Đậu tương- đứa con rơi của ngành trồng trọt

Ngoảnh đi, ngoảnh lại ngô, lúa, cây công nghiệp, cây rau màu…đ ều có những chính sách, cơ chế hỗ trợ phát triển SX còn đậu tương hầu như không có gì, trong khi mỗi năm VN nhập khẩu cả triệu tấn khô dầu. Đậu tương như một đứa “con rơi” âm thầm tồn tại…

Viện sĩ Trần Đình Long- chuyên gia hàng đầu về đậu đỗ giải thích với tôi: Đậu tương như một đứa con rơi bởi không có chính sách, chế độ ưu đãi. Không có diện tích chuyên gieo trồng nào mà toàn trồng đậu tương xen giữa 2 vụ lúa. Thời vụ yêu cầu ngắn đến rất ngắn mà năng suất lại đòi hỏi phải cao đúng là một bài toán đánh đố với nhiều ẩn số.

Ngay cả đối với các công ty giống cũng hắt hủi đậu tương bởi lợi nhuận chẳng được bao nhiêu mà độ nẩy mầm lại xuống rất nhanh, không bán nhanh thành đậu thịt cầm chắc là lỗ. Chúng ta chỉ nhăm nhăm nhập khẩu hàng triệu tấn khô dầu đậu tương mà chẳng có định hướng phát triển cho SX, chẳng có nổi một viện nghiên cứu đậu đỗ để làm chỗ dựa về khoa học. Tôi còn nhớ nguyên Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng nói rằng: “Chừng nào VN chưa có giống đậu tương tốt tôi còn chưa yên tâm”.

Sở dĩ đứa “con rơi” của ngành trồng trọt vẫn còn chỗ đứng bởi nó cũng thuộc loại bỗ bã, dễ nuôi. Chân đất nào trồng cũng được, mùa vụ nào cũng hợp với đậu tương. Đã thế, làm chơi mà ăn thật, SX đậu tương tốn rất ít công lao động, chỉ gieo, diệt chuột rồi "rung đùi" đợi thu nếu thời tiết thuận lợi.

Bao năm nay nông dân vẫn trồng những giống đậu tương cũ, năng suất thấp nên tất nhiên thu nhập từ SX cũng rất khiêm tốn. Lần đầu tiên ở Đại Tự (Yên Lạc, Vĩnh Phúc) một mô hình SX đậu tương năng suất cao trên quy mô 50 ha được trình diễn với mục tiêu hình thành vùng SX hàng hóa lớn, tập huấn cho nông dân kỹ thuật thâm canh, xây dựng mối liên kết giữa người SX với đơn vị đầu mối thu mua, tiêu thụ.

Toàn bộ mô hình này đều sử dụng giống đậu tương mới ĐT 26 của Trung tâm Nghiên cứu & phát triển đậu đỗ (Viện CLT-CTP). Đơn vị này còn cử cán bộ tham gia chỉ đạo trực tiếp mô hình để “ốp” nông dân theo đúng theo quy trình thâm canh. Tổng cộng có 390 lượt nông dân trong chương trình và 110 lượt nông dân ngoài được tập huấn kỹ thuật. Đa số bà con Đại Tự dùng phương pháp không làm đất, gieo thẳng 2-3 hạt giống vào mỗi gốc rạ với mật độ 40-50 cây/m2.

Đáng lưu ý trong quá trình canh tác ở một diện tích lớn, tập trung là công tác phòng trừ chuột. Diệt chuột được tiến hành 2 lần, giai đoạn trước khi gieo và giai đoạn cây vào quả non. Các hộ gia đình phòng trừ chuột bằng cách rắc vôi bột, tro bếp khô còn ban quản lý HTX diệt bằng bả sinh học. Đến vụ thu hoạch, cả cánh đồng đậu tương bao la bát ngát ngả sang màu vàng tươi đẹp như trong phim đặc tả trời thu hải ngoại.

So sánh trên đồng ruộng giống đậu tương mới ĐT26 có số quả chắc trên cây từ 32-45 quả, cao gấp 1,5 lần giống cũ DT84, cao gấp 1,4 lần giống cũ AK04. Tỷ lệ quả 3 hạt của giống ĐT26 đạt từ 29-37%, giống ĐT84 đạt từ 16-18%, giống AK04 đạt từ 17-19%. Năng suất của ĐT26 từ 21-23,5 tạ/ha, DT84 từ 17-18 tạ/ha, AK04 từ 17-18,5 tạ/ha giúp cho những hộ nông dân trồng giống mới thực lãi 11,6 triệu đồng/ha, gần gấp đôi những hộ trồng giống cũ.

Qua thực tế cho thấy với giống mới và kỹ thuật thâm canh tốt đậu tương vẫn là một cây trồng cho thu hoạch khá và rất nhàn nhã. Mô hình SX đậu tương năng suất cao ở Đại Tự như một nhúm, có điều để nhúm lửa ấy thực sự lan tỏa rất cần một chính sách thật dài lâu và đến nơi, đến chốn.