh Bình 560.000 tấn/năm và Nhà máy Đạm Hà Bắc 200.000 tấn/năm (hiện đang nâng công suất lên 500.000 tấn/năm). Như vậy, dù Nhà máy Đạm Hà Bắc chưa hoàn thành giai đoạn 2, sản lượng urê SX trong nước của ta đã là 2,36 triệu tấn/năm.
Theo ông Trương Hợp Tác - Trưởng phòng Sử dụng đất và Phân bón (Cục Trồng trọt - Bộ NN-PTNT), nhu cầu đạm urê phục vụ SX trong nước những năm gần đây luôn ổn định ở mức 1,8 triệu tấn/năm. Và với chủ trương của Chính phủ giữ vững 3,8 triệu ha đất lúa, nhu cầu phân bón những năm tiếp theo luôn ổn định ở mức 1,8 triệu tấn, thậm chí có thể giảm do việc áp dụng các tiến bộ KHKT trong canh tác nông nghiệp.
Do đó, ngay thời điểm hiện tại, lượng urê dư thừa mỗi năm của nước ta đã là 560.000 tấn, thời gian tới, khi hoàn thành giai đoạn hai Nhà máy Đạm Hà Bắc, lượng urê dư thừa sẽ tăng lên 860.000 tấn/năm.
SX đạm urê tại Nhà máy Đạm Ninh Bình
Là DN phân bón trực thuộc Tập đoàn Hóa chất (Vinachem) mới đi vào hoạt động từ đầu tháng 9/2012, Phó Giám đốc Cty TNHH MTV Đạm Ninh Bình Nguyễn Văn Thiệu cho rằng, đây là giai đoạn khó khăn nhất của ngành phân bón, đặc biệt là với mặt hàng đạm urê. Tính đến cuối tháng 10/2012, lượng đạm urê Ninh Bình tồn kho là trên 40.000 tấn. Trong khi, mỗi ngày đơn vị SX ra 1.500 tấn nên chắc chắn thời gian sắp tới lượng urê tồn kho còn tiếp tục tăng.
Việc tồn kho thời gian qua đang khiến giá bán phân đạm urê những tháng gần đây giảm mạnh, hiện chỉ còn 9.000 đồng/kg, ảnh hưởng lớn tới hiệu quả SX-KD trong bối cảnh Cty Đạm Ninh Bình đang phải khấu hao và trả lãi vay tiền đầu tư xây dựng rất lớn.
Theo ông Nguyễn Văn Thiệu, trước đây mặt hàng urê chúng ta còn thiếu, Nhà nước miễn toàn bộ thuế NK với đạm urê để hỗ trợ SX nông nghiệp trong nước là chủ trương đúng. Nhưng từ năm 2012, sản lượng urê SX trong nước mỗi năm đạt trên 2 triệu tấn, không những đủ cung cấp cho nhu cầu trong nước mà còn dư thừa hàng XK. Chính vì vậy, Nhà nước cần có chính sách áp thuế NK đạm urê tương tự như các mặt hàng khác mà SX trong nước đã đáp ứng đầy đủ nhu cầu nhằm bảo đảm tính cạnh tranh công bằng hơn với DN SX-KD phân bón nội địa.
Là DN SX lâu năm với kinh nghiệm về thị trường dày dặn, song bản thân lãnh đạo Cty TNHH MTV Đạm và Hóa chất Hà Bắc chia sẻ, thời điểm hiện tại lượng tồn kho urê của đơn vị cũng lên tới con số 20.000 tấn, nhưng rất khó bán. Khác với mọi năm, lượng urê tồn kho năm nay nguyên nhân không phải vì chưa đến vụ mà nhu cầu thị trường sụt giảm hẳn.
| “Với mặt hàng phân lân, NPK, đạm urê, hiện chúng ta không chỉ tự SX đủ mà còn dư thừa để XK, Hiệp hội Phân bón đang đề xuất với Bộ Công thương, Bộ Tài chính tạo điều kiện thuận lợi cho sản phẩm của các DN tiếp cận thị trường nước ngoài. Đồng thời, Hiệp hội cũng tiến hành đề nghị Chính phủ nghiên cứu áp thuế NK với mặt hàng urê để bảo hộ các DN SX-KD phân bón trong nước một cách hài hòa, hợp lý nhất”, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam Nguyễn Trí Ngọc chia sẻ. |
Mặt khác, theo vị lãnh đạo này, hiện urê “chữ nho” của Trung Quốc đang tràn vào VN rất nhiều, lại không phải chịu thuế NK, thậm chí các loại thuế quan khác rất mập mờ nên giá bán loại urê này khiến các DN SX-KD phân bón trong nước không thể cạnh tranh nổi. Do đó, Cty Đạm và Hóa chất Hà Bắc cùng các đơn vị SX-KD phân đạm khác trong nước đang thống nhất có văn bản kiến nghị gửi Bộ Tài chính xem xét về vấn đề này.
Trước sự khó khăn của các DN SX-KD phân bón trong nước, đặc biệt là đạm urê, trao đổi với chúng tôi, đại diện Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính) cho rằng, các DN SX-KD phân bón trong nước nếu nhận thấy mặt hàng mình SX-KD đã đủ cung ứng trong nước, thậm chí dư thừa XK nên sẽ sớm có văn bản gửi Bộ Tài chính để Bộ làm việc với Bộ Công thương, Hiệp hội Phân bón, Bộ KH-ĐT… xác định rõ lượng cung cầu, từ đó ban hành các chính sách về thuế phù hợp.
Trước sự khó khăn chung của ngành phân bón, lãnh đạo một DN SX-KD phân đạm tại miền Nam tâm sự rằng: Về tổng quan chung, đồng ý Nhà nước phải tạo ra cơ chế cạnh tranh để người nông dân luôn được tiếp cận phân bón có chất lượng và giá cả cạnh tranh nhất. Tuy nhiên, việc cạnh tranh đó phải thực sự công bằng với cả DN trong và ngoài nước. Và trong bối cảnh ngành phân bón tồn kho cao cộng việc SX-KD phân bón gặp khó khăn hiện nay, việc xem xét đánh thuế NK với mặt hàng urê ở thời điểm này hoàn toàn hợp lý.
