“Cày” rừng phòng hộ lấy titan

Tình trạng Cty TNHH Nhà nước một thành viên Khoáng sản TT- Huế khai thác titan trong khu vực rừng phòng hộ làm phá vỡ hệ sinh thái ổn định, nước thải chảy ra đồng ruộng và nguy cơ sa mạc hóa trở lại vùng đất cát đã làm hàng nghìn hộ dân ở các thôn Cổ Tháp, Thủy Lập (xã Quảng Lợi, huyện Quảng Điền, TT- Huế) bức xúc và lo lắng.

Phá rừng phòng hộ

Chúng tôi đến vùng khai thác titan ở rú cát thuộc thôn Cổ Tháp, xã Quảng Lợi thấy cả một vùng cát như sôi động lên hẳn với những máy khai thác titan và hàng chục công nhân liên tục làm việc. Tại đây, hàng chục máy hút cát và nước ngầm trong lòng đất liên tục đưa vào đường ống lên các cụm vít tuyển titan. Phía trên, cả chục công nhân tập trung khai thác, những chiếc xe ben nối đuôi nhau chở titan thành phẩm về bãi tập kết.

Cùng với những trảng cát bị cày xới không thương tiếc là nhiều diện tích rừng phòng hộ đã bị đốn hạ. Theo người dân Cổ Tháp, đây là diện tích rừng phòng hộ đã được trồng khá lâu, từ khi nhà máy khai thác titan đi vào hoạt động đến nay, nhiều gốc cây bị chặt hạ trơ cả gốc, chừa chỗ cho hố khai thác titan.

Anh Hùng, một nông dân ở đây, cho chúng tôi biết: “Rừng phòng hộ trên cát được trồng trong nhiều năm qua là sự đổ mồ hôi, công sức của người dân cũng như chính quyền địa phương. Thế nhưng nhìn rừng cây phủ xanh ngày nào bị phá hoại, người dân chúng tôi rất tiếc và bức xúc".

Khai thác titan tại thôn Cổ Tháp xã Quảng Lợi, huyện Quảng Điền, TT-Huế

Theo tìm hiểu của chúng tôi, từ năm 2011, Cty TNHH Nhà nước một thành viên khoáng sản TT- Huế bắt đầu khai thác titan ở vùng rú cát trắng thuộc thôn Cổ Tháp, xã Quảng Lợi. Thời gian khai thác được UBND tỉnh TT- Huế cấp phép trong vòng 3 năm (từ 2011-2013). Diện tích khai thác là 87ha, với sản lượng khai thác là 26 ngàn tấn.

Khu vực được cấp phép khai thác titan cách khu dân cư chừng 500m, có khoảng 40ha rừng phòng hộ (từ 2-3 năm tuổi), trong tổng diện tích 250ha rừng phòng hộ của Dự án 661 ở dải cát này của xã. Hình thức khai thác là cuốn chiếu, khai thác đến đâu trả mặt bằng đến đó. Hiện khu vực này bình quân mỗi ngày có 40-50 công nhân thay phiên nhau làm việc.

Ông Hoàng Thảo, Phó Chủ tịch UBND xã Quảng Lợi, cho hay: “Việc khai thác titan cũng đã ảnh hưởng đến đời sống người dân trên địa bàn xã. Đầu năm 2012, các hộ có diện tích làm nông nghiệp đã phản ánh trình trạng nước thải do khai thác titan tràn ra đồng ruộng gây hư hại lúa, hoa màu, chính quyền xã đã làm việc, sau đó đơn vị khai thác titan đã đắp đập ngăn không cho nước tràn ra khu vực xung quanh. Tuy nhiên, việc khai thác titan đưa lại nhiều bất lợi cũng như ảnh hưởng kéo dài cho nhiều hộ dân sống xung quanh vùng khai thác".

Nguy cơ sa mạc hóa trở lại

Theo ông Hoàng Thảo thì: “Việc Cty Khoáng sản TT- Huế khai thác titan trên địa bàn, ngoài giám sát về môi trường, địa phương không giám sát được sản lượng khai thác titan bao nhiêu từ phía Cty. Mặc dù, trong kế hoạch được nêu phía Cty chỉ khai thác 26 nghìn tấn trong vòng 3 năm, còn thực tế họ khai thác bao nhiêu thì phía xã không nắm được".

Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay đơn vị khai thác cả ngày lẫn đêm. Chính việc khai thác titan một cách ồ ạt, buông lỏng quản lý, giám sát, nên nguy cơ khai thác cạn kiệt nguồn tài nguyên là rất lớn. Bên cạnh đó, việc khai thác ồ ạt titan cũng dẫn đến môi trường ở vùng cát bị phá vỡ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân Quảng Lợi.

Nhiều diện tích rừng phòng hộ bị bới tróc gốc để khai thác titan

Đặc biệt, theo người dân phản ánh từ bao đời nay, vùng cát trắng trải dài phía sau khu dân cư là nơi chứa mạch nước ngầm cho cả làng phục vụ tưới tiêu và sinh hoạt cũng như việc ngăn lũ về. Việc khai thác titan chỉ chừa lại lớp cát mặt, mùa nắng cát bay, mùa mưa nước chảy lùa cát về bồi lấp ruộng đồng, ảnh hưởng nhà cửa, làm nguy cơ sa mạc hóa trở lại vùng đất dày công cải tạo của người dân cũng như chính quyền trong nhiều năm qua.