Cây mua có tên khoa học Melastoma dodecandrum Lour, họ Mua Melasstomaceae. Cây bụi nhỏ, thấp, mọc bò rồi đứng, thân phân nhánh. Mặt dưới của lá có màu nâu tươi. Hoa có cánh màu tím khá đẹp. Quả thịt hình cầu màu đỏ hay màu nâu. Ra hoa, quả từ tháng 1 – 6. Cây mua mọc khá phổ biến ở ven bờ suối ẩm, mát. Bộ phận dùng: Rễ, quả hay toàn cây.
Theo Đông y, cây mua có vị ngọt, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc tiêu thũng khử ứ, lợi thấp và cầm máu. Thường dùng chữa mụn nhọt ứ huyết, tê thấp, ngoài ra còn dùng chữa phù nề ở đàn bà sau khi sinh và chữa sai khớp. Dân gian còn dùng lá giã nhỏ lẫn ít nước tiểu gói nướng nóng đắp vào chỗ đau do bị chấn thương, sưng, phù nề… Dùng rễ hay toàn cây từ 30 – 60g, quả 6 –12g sắc nước uống.
Một số bài thuốc từ cây mua:
- Chữa rong kinh: Lá mua 15g, sim 15g, sắc uống
- Chữa vàng da, băng huyết: Lá mua sao vàng sắc uống.
- Chữa ung thư dạ dày: Rễ mua tươi 30 g, Ngưu bì đồng 30 g, Hạ khô thảo 15 g, Dung thụ căn 15 g, Kê nhãn thảo 15 g, Hướng dương quỳ căn 15 g, Bạch dương kim 10 g, Xuyên phá thạch 10 g. Sắc uống ngày 1 thang.
- Chữa tê thấp: Lá mua 15g, Lòng mang 15g, Kê huyết đằng 15g, sắc uống.
- Chữa bong gân, trật khớp, gẫy xương: Bột đại hồi 10 g, bột quế chi 10 g, vỏ cây gạo tươi 200 g, lá dâu 50 g, lá mua 100 g. Lá tươi giã nhỏ, quyện với các loại bột cho dẻo để bó đắp.
- Chữa mụn nhọt: Lá tươi, giã, hơ nóng đắp.
- Chữa phù nề ở phụ nữ sau khi sinh: Cả cây mua tươi (50 – 100g) nấu nước tắm.
- Chữa tụ máu bầm tím: Lá mua tươi giã trộn nước vo gạo đắp.
- Chữa ung thư vú: Rễ mua 40 g, Bạch anh 40 g, Hoàng căn 30 g, Nhất điểm hồng 30 g, Giang bản quy 30 g, Tước sàng thảo 30 g, Hoàng tiêu 30 g. Sắc uống ngày 1 thang.
