Trong 7 năm qua (2006-2013), cây cao su được đưa vào trồng ở Tây Bắc và trồng thí điểm diện hẹp ở Đông Bắc đã đạt được một số kết quả có tính chất tiền đề.
Hơn 20.000ha cây cao su được trồng mới bước đầu đã góp phần thay đổi phương thức sản xuất. Người dân ở một số địa phương từ chỗ sản xuất mang tính tự cấp tự túc là chính, đã chuyển sang sản xuất hàng hóa tập trung theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Cây đa mục tiêu
Theo Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT), cao su là cây có giá trị nhiều mặt (mủ, hạt, gỗ... được sử dụng nhiều trong công nghiệp phục vụ sản xuất và đời sống); là cây dễ trồng, dễ chăm sóc; chu kỳ khai thác, kinh doanh dài.
Khảo sát kết quả trồng cao su tại các tỉnh miền núi phía Bắc thời gian qua cho thấy, hầu hết diện tích được trồng theo hình thức đại điền, do Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG) đầu tư theo mô hình liên kết. Các hộ dân, DN góp cổ phần bằng quyền sử dụng đất và được tuyển dụng làm công nhân. Các công ty CP cao su do Tập đoàn VRG thành lập sẽ phụ trách toàn bộ các khâu cung ứng giống, kỹ thuật, quản lý chăm sóc và thu mua sản phẩm.
Cao su sắp cho thu hoạch tại Lai Châu
Theo Phó TGĐ VRG Nguyễn Hồng Phú, VRG sẽ kiên trì chiến lược phát triển cây cao su ở khu vực này theo hướng nơi nào thuận lợi, được chính quyền và người dân địa phương ủng hộ thì làm trước; nơi nào chưa được đồng thuận cao, còn khó khăn thì triển khai sau. Trồng cao su đến đâu phải chắc chắn đến đó.
VRG đang làm việc với lãnh đạo các tỉnh khu vực miền núi phía Bắc về quy hoạch phát triển cao su trên từng tỉnh và có văn bản đề nghị Chính phủ bổ sung quy hoạch phát triển cao su tại các tỉnh này.
“Xét về thực tế, việc trồng cao su đáp ứng được đa mục tiêu: lấy mủ, lấy gỗ để chế biến đồ gỗ XK, cải thiện phương thức canh tác cho bà con nông dân vùng dân tộc. Một mục tiêu quan trọng nữa là góp phần chống xói mòn, nâng cao độ che phủ rừng. Vì thế, việc trồng cao su ở khu vực miền núi phía Bắc là có triển vọng”, ông Phú khẳng định.
Cao su cho mủ vào năm 2014
Thực tế tại các tỉnh Điện Biên và Lai Châu cho thấy, cao su tiểu điền do các hộ dân trồng tự phát từ năm 2004-2005 đã cho mủ với sản lượng từ 1-1,2 tấn/ha/năm. So với điều kiện canh tác thô sơ của cao su tiểu điền, thì diện tích cao su đại điền được thâm canh theo quy trình kỹ thuật khoa học của VRG chắc chắc sẽ cho năng suất cao hơn. Đây là khẳng định của ông Lê Trọng Quảng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu.
Theo ông Quảng, tính đến cuối năm 2013, toàn tỉnh Lai Châu đã trồng được hơn 10.000 ha, vận động được hơn 6.000 hộ dân ở 12 xã của 3 huyện góp cổ phần bằng giá trị quyền sử dụng đất tham gia trồng cây cao su.
Thông qua hình thức góp cổ phần bằng giá trị quyền sử dụng đất để trồng cao su, hơn 3.000 nông dân của tỉnh đã có cổ phần và bản thân họ trở thành công nhân trong Cty CP Cao su Lai Châu với mức thu nhập bình quân đầu người gần 3 triệu đồng/tháng.
