Dân đòi bỏ ruộng

Những ngày qua, gần 100 hộ dân của Đội 3 thuộc HTX Thượng An (xã Phong An, huyện Phong Điền, TT-Huế) đã dùng cuốc, xẻng, ồ ạt tràn lên khu vực Khe Mây nơi có hệ thống mương nước thải của Nhà máy Chế biến tinh bột sắn TT-Huế để dùng bao cát, cây cối, đất đá lấp mương nước thải chảy qua địa bàn.

Tình trạng ô nhiễm kéo dài, chây ì, không đồng ý mức hỗ trợ thiệt hại lúa, thủy sản của nhà máy đã đẩy người dân đến chỗ bức xúc.

“Biểu tình” lấp mương

Nhiều hộ dân bị thiệt hại không được đền bù đã dùng cuốc xẻng để đập phá hệ thống mương. Theo ghi nhận của chúng tôi, đường mương nước thải chảy từ Nhà máy Chế biến tinh bột sắn TT-Huế đến trạm bơm Bàu Sen dài hơn 3 km, trong đó, chỉ 1 km khởi điểm từ khu vực Khe Mây có hệ thống mương bê tông, còn lại để chảy tràn ra trảng cát làm ô nhiễm nguồn nước, khiến 12 ha lúa ở xứ đồng Bành và Vận cùng nhiều hồ sen, diện tích nuôi trồng thủy sản của gần 100 hộ dân ở HTX Thượng An bị “đứng đọt”, chết hàng loạt.

Tại tuyến mương ở khu vực Khe Mây, chất thải nhà máy thải ra màu nước đen ngòm, bốc mùi hôi khó chịu. Để chặn nước ô nhiễm từ tuyến mương này, bà con dùng bao cát, cây cối, đất đá san lấp, không cho nước chảy.

Chất thải Nhà máy Chế biến tinh bột sắn TT-Huế khiến cá chết hàng loạt

Ông Lê Dàng, một hộ dân cho biết: “Gia đình tui trồng 7 sào lúa, mấy vụ nay vì nhà máy sắn xả thải nên mất trắng hoàn toàn, phải đi mua gạo mà ăn. Nếu cứ tiếp tục như thế này thì bà con vụ sạ năm nay sẽ không làm, bỏ ruộng chứ làm công cốc cũng như không”.

Nhiều hộ dân cho biết, sau thời gian kiến nghị lên chính quyền, nhà máy sắn đã đưa ra phương án đền bù 1 sào lúa từ 90 - 270 nghìn đồng, bà con không đồng ý. Bởi, theo họ, bình quân mỗi sào lúa đầu tư tất thảy hơn 1 triệu đồng, 1 sào thu được 3 tạ lúa, giá khoảng 1,8 triệu đồng. Nếu đền bù theo giá đó thì bà con quá thua thiệt.

Ông Trần Mạnh - Đội trưởng đội 3 (HTX Thượng An) bức xúc: “Vụ đông xuân 2012 - 2013 chất thải của nhà máy đã làm thiệt hại gần như 100% diện tích lúa của bà con ở HTX Thượng An. Nếu như nhà máy tiếp tục xả thải thì vụ tới bà con không biết tính sao nữa bởi thiệt hại vụ trước vẫn chưa được đền bù. Hiện bà con đang thiếu vốn, thiếu giống nghiêm trọng. Ngoài ra chất thải của nhà máy cũng gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân trong khu vực”.

Gần 100 hộ dân kéo nhau đi lấp mương nhà máy vì gây ô nhiễm

Ông Nguyễn Quang Thông, Chủ nhiệm HTXNN Thượng An cho biết: “Tình trạng ô nhiễm của nhà máy diễn ra trong một thời gian khá dài, chúng tôi đã kiến nghị rất nhiều lần, phía nhà máy cũng đã đưa ra phương án hỗ trợ nhưng quá thấp nên bà con không thống nhất được. Bây giờ đang chuẩn bị bước vào vụ đông xuân, nếu tình trạng nhà máy cứ tiếp tục gây ô nhiễm thì nông dân chúng tôi phải bỏ ruộng”.

