Chuyện của xứ Lạng

Từ xa xưa, cứ bước vào mùa khô, các khe suối ở Lạng Sơn cũng bắt đầu cạn nước, đã làm cho khoảng 20% số dân ở nông thôn bị thiếu nước  sinh hoạt.  

Mức đảm bảo cấp nước tự nhiên bình quân đầu người của địa phương chỉ đạt 8.000 m3/người/năm, thấp hơn so với mức bình quân của cả nước (9.608 m3/người/năm). Do đó, Chương trình MTQG về NS-VSMTNT đã được Lạng Sơn thực hiện nghiêm túc, nhằm đem lại lợi ích cho người dân.

Giai đoạn từ 2010 đến 2015, Lạng Sơn đã tập trung vào các dự án cấp nước quy mô lớn cho các khu, cụm dân cư và các công sở tại trung tâm cụm xã, cụm thôn, góp phần cải thiện nước sạch nơi tập trung dân cư, tăng nhanh hệ thống trường học, công sở cấp xã có nước sạch sinh hoạt.

Mặc dù chính quyền và các ngành chức năng Lạng Sơn đã rất nỗ lực nhưng tại 11 huyện, thành phố của tỉnh, người dân nông thôn được hưởng lợi từ các dự án nước sạch tự chảy vẫn thấp và chưa đồng đều, nơi cao nhất như huyện Cao Lộc mới đạt 37%, nơi thấp như huyện Văn Quan mới đạt 21%.

Do xây dựng từ lâu nên tại tỉnh Lạng Sơn hiện đang có khoảng 300 công trình cấp nước tự chảy, bể chứa nước ở vùng sâu đã bị hư hỏng, hoặc sử dụng kém hiệu quả. Ví dụ, ở xã Đồng Bục, huyện Lộc Bình, nhiều thiết bị của công trình nước sạch bị mất trộm nên không thể hoạt động, dẫn đến nhiều bể chứa nước tại các thôn chưa hư hỏng nhưng đã bị bỏ hoang vì không có nước chảy đến.

Ông Lộc Văn Ninh, Trưởng thôn Pò Lạn xã Đồng Bục, huyện Lộc Bình, cho biết: “Tháng 10/2012, xã mới khánh thành công trình nước sạch. Mấy ngày đầu nước về đầy bể, dân phấn khởi lắm, nhưng chỉ được khoảng 1 tháng thôi, sau đó nước không thấy về bể nữa, người dân trong thôn lại ra khe lấy nước như trước đây”.

Cũng theo ông Ninh, nước không về bể của thôn, cũng chẳng thấy ai có phản ứng, vì họ có suy nghĩ, đường nước đó chẳng phải của nhà mình.

Qua tìm hiểu được biết, công trình cấp nước sạch Đồng Bục có 16 bể chứa nước sinh hoạt, phục vụ 12 thôn bản, trường học và 1 bể tại UBND xã, với kinh phí gần 4 tỷ đồng. Còn lý do không có nước ở các thôn Khòn Chu, Khòn Có, Pò Lạn là do công tác quản lý, điều tiết nguồn nước của xã yếu kém, dẫn đến bị mất van chia nước, nên người dân gần đó cứ tự tiện mở khoá van điều tiết nước theo ý thích, dẫn đến thôn thì thừa nước, có thôn lại không giọt nước nào. 

Thiếu nước sinh hoạt vẫn diễn ra ở nhiều nơi vùng cao, vùng sâu mỗi khi mùa đông đến. Ví dụ, tại các thôn Khòn Quanh, Tòng Danh, Pò Sáy xã Sàn Viên, huyện Lộc Bình, cứ vào mùa khô người dân thường ngày phải đi vài km đường núi để lấy nước sinh hoạt. Thậm chí, có hộ còn phải gánh nước ao, nước mương về dùng phèn chua khử trùng để dùng làm nước sinh hoạt. 

Ông Dương Hữu Chiến, thôn Tòng Danh, cho hay, để có nước  sinh hoạt hằng ngày, ông cùng với 3 hộ dân gần nhau, cùng đào một cái ao để chứa nước mưa, hoặc nước bơm từ con mương Tà Keo gần đó. Sau đó, cho nước chảy lọc thẩm thấu qua cát, để gạn lấy nước sạch dùng hằng ngày.

Để giảm thiểu cơn khát cho nông dân, ngày 2/3/2015, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định 264/QĐ-TTg về việc “Điều tra, tìm kiếm nguồn nước dưới đất để cung cấp nước sinh hoạt ở các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước tại 44 tỉnh trong cả nước…”. Tỉnh Lạng Sơn được xếp vào diện phải thực hiện ngay trong giai đoạn I (2015 - 2017), bởi nơi đây đang có 20% dân số nông thôn luôn bị thiếu nước sinh hoạt.