Dấp cá còn gọi là diếp cá, trấp cá, gọi theo tiếng Hán là ngư tinh thảo. Đây là loại cây mọc hoang được trồng để làm rau gia vị. Dấp cá được Đông y dùng để chữa nhiều bệnh.
Diếp cá là dạng cây cỏ, cao 20-40 cm. Thân màu lục hoặc đỏ tía. Lá mọc so le, hình tim, có bẹ, khi vò có mùi tanh như cá. Hoa nhỏ, màu trắng hoặc vàng nhạt, họp thành bông có 4 lá bắc màu trắng trông như một chiếc hoa riêng lẻ. Hạt hình trái xoan nhẵn.
Cây mọc trên đất ẩm trong thung lũng, ven suối, bờ mương. Phân bố khắp các tỉnh miền núi và có nhiều ở các vườn nhà vùng đồng bằng nông thôn. Bộ phận dùng làm thuốc là toàn cây, bỏ rễ. Thu hái quanh năm và thường dùng tươi.
Theo Đông y, rau diếp cá vị cay tanh hôi (có mùi tanh như cá), tính ấm mát, hơi có độc, đi vào kinh phế. Có tác dụng chữa trĩ, đinh nhọt, chữa chốc đầu, ghẻ lở, đau răng, sởi, đau mắt đỏ, bí tiểu tiện, phụ nữ kinh nguyệt không đều, có thể phối hợp với một số vị thuốc nam khác chữa sốt xuất huyết. Thường dùng dưới dạng sắc hoặc ép nước cốt hoặc chế dầu dấp cá để nhỏ mắt. Liều dùng thông thường loại cây khô từ 6-12 g, hoặc cây tươi (dùng lá) từ 20-40 g.
Một số bài thuốc có rau diếp cá
- Chữa sốt xuất huyết:
Rau diếp cá, lá bồ ngót, lá cỏ mực, mỗi thứ 100 g, sắc đặc, uống làm nhiều lần trong ngày.
- Chữa bệnh trĩ:
Rau diếp cá dùng ăn sống hằng ngày, kết hợp lấy diếp cá giã nát và rịt vào nơi bị trĩ, băng lại mỗi ngày 1-2 lần rất tốt.
Nếu trĩ đau nhức thì lấy lá diếp cá nấu nước sôi đổ ra chậu để xông hậu môn, đến lúc nước còn ấm thì ngâm và rửa sạch vùng hậu môn.
- Chữa mụn nhọt sưng đỏ:
Lấy vài lá diếp cá rửa sạch, giã nát, khi đi ngủ rịt vào mụn nhọt băng lại, sáng dậy bỏ ra, làm vài lần sẽ mau khỏi.
- Chữa vú sưng tắc sữa:
Dùng 20 g cây diếp cá khô, táo đỏ 10 quả. Đổ vào 600 ml nước, sắc còn lại 200 ml, chia đều 3 lần uống trong ngày.
- Chữa đau mắt đỏ:
Rau diếp cá 10 lá, rửa sạch giã nhuyễn, dùng vải mỏng hoặc giấy xốp gói đắp lên mắt sẽ khỏi.
- Chữa viêm tuyến vú:
Lá diếp cá 30 g, lá cải trời 30 g (cải trời tức hạ khô thảo nam), giã nát, thêm chút nước sôi để nguội vắt lấy nước cốt uống, còn bã chưng nóng với giấm rịt vào nơi sưng đau vài lần là khỏi.
- Chữa tiểu buốt, dắt:
Rau diếp cá, rau má, lá mã đề mỗi thứ 50 g rửa sạch, vò nát, lọc lấy nước trong uống nhiều ngày sẽ khỏi.
- Chữa viêm đường hô hấp do sởi:
Rau diếp cá, rau dền đỏ, lá đậu săng, cam thảo đất, mỗi thứ 15-20 g. Đổ 3 bát sắc còn 1 bát, chia 3 lần uống trong ngày.
Rau diếp cá là vị thuốc chữa được rất nhiều bệnh có hiệu quả cũng là loại rau ăn gần gũi với mọi gia đình.
