Dấp cá - cây giảm nghèo

Từ lâu, việc trồng rau dấp cá (diếp cá) ở ấp Nam và Đông B thuộc xã Nhị Bình, huyện Châu Thành (Tiền Giang) đã có được lợi nhuận rất lớn. Nguyên trước là những vườn nhãn, nhưng do thu nhập hấp dẫn của cây rau, bà con hai ấp lần lượt ban vườn thành ruộng chuyên canh loại rau này. Tính tổng cộng có khoảng trên hai trăm mấy chục hộ tham gia, với tổng diện tích lên đến 135 ha. Quả thật, cây rau dấp cá đã thật sự giúp họ ổn định được kinh tế gia đình trong mười mấy năm qua.

Thổ nhưỡng ở ấp Nam và Đông B từ lâu được người dân địa phương ghi nhận là rất tốt cho cây rau. Đó là một vùng đất thấp, luôn có độ ẩm tốt, nước không chua, không mặn. Rau dấp cá ít bệnh, nếu không muốn nói là gần như không bệnh, không bị tác động nhiều bởi thời tiết, thiên tai; lại nhẹ công chăm sóc, dễ trồng, nên được xem là cây chủ lực của địa phương. Sự thất bát hiếm khi gặp phải.

Thời gian trồng rau dấp cá cũng nhanh có thu hoạch. Vụ đầu từ lúc khởi trồng đến khi thu hoạch mất khoảng 3 tháng. Từ vụ 2 trở đi, công việc nhẹ nhàng hơn, chỉ còn là việc bón phân, chăm sóc, cắt rau. Những vụ sau, bình quân 2 tháng là có 1 lần thu hoạch. Tính chung một năm thu hoạch rau, ít gì cũng có 4 vụ. Nếu khéo dưỡng thì khoảng 3 năm, nhà rẫy mới phải cấy lại rau tơ.

Anh Lê Văn Đức, cán bộ xã cho biết, chi phí trồng rau không quá tốn kém, bình quân mỗi vụ khoảng 2 – 3 triệu đồng/công. Chủ yếu là công cấy lần đầu, công cắt và tiền phân bón. Năng suất bình quân 2 tấn/công thì một năm cũng có được 8 tấn. Giá trung bình 5.000 đồng/kg, thì một năm, một công rau thu về cũng được khoảng 40 triệu đồng. Trừ chi phí tối đa thì họ cũng lời 20-30 triệu/công. Mỗi nhà rẫy có 3-4 công thì thu nhập cũng có cả trăm triệu đồng/năm. Số tiền này không phải là nhỏ đối với các hộ làm ruộng, ngay cả những hộ làm vườn trồng cây đặc sản.

Nhiều hộ trồng rau đã không giấu giếm cái lợi trồng rau dấp cá lời gấp 4, 5 lần làm nông khác. Nhưng cũng phải nói, không phải chỗ nào cũng trồng được rau. Còn điều bận tâm chung của bà con nông dân là vấn đề giá cả. Sự không ổn định giá mua luôn làm họ băn khoăn trong sản xuất. Có lúc cao, giá lên đến 9-10 ngàn/kg, nhưng lúc thấp chỉ còn 2.000 đồng/kg. Nói chung, mọi việc vẫn tùy thuộc vào thương lái.

Hàng ngày, vẫn có nhiều thương lái đến tận nơi mua rau dấp cá để bỏ cho các chợ đầu mối khu vực hoặc thành phố Hồ Chí Minh. Nhà rẫy gần như không lo cảnh thừa hàng, dội chợ, phải cắt bỏ bãi. Mặt khác, cây rau ít bệnh nên đỡ phải sử dụng thuốc, thành thử cũng ít sợ dư lượng thuốc trừ sâu. Còn việc dùng phân cho cây rau phát triển đạt yêu cầu thu hoạch thì cũng được bà con áp dụng để có đủ dư số ngày cung cấp cho thị trường cọng rau sạch an toàn. Tuy vậy, ở đây vẫn chưa xây dựng được khâu kiểm định, anh Nguyễn Văn Dễ, chủ nhiệm hợp tác xã rau sạch an toàn Đông Nam của xã cho biết.

Rau dấp cá còn là một loại cây thuốc. Ngoài ăn sống, người ta còn phơi khô làm thuốc. Anh Dễ nói: “Hiện nay, có đơn vị tận Hà Nội (Công ty YWK International LTD. Hanoi Office) có đề nghị thu mua dấp cá với số lượng lớn để xuất khẩu làm thuốc. Với yêu cầu: lá dấp cá loại già, có hoa, được cắt bỏ rễ, thành đoạn 2-3 cm, không thuốc trừ sâu, phơi khô trong hiên có mái che, tránh ánh nắng trực tiếp, độ ẩm đảm bảo dưới 10%, lá khô vẫn xanh, thì được mua giá 6-7 chục ngàn đồng/kg, tương đương với 10kg rau tươi”. Với giá này, nông dân chưa thật sự có lời nên họ chưa mặn mà với việc sản xuất rau thuốc. Như vậy, tới đây nếu nông dân và công ty gặp nhau ở chuyện giá cả thì đi theo hướng này cũng là thêm một đầu ra cho cây dấp cá.

Tuy đã thành lập được hợp tác xã rau sạch an toàn, nhưng cái khó hiện giờ của hợp tác xã là chưa có được sự tham gia tích cực của nhiều hộ trồng rau. Chỉ mới được 30 hộ trên tổng số cả hai trăm mấy chục hộ. Hợp tác xã cũng chưa có hướng giải quyết những yêu cầu kĩ thuật của công ty đặt ra, việc thỏa thuận giá cả và những điều khoản ràng buộc cho một hợp đồng pháp lí để vận động bà con tích cực tham gia hợp tác làm ăn lớn. Thật ra, khó khăn này không khó để tháo gỡ.

Hi vọng chính quyền địa phương có sự quan tâm hơn trong việc giúp hợp tác xã sớm có hướng đi vào hoạt động. Việc tìm được đối tác tiêu thụ lớn sẽ là chỗ dựa để bà con yên tâm tự nguyện tham gia. Qua đó, hợp tác xã sẽ có điều kiện triển khai được chương trình Gap trong việc trồng rau sạch. Thực hiện được điều này, bà con trồng rau mới mong giữ được uy tín của thương hiệu lâu nay và có được điều kiện kinh doanh bền vững hơn, không phải phập phồng lo sợ đầu ra cho sản phẩm nữa.