Cuộc điều tra do một nhóm hoạt động nhân quyền ở Campuchia thực hiện cáo buộc về tình trạng tham nhũng cũng như bất chấp luật pháp trong việc bồi thường cho người dân bị thu hồi đất đai ở tỉnh Koh Kong của Cty Union Development Group-UDG (Trung Quốc).
Hối lộ quan chức địa phương
Bản báo cáo, do tổ chức nhân quyền HRTF công bố, đưa ra những cáo buộc chi tiết đối với nhà đầu tư đến từ Trung Quốc, sau ba tháng điều tra, gồm việc hối lộ quan chức địa phương, đe dọa giảm tiền đến bù đối với những ai tham gia phản đối dự án của họ.
“Cty Trung Quốc không chỉ không thể giúp đời sống người dân tốt hơn, mà trong thực tế họ còn hủy hoại hoàn toàn sinh kế của dân địa phương”, báo cáo viết. “Cty Trung Quốc đã khiến người dân lâm vào cảnh thất nghiệp”.
Theo báo Phnom Penh Post, bản báo cáo là kết quả ba tháng HRTF phỏng vấn người dân và quan chức địa phương, kèm theo các tài liệu liên quan đến kế hoạch tái định cư của dự án.
Bản báo cáo này xuất hiện chỉ một ngày sau khi Bộ trưởng Môi trường Campuchia Say Sam Al xuất hiện trước Ủy ban Quyền con người của quốc hội nước này điều trần về các cáo buộc tham nhũng liên quan đến dự án của UDG.
HRTF cáo buộc rằng nhóm công tác của chính phủ có trách nhiệm giám sát công tác phân bổ tiền đền bù, tái định cư đã bị mua chuộc và các thành viên của nhóm này đã nhận hối lộ để quyết định mức đền bù thấp hơn rất nhiều với mức đề xuất ban đầu của nhà đầu tư, vốn đã được người dân địa phương đồng ý.
“Nếu ai dám phản đối dù chỉ một lần, họ sẽ tự động trừ 200 USD từ tiền đền bù của người đó”, báo cáo viết. “Cty hứa cấp gạo cho dân làng trong ba năm nhưng cuối cùng người dân chỉ nhận được gạo trong ba tháng”.
Trong khi ấy “chính quyền thu từ 100-300 USD đối với người bị thu hồi đất với lý do thu phí xử lý thủ tục giấy tờ”. Báo cáo cũng chỉ rõ tên tuổi các quan chức bị cho là đã nhận hối lộ.
Pheuy Ke, xã trưởng xã Koh Sdach, bị cho là đã nhận 100.000 USD trước khi người dân nhận tiền đền bù, hai mảnh đất và một ngôi nhà ở khu tái định cư để “khuyến khích” người dân chấp nhận di dời. Tuy nhiên Ke nói ông ta không nhận khoản tiền nào lớn đến thế, cho rằng ông ta chỉ được nhận 20.000 USD đền bù 5ha đất. Ông ta cũng nói mình sở hữu bốn ngôi nhà, nhưng đều là nhà mua của người dân địa phương.
| Trong những năm gần đây, nhiều doanh nhân Trung Quốc đã đầu tư vào Campuchia, tập trung các ngành dệt may, nông nghiệp, bất động sản, vật liệu xây dựng, sản phẩm nông nghiệp chế biến, điện, viễn thông… Tính đến tháng 6/2014, Trung Quốc đầu tư 9,9 tỷ USD vào Campuchia, theo số liệu của chính phủ Campuchia. (nguồn: wantchinatimes.com). |
Một quan chức khác được kể tên trong báo cáo là anh trai của nghị sỹ Kok An là Kok Hav, Ly Ty, cựu quan chức quận Kiri Sakor; Khat Vanna, cựu quan chức nông nghiệp quận Kiri Sakor, Chheng Che, cựu quận trưởng Kiri Sakor… Báo Phnom Penh Post không thể liên hệ được với những người này để phỏng vấn.
Trong khi ấy, một số người dân chỉ nhận được 200USD, dù trước khi Cty UDG đến vùng này năm 2008, người dân được chi trả tới 8.000USD khi phải tái định cư. Ouch Leng, Giám đốc HRTF nói UDG vẫn hứa hẹn nhưng không giữ lời đối với hơn 300 gia đình chưa chấp nhận di dời.
“Chúng tôi phát hiện ra rằng giới chức tham nhũng có hệ thống, móc ngoặc với nhà đầu tư, sử dụng quân đội và cảnh sát để đe dọa người dân, đốt nhà dân, buộc họ phải di dời đến những nơi họ không muốn đến”, ông nói.
“Đốt nhà”
Dự án liên quan đến Cty UDG có trụ sở ở Thiên Tân, Trung Quốc gây tranh cãi ở Campuchia trong một thời gian dài.
Những người Campuchia bị mất nhà cửa do dự án của UDG
Cuối tháng 1/2014, báo Phnom Penh Post trích lời các nhóm hoạt động nhân quyền nói người của Cty này, có sự hỗ trợ của binh lính Campuchia, đã phóng hỏa đốt cây trồng và nhà cửa của 29 gia đình ở quận Botum Sakor, tỉnh Kor Kong.
| Từ 1992-2014, chính phủ Trung Quốc viện trợ cho Campuchia 2,85 tỷ USD, hầu hết là viện trợ có hoàn lại. |
Theo các báo cáo mà báo Phnom Penh Post nhận được từ bốn tổ chức phi chính phủ cho thấy binh lính đã ép buộc các gia đình phải rời nhà. Hour In, điều phối viên tại tỉnh Kor Kong của tổ chức phi chính phủ Licadho, nói nhà cửa của các gia đình nói trên bị phá hủy, mùa màng bị đốt. Việc này diễn ra suốt gần một tuần. “Họ phá hủy các vườn xoài, dừa, đồng dưa hấu và tỏ ra bạo lực với những ai cố gắng ngăn chặn họ”, anh nói.
Lính tráng đấm đá và trói tay những người phản đối, theo mô tả của Hour In. Trước sự kiện này ít ngày, Phnom Penh Post đưa tin bốn ngôi nhà bị chính quyền địa phương phá hủy.
Kim Soren, 59 tuổi, nói bà bị lính trói tay, lôi ra khỏi ngôi nhà đã gắn bó 21 năm rồi kéo đổ nó. “Tôi hét lên đòi họ dừng lại. Họ đá tôi khi tôi cố lượm lặt đồ đạc từ căn nhà, rồi họ đẩy và trói tay tôi lại”, bà kể. “Họ rất hung bạo”. Trong khi đó, On Phearak, quận trưởng quận Botum Sakor, nói người dân đã được cảnh báo phải di dời từ trước.
Từ năm 2013, chính quyền hai quận Kiri Sakor và Botum Sakor đã yêu cầu người dân chuẩn bị cho việc giải phóng mặt bằng, nhường đất cho dự án du lịch sinh thái qui mô lớn. Năm 2008, UDG nhận được quyết định cấp 36.000ha đất để xây dựng dự án du lịch cực lớn với quy mô 5 tỷ USD tại hai quận này.
Trong các diễn tiến, Phnom Penh Post không thể liên lạc được với đại diện UDG để phỏng vấn. Các email gửi đến cũng không được hồi đáp.