Có thể khẳng định đây là mô hình mới, không những giúp người dân ổn định việc làm, thu nhập, mà còn gắn trách nhiệm của họ với cương vị là người chủ thật sự, cùng với Cty chăm lo phát triển cây cao su.
Khi những người nông dân trở thành công nhân của Cty, họ được hưởng đầy đủ các quyền lợi theo quy định của Luật Lao động, có lương và được đóng các loại bảo hiểm xã hội, y tế, được quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần. Ngoài ra, công nhân còn được thưởng năng suất, chất lượng hằng tháng, quý và cả năm dựa trên đánh giá chất lượng công việc thực hiện.
Bên cạnh đó, thực hiện chủ trương của tỉnh kết hợp khuyến khích phát triển cây cao su và xây dựng cơ sở hạ tầng, đến nay đã có nhiều nhà đội và nhà ở của công nhân đã và đang được xây dựng khá hoàn chỉnh theo mô hình mỗi đội có nhà làm việc, nhà văn hóa, lớp học mầm non, căng tin, sân thể thao, mở được hơn 300km đường giao thông nội vùng.
Các xã, bản đều xây dựng quy ước, hương ước bảo vệ cây cao su, mọi vi phạm đều được xử lý, góp phần giữ vững an ninh trật tự; tệ nạn xã hội từng bước được đẩy lùi; khơi dậy tình làng nghĩa xóm và tinh thần đoàn kết trong cộng đồng.
Có thể khẳng định, sau 7 năm thực hiện chủ trương phát triển cây cao su trên địa bàn, tỉnh Lai Châu đã thu được những kết quả quan trọng. Lợi ích về kinh tế, môi trường và xã hội trong vùng quy hoạch đã nói lên vị trí, vai trò của cây cao su trong chiến lược xóa đói giảm nghèo của tỉnh.
Theo định hướng và quy mô phát triển cây cao su ở Lai Châu, năm 2015, toàn tỉnh sẽ có 25.000 ha cao su, đến năm 2020 sẽ hình thành 5 vùng gắn liền với 7 nhà máy chế biến.
Ông Lê Tiến Tình, GĐ Cty CP Cao su Lai Châu 2 khẳng định, trong năm 2014, gần 1.000 ha cao su trên địa bàn Lai Châu và Điện Biên sẽ được mở lớp cạo mủ. “Chu kỳ của cây cao su cho mủ trong khoảng 20 năm. Chúng tôi tự tin rằng, với tán lá, thân cây, vỏ và một số yếu tố khác, ngay trong những năm đầu tiên, sản lượng mủ cao su ở khu vực này không thua kém bao nhiêu so với sản lượng tại các vùng khác”, ông Tình cho hay.
Còn theo ông Nguyễn Hồng Phú, VRG sẽ chỉ đạo các công ty cao su vùng miền núi phía Bắc tập trung cạo mủ thí điểm, căn cứ vào đó để Tập đoàn triển khai xây dựng các nhà máy chế biến ngay tại vùng này.
VRG vừa lên phương án thu hoạch, chế biến mủ cao su khu vực miền núi phía Bắc. Với đặc điểm địa hình vùng núi phía Bắc chủ yếu là đồi núi, đèo dốc, nên Tập đoàn sẽ không xây dựng nhà máy chế biến tập trung cho toàn vùng, mà sẽ chia nhỏ nhà máy cho từng đơn vị tùy theo quy mô, diện tích. Dự kiến chủng loại sản phẩm khu vực miền núi phía Bắc chủ yếu sản xuất mủ tờ. Điều này phù hợp với định hướng cơ cấu sản phẩm của VRG trong thời gian tới là đẩy mạnh mục tiêu tăng sản lượng cao su tờ lên 12% trên tổng cơ cấu sản phẩm. Bình quân trong 5 năm gần đây, mủ tờ chiếm tỷ lệ rất thấp chỉ 3,6%. Trong khi, mủ tờ có giá bán cao và không thua kém mủ SVR 3L.
