Dấu ấn NTM: Điểm sáng ở ĐBSCL

Cái khó không bó cái khôn

Do đặc điểm địa hình vùng nông thôn ĐBSCL bị chia cắt bởi hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt hơn 28.000 km, dân cư phân tán theo tuyến, nền đất yếu, suất đầu tư các công trình cao hơn các vùng khác.

Trong khi nguồn lực trong dân hạn chế, hỗ trợ từ ngân sách hạn hẹp; kinh tế vùng chủ yếu là nông nghiệp, SX nông sản bấp bênh, hiệu quả thấp, DN nông thôn nhỏ bé, kết nối cung cầu nông sản còn nhiều hạn chế… là những “điểm nghẽn” của hầu hết các địa phương khi bắt tay xây dựng NTM.

Vốn từ đầu? Nguồn lực vật chất nào bên cạnh động lực tinh thần? Làm gì để khơi thông dòng vốn cho nông thôn, phát huy sức dân? Là những câu hỏi lớn không dễ có lời giản từ thực tiễn. Bài học “Chung tay xây dựng NTM”, huy động sức dân và năng động sáng tạo, vượt khó là những kinh nghiệm quý của vùng này cần được tiếp tục phát huy.

Khởi sắc một diện mạo mới

Dù còn nhiều khó khăn, hạn chế; song kết quả 3 năm xây dựng NTM ở ĐBSCL đã cho thấy nhiều cách làm sáng tạo, mô hình hay. Thực tế đã chứng minh “cái khó” không phải lúc nào cũng “bó cái khôn”. 

Ba năm qua, ĐBSCL đã huy động khoảng 122.000 tỷ đồng để xây dựng NTM. Trong đó, vốn ngân sách hơn 30%, vốn tín dụng chiếm hơn 47%, DN và cộng đồng dân cư chiếm 21,5%. Bình quân, Nhà nước đầu tư 1 đồng thì huy động được 3 đồng cho xây dựng NTM.

Đến cuối năm 2013, ĐBSCL đã đạt 9,23 tiêu chí, tăng 3,19 tiêu chí so với năm 2011 (cao hơn bình quân chung cả nước đạt 8,36 tiêu chí, tăng 3 tiêu chí).

So với năm 2011, các địa phương trong vùng đã có mức tăng bình quân từ 3 tiêu chí trở lên. Đặc biệt, toàn vùng đã xóa “xã trắng” về đạt tiêu chí NTM.

Tuyên truyền, vận động đã được tổ chức bằng nhiều hình thức sáng tạo, phong phú, nhận thức của phần lớn người dân được nâng lên rõ nét. Xây dựng NTM đã trở thành phong trào rộng khắc trong nhân dân; huy động nhiều nguồn lực.

Thực tế đã xuất hiện nhiều cách làm hay, các mô hình liên kết hiệu quả. Người dân mắt thấy, tay nghe, tay làm và có nhận thức mới qua kết quả thực tiễn xây dựng NTM các các địa phương như xã Đại Thành, TX. Ngã Bảy, tỉnh Hậu Giang - xã đầu tiên của vùng ĐBSCL về đích NTM cuối năm 2013 và 18 xã khác trong vùng được xét công nhận sau đó.

Các xã Mỹ Long Nam (huyện Cầu Ngang, tỉnh Trà Vinh), xã Định Hòa (huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang) là 2 trong 11 xã điểm xây dựng NTM của cả nước cũng từ xuất phát điểm rất thấp, có đông đồng bào Khmer nhưng đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, trở thành các điểm sáng ở nông thôn đồng bằng.

Cùng với nông nghiệp, lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, thương mại - dịch vụ cũng được tập trung chỉ đạo, hỗ trợ và thúc đẩy phát triển nông nghiệp.

Bên cạnh phát triển SX, các xã NTM còn tập trung làm tốt công tác dạy nghề, tạo việc làm, phát triển các hình thức tổ chức SX, nâng cao thu nhập cho người lao động; biến địa bàn nông thôn thành “hệ đệm” cho các đô thị.

Ở cấp huyện, Phước Long của tỉnh Bạc Liêu là huyện duy nhất trong vùng chọn làm huyện điểm xây dựng NTM của cả nước, đi tiên phong trong điều kiện “vạn sự khởi đầu nan”. Từ 1 huyện nông thôn vùng sâu của tỉnh Bạc Liêu, Phước Long đã vươn lên, sánh vai cùng TP. Bạc Liêu, Giá Rai, trở thành 1 trong 3 địa phương trọng điểm của tỉnh Bạc Liêu. 

Tiếp nối Phước Long, huyện Phong Điền, TP. Cần Thơ sau khi cơ bản hoàn thành tiêu chí NTM xã Mỹ Khánh, cũng đang hướng đến mục tiêu huyện NTM nằm trong lòng đô thị loại I trực thuộc Trung ương. Gắn với NTM, huyện điểm này còn phấn đấu trở thành một đô thị sinh thái đầu tiên của ĐBSCL với điểm nhấn miệt vườn, sông nước độc đáo và hiện đại, một vệ tinh của Cần Thơ - Tây Đô.

Đích NTM vẫn ở phía trước

Trong thời gian tới, xây dựng NTM khu vực ĐBSCL sẽ tiếp tục tập trung giải quyết những khó khăn là “điểm nghẽn” về vốn, phát huy nội lực, nhất là đầu tư phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng và chăm lo an sinh xã hội.

Tuy nhiên, xây dựng NTM là cuộc cách mạng ở nông thôn. Việc đạt tiêu chí là yêu cầu bắt buộc để được công nhận theo “chuẩn quốc gia”. Nhưng trên hết vẫn là đời sống của người dân, môi trường nông thôn văn minh, đáng sống và phát triển bền vững.

NTM thực sự là một môi trường đáng sống phải được đo lường bằng sự hài lòng của người dân hơn là những “tiêu chí kỹ thuật”. Yêu cầu đó, phụ thuộc vào kết quả sáng tạo của quá trình lãnh đạo “cuộc cách mạng”, vận động quần chúng, phát huy vai trò làm chủ của người dân. Năm 2020 khi Việt Nam “cơ bản trở thành nước công nghiệp phát triển” cũng chưa phải là cái đích cuối cùng trong xây dựng NTM.