CĐML miền Bắc có vấp phải nhiều rào cản?
Trong bối cảnh vụ ĐX 2012 đang cận kề, hôm qua (16/1), Cục Trồng trọt tổ chức cuộc họp cùng các DN và một số địa phương bàn cách đẩy nhanh việc xây dựng các “cánh đồng mẫu lớn” (CĐML) ở miền Bắc. 
Gần đây, cụm từ “cánh đồng mẫu lớn” đã trở thành một khẩu hiệu khá quen thuộc và là chủ trương của Bộ NN-PTNT khuyến khích phát động thành phong trào rộng lớn trên cả nước nhằm đẩy mạnh việc SX nông nghiệp theo hướng hàng hóa.
Tại ĐBSCL, nơi có điều kiện hết sức thuận lợi đối với việc hình thành các CĐML, hiệu quả trông thấy từ việc tổ chức hình thành các CĐML đã thu hút nông dân nô nức tham gia. Theo thống kê cuả Cục Trồng trọt, tính đến vụ HT 2011, tổng diện tích lúa thực hiện CĐML tại các tỉnh ĐBSCL đã đạt hơn 7.800 hecta, thu hút sự tham gia của hơn 64 nghìn hộ nông dân vào các mô hình. Đã có 12/13 tỉnh, thành tại ĐBSCL và tỉnh Tây Ninh thực hiện mô hình CĐML.
Còn theo số liệu mà các tỉnh vừa đăng ký trong vụ ĐX 2011- 2012, tổng diện tích thực hiện CĐML tại ĐBSH đã tăng lên tới hơn 16 nghìn hecta, chiếm trên 1% tổng diện tích gieo cấy. Tại 8 tỉnh vùng Đông Nam Bộ là 2.700 hecta, bằng 2% tổng diện tích gieo cấy. Điều này cho thấy, phong trào hình thành các CĐML đang phát triển hết sức sôi động tại các tỉnh miền Nam.
Về cách thức tổ chức SX, nhiều mô hình CĐML tại ĐBSCL hiện đã có nhiều phương thức phối hợp, liên kết SX hết sức chặt chẽ giữa nông dân và DN. Tiêu biểu phải kể tới một số mô hình liên kết hỗn hợp như mô hình của Cty CP BVTV An Giang.
Cuối năm 2011, Cty này đã hình thành các vùng nguyên liệu là những CĐML rộng hàng trăm hecta, mà hạt nhân là sự tích tụ từ các diện tích của các hộ nông dân cá thể. Cụ thể, Cty ký hợp đồng “bao” toàn bộ chi phí (không thu lãi) vật tư đầu vào như giống, phân bón, thuốc BVTV…, đồng thời cử cán bộ bám sát đồng ruộng để hướng dẫn nông dân SX theo kỹ thuật thống nhất.
Tới vụ thu hoạch, Cty cung ứng bao bì, máy gặt đập liên hợp, miễn phí vận chuyển lúa tới kho sấy của Cty và sấy miễn phí cho nông dân. Nếu nông dân không muốn bán ngay, Cty cho phép lưu kho tối đa 1 tháng, tùy cơ bán lúa theo giá biến động của thị trường để tránh bị ép giá… Sự phối hợp này được đánh giá là hiệu quả, tạo lợi nhuận cao hơn trong SX lúa gạo và làm nông dân rất hài lòng…
Bên cạnh những lợi ích mà nông dân thu được khi tham gia vào các CĐML, thì những nguyên nhân được chỉ ra giúp các tỉnh ĐBSCL sớm hình thành và phát triển sôi động phong trào này, đó là đặc điểm đồng ruộng ở ĐBSCL thuận lợi, nông dân đã sớm tiếp thu và hình thành tư duy SX thị trường và các biện pháp kỹ thuật hàng hóa trong SX.
Trong khi đó tại miền Bắc, việc xây dựng CĐML đang gặp phải những rào cản hết sức khó khăn và phát triển khá chậm chạp. “Vướng” nhất để hình thành CĐML ở miền Bắc đó là thực trạng đồng ruộng đang hết sức manh mún, nhỏ lẻ, tư duy nông dân bảo thủ, chưa áp dụng được quy trình SX hàng hóa theo GAP… Điều này cho thấy, việc đưa CĐML ra miền Bắc trong thời gian tới chắc chắn sẽ không dễ dàng như ở miền Nam.
Tuy nhiên, một thuận lợi nhỏ đó là xu hướng SX hàng hóa hiện cũng đang hình thành và phát triển mạnh ở nhiều địa phương tại miền Bắc, mà cụ thể là phong trào dồn điền đổi thửa, các vùng SX lúa thâm canh, lúa chất lượng, lúa gieo thẳng quy mô lớn cũng đang hình thành ở nhiều HTX…
Tại cuộc họp hôm qua, nhiều địa phương như Thanh Hóa, Thái Bình, Hà Nội… cho biết, những CĐML đã và đang hình thành và phát triển mạnh. Tại tỉnh Thanh Hóa, Sở NN-PTNT tỉnh này cho biết trong vụ ĐX 2011- 2012, TCty Lương thực miền Bắc đã ký hợp đồng với nông dân huyện Yên Định với diện tích 700 hecta để SX lúa hàng hóa.
Tại Thái Bình, Nam Định, Hà Nội… các CĐML mặc dù đã hình thành, tuy nhiên quy mô còn nhỏ. Giải pháp được lãnh đạo Cục Trồng trọt đưa ra nhằm đẩy nhanh việc hình thành các CĐML, đó là các DN trong ngành lúa gạo ở miền Nam, với vai trò là “đầu tàu”, có nhiều vốn và kinh nghiệm sẽ cùng gánh vác nhiệm vụ đưa CĐML từ miền Nam ra miền Bắc trong vụ ĐX 2012.
Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Bùi Bá Bổng yêu cầu: Mỗi DN đã xây dựng được CĐML ở miền Nam chịu trách nhiệm phối hợp với các tỉnh phía Bắc xây dựng mỗi tỉnh 1- 2 mô hình CĐML trong vụ ĐX 2012. Cụ thể, TCty Lương thực miền Bắc chịu trách nhiệm xây dựng tại Thanh Hóa, Cty CP BVTV An Giang xây dựng mô hình tại Thái Bình, Cty Phân bón Bình Điền (Long An) xây dựng mô hình tại Nam Định. Đồng thời, Bộ NN-PTNT giao Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với các đơn vị và các tỉnh thực hiện chính sách hỗ trợ xây dựng CĐML trong vụ ĐX sắp tới.