Chất thải từ Nhà máy Chế biến tinh bột sắn TT-Huế còn gây ô nhiễm nguồn nước trên sông Bồ khi nước thải từ khu vực trạm bơm Bàu Sen chảy qua hói làng Cao Bang (thôn Hiền Lương, xã Phong Hiền) rồi đổ thẳng ra sông Bồ. Nhà máy nước Tứ Hạ dùng nước từ con sông này. Trong khi đó, những diện tích cỏ Vetiver được Nhà máy Chế biến tinh bột sắn TT-Huế trồng để xử lý nước thải, cải tạo môi trường đều bị… chết hàng loạt do chất thải.

“Bức tử” môi trường thấy rõ

Ông Nguyễn Việt Hùng, Chi cục trưởng Chi cục BVMT tỉnh TT-Huế cho biết: Vừa qua, sau khi người dân phản ánh hiện tượng cá chết hàng loạt tại khu vực Khe Mây, thuộc địa phận HTX Thượng An do nguồn nước xả thải của Nhà máy Chế biến tinh bột sắn TT-Huế, Chi cục BVMT phối hợp với UBND xã Phong An tiến hành lấy mẫu khu vực thải nước thải của Nhà máy tinh bột sắn nhằm phân tích và tìm ra nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước.

Người dân dùng bao cát, cây cối để lấp mương

Phân tích nguồn nước mặt lấy tại Khe Mây cách điểm thải khoảng 50 m cho kết quả: Tổng chất rắn hòa tan vựợt 7,24 lần (TSS), nhu cầu ôxi sinh hóa (BOD₅), vượt 5,8 lần, nhu cầu ô xi hóa học (COD), vượt 4,53 lần, hàm lượng xyanua (CN), vượt 12,45 lần, hàm lượng photphat (PO₄), vượt 12,45 lần so với giá trị giới hạn cho phép theo Quy chuẩn Việt Nam.

Như vậy, nguồn nước mặt Khe Mây ô nhiễm khá nặng, đặc biệt là ô nhiễm về chất hữu cơ. Các chỉ tiêu đều vượt nhiều lần so với mức cho phép, mặc dù tại thời điểm đó, nhà máy mới bắt đầu trở lại sản xuất sau 5 tháng nghỉ hoạt động.

Trước tình hình trên, Chi cục BVMT tỉnh TT-Huế kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo UBND huyện Phong Điền, Sở Tài nguyên và Môi trường, phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, tăng cường phối hợp kiểm tra, hướng dẫn nhà máy xử lý triệt để nguồn nước ô nhiễm, tổ chức giải quyết kịp thời, dứt điểm tình trạng phản ánh, khiếu kiện của nhân dân, đảm bảo tình hình sản xuất nông nghiệp của người dân.

Chây ì trong việc đền bù diện tích lúa đã khiến hàng trăm hộ dân bức xúc

Như vậy, vấn đề Nhà máy Chế biến tinh bột sắn TT-Huế “bức tử” môi trường trong một thời gian dài đã thấy rõ. Hàng chục xã viên HTX Thượng An hết sức bức xúc trước tình trạng lúa bị “đứng đọt”, cá, sen chết hàng loạt do ảnh hưởng từ chất thải của nhà máy. Thế nhưng đến nay, vấn đề đền bù cho người dân vẫn còn bỏ ngỏ.

Ông Nguyễn Quang Thông - Chủ nhiệm HTX Thượng An bức xúc: “Vụ đông xuân vừa qua, gần 12 ha lúa của gần 100 xã viên bị thiệt hại vì chất thải của nhà máy, đó là chưa kể thiệt hại về thủy sản, sen. Thế nhưng, đến nay phía nhà máy đưa ra mức hỗ trợ quá thấp, chẳng bõ bèn gì so công sức tiền của bà con bỏ ra. Chưa nói đến mùa vụ sản xuất sau, nếu chất thải ngấm vào đất, nông dân không sản xuất được thì chỉ có nước bỏ ruộng mà thôi”.

Cỏ Vetiver được Nhà máy Chế biến tinh bột sắn TT-Huế trồng để xử lý nước thải, cải tạo môi trường đều bị chết hàng loạt do chất thải

Theo ông Thông, vấn đề xử lý ô nhiễm, tạo điều kiện cho bà con sản xuất trở lại là vấn đề lâu dài chứ không phải cứ gây thiệt hại là đền bù, hỗ trợ. Nông dân sống nhờ cây lúa, giờ chính họ lại phải đi mua gạo mà ăn thì quá nghịch lý, bi đát.