Củ cơm nếp còn gọi hoàng tinh, tên khoa học Polygonatum kingianum Coll.et Hemsley – họ Hoàng tinh (Convallariaceae). Sau khi chế biến thành thuốc gọi là Thục hoàng, một dược liệu quý của y học cổ truyền.
Củ cơm nếp được thu hái vào mùa thu - đông, khi phần trên mặt đất sắp tàn lụi, lúc này dược liệu chứa ít nước rất thuận lợi cho việc chế biến, bảo quản. Củ cơm nếp phải được chế biến mới dùng được vì rất ngứa.
Đông y cho rằng, cơm nếp có tính bình, vào các kinh tỳ, phế, thận, có tác dụng bổ khí, dưỡng âm, kiện tỳ, nhuận phế, ích thận, chữa tỳ vị hư nhược, suy kiệt, mệt mỏi, miệng khô, kém ăn, phế hư, háo khát, tinh huyết bất túc, nội nhiệt, tiêu khát.
Dưới đây là vài cách trị bệnh từ củ cơm nếp, có thể phối hợp với các vị thuốc khác trong trị liệu bệnh.
* Thuốc bổ chống mệt mỏi, sinh tân dịch: Dùng củ cơm nếp 25g, ba kích 20g, đẳng sâm 10g, thục địa 10g. Tất cả thái mỏng, ngâm với 1 lít rượu 350, thỉnh thoảng lắc đều. Khi dùng pha thêm 100ml sirô đơn. Ngày uống 3 lần trước hai bữa ăn và khi đi ngủ, mỗi lần một chén nhỏ. Hoặc củ cơm nếp 10g, ý dĩ 10g, sa sâm 8g, sắc với 200ml nước còn 50ml, uống 1 lần trong ngày.
* Chữa thiếu máu: Củ cơm nếp 20g; hà thủ ô, thục địa, rễ đinh lăng, mỗi vị 10g; tam thất 8g. Tất cả tán bột, mỗi ngày dùng 10g sắc uống.
* Chữa yếu sinh lý: Củ cơm nếp 20g; hà thủ ô, ý dĩ, rễ đinh lăng, hoài sơn, kỷ tử, long nhãn, cám nếp, mỗi vị 12g; trâu cổ, cao ban long, mỗi vị 8g; sa nhân 6g. Sắc uống ngày một thang.
* Chữa ho ra máu: Củ cơm nếp 50g, bách bộ 25g, bạch cập 25g. Tất cả tán bột mịn, luyện với mật làm viên. Ngày 3 lần, mỗi lần 6g.
Ở Trung Quốc, thục hoàng cũng được dùng phổ biến để chữa những bệnh sau:
* Chữa đau thắt ngực, bệnh mạch vành tim: Củ cơm nếp, côn bố, mỗi vị 15g; bá tử nhân, thạch xương bồ, uất kim, mỗi vị 10g; diên hồ sách 6g, sơn tra 24g. Ngày dùng một thang, sắc uống, chia làm 3 lần. Mỗi đợt điều trị 4 tuần.
* Chữa đái tháo đường: Củ cơm nếp 20g, sinh địa 20g, hoàng kỳ 20g, trạch tả 10g, hoàng liên 10g, nhân sâm 10g, địa cốt bì 10g. Tất cả tán bột, rây mịn. Ngày dùng 3 lần, mỗi lần 5g.
* Chữa huyết áp thấp: Củ cơm nếp 30g, đẳng sâm 30g, cam thảo (chích) 10g. Sắc nước uống ngày một thang.
* Chữa rối loạn thần kinh thực vật: Củ cơm nếp 180g; câu kỷ, sinh địa, bạch thược, hà thủ ô mỗi vị 90g; đương quy, hoàng kỳ, đẳng sâm, táo nhân (sao) mỗi vị 60g; mạch môn, cúc hoa, hồng hoa, bội lan, xương bồ, viễn chí mỗi vị 30g. Tất cả ngâm với 6.000ml rượu trắng trong 2 – 4 tuần. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 5 – 10ml.
