Dọc con đường vào xã Chế Cu Nha, La Pán Tẩn, Dế Xu Phình..., những thửa ruộng bậc thang uốn lượn và trên khắp các sườn núi cao đều được nhuộm vàng bởi một màu vàng rực của hoa cải dầu…
Tôi từng vài lần lên Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái) vào mùa lúa chín, ấn tượng của tôi về vùng đất này là những tràn ruộng bậc thang vân vi trên các sườn núi như mây vờn sóng cuộn, ban ngày nắng hanh hao gió thổi ngàn ngạt nóng như mùa hè, còn ban đêm thì lạnh tê tái.
Hoa cải vàng trên núi
Nói đến Mù Cang Chải, người ta thường nghĩ đến Lễ hội danh thắng quốc gia ruộng bậc thang được tổ chức vào trung tuần tháng chín, khi lúa vàng rực trên các sườn núi. Hàng chục ngàn khách du lịch từ mọi miền đất nước đổ lên Mù Cang Chải để chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng và lạc vào miên man màu vàng của lúa. Năm nay, vào những ngày đầu xuân Mù Cang Chải có thêm một mùa vàng nữa, mùa vàng của hoa cải dầu.
Lên Mù Cang Chải lần này, trời âm u và trở lạnh. Đèo Khau Phạ nổi tiếng trong “tứ đại đèo” của Tây Bắc ẩn mình trong trùng trùng lớp sương mù dày đặc, những hạt sương táp vào mặt như mưa phùn. Nhưng khi vượt qua đỉnh đèo trời bỗng nhiên bừng sáng, những thôn bản của người Mông hiện dần trong mờ ảo khói chiều và thấp thoáng sau những thửa ruộng bậc thang bạt ngàn hoa cải.
Làm dáng giữa bạt ngàn hoa cải
Màu hoa cải vàng rực rỡ như những vạt nắng chiều còn sót lại giữa chập chùng đồi núi, màu hoa như bất chấp giá lạnh và những trận gió khô hanh thổi qua vùng đất cằn cỗi sỏi đá nơi đây. Những bông hoa cải mỏng mảnh, nhỏ xinh quyến rũ hàng triệu con ong rừng về lấy mật…
Đêm lạnh vùng cao, sương rơi lộp bộp trên mái nhà, chúng tôi ngồi quây quanh bên nồi lẩu trong căn nhà Giàng A Sồng - Phó chủ tịch xã Dế Xu Phình. Anh vào bếp đem ra một rổ rau cải ngồng đặt cạnh nồi lẩu đang sôi sùng sục, anh bảo: Đây là giống cải của người Mông gieo trên nương rẫy. Lên vùng cao mùa này chỉ có món cải ngồng đãi khách thôi... Tôi đáp: Rau này dưới thành phố là đặc sản đấy. Trên này các anh dùng toàn loại đặc sản thôi. Mọi người cùng cười vang.
Thăm ruộng cải
Anh Sồng cho biết: Rau cải mà người Mông trồng trên nương là loại rau truyền thống của người dân vùng cao. Thân cải cao, lá xẻ người ta vãi hạt trên nương không cần tưới tắm gì cả, cây cứ hút sương đêm và giá lạnh mà lớn lên. Trời càng lạnh cây càng xanh, ăn càng ngon. Thế nhưng, cây cải vẫn mãi chỉ được coi là một loại rau phục vụ sinh hoạt chứ không phải là cây mang lại giá trị kinh tế cao, giúp cải thiện thu nhập cho đồng bào.
Từ vụ đông 2015-2016, Công ty cổ phần Thịnh Đạt đã đầu tư hạt giống và phân bón để hỗ trợ đồng bào trồng thử nghiệm 3 ha cây cải dầu. Điều không ngờ cây cải dầu lại phù hợp mảnh đất Mù Cang Chải, nên vụ này huyện Mù Cang Chải cho mở rộng diện tích lên 500 ha ở các xã Chế Cu Nha, La Pán Tẩn, Dế Xu Phình và một số xã khác.
Vui cùng mùa hoa cải
Mùa gieo hạt, đó là khi lúa mùa gặt xong vào cuối tháng 10 đầu tháng 11, khoảng 20 - 25 ngày sau là rau lên xanh. Thời điểm ấy, thời tiết vùng cao rất lạnh, gần như chẳng có một loại sâu nào sống nổi nên bà con không mất công sức phun thuốc. Đến tháng tư năm sau, khi hạt cải già và có dầu là thời điểm thu hoạch. Hạt cải được Cty CP Thịnh Đạt bao tiêu toàn bộ đầu ra với giá 15.000 đồng/kg để làm nguyên liệu sản xuất dầu ăn, mù tạt...
Từ mùa cải dầu năm trước, năng suất trung bình thu 20 tạ hạt/ha, nếu hộ nào chịu khó chăm sóc đạt 22 - 25 tạ/ha. Cty Thịnh Đạt ứng trước toàn bộ hạt giống, phân bón và cam kết thu mua toàn bộ số hạt cải mà bà con làm ra. Như vậy, mỗi ha cho thu bình quân 30 triệu đồng, trừ chi phí phân bón thì người nông dân cũng có thu nhập trên 20 triệu đồng. Đây là điều bao nhiêu năm nay người nông dân Mù Cang Chải dẫu nằm mơ cũng không thấy.
Trốn tìm trong màu hoa
Mù Cang Chải có 4.360ha ruộng nước, nhưng vụ xuân chỉ làm được 1.500ha, còn lại 2.860ha đất ruộng một vụ để hoang. Số diện tích đó không trồng được bất cứ cây gì, vì không có nước và giá rét, mùa đông nhìn ra cánh đồng xám lạnh càng thêm nhức mắt. Còn năm nay là bạt ngàn hoa cải, hoa cải vàng rực như những thảm vàng cháy lên bao nhiêu hy vọng cho người dân.
Nghe tin mùa hoa cải nở, du khách lại nườm nợp đổ lên Mù Cang Chải du xuân. Đôi bạn trẻ Nguyễn Xuân Tùng - Vũ Hoàng Lan, người Tiên Du - Bắc Ninh, cứ xuýt xoa: Đẹp mê hồn, tiếc quá, chúng mình đã chụp ảnh cưới rồi, chứ không lên đây chụp ảnh cưới sẽ vô cùng độc đáo… Nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh lên đây từ mùng ba Tết để chụp ảnh hoa cải. Mù Cang Chải đang tiếp tục hiến dâng cho các nghệ sĩ những bức ảnh vô giá.
Khách du lịch lưu giữ hình ảnh giữa màu hoa cải