Khi tổng thống Obama quyết định mở rộng cuộc không kích chống nhà nước hồi giáo sang Syria vào cuối tháng 9, ông nhắc lại kế hoạch của Mỹ và đồng minh là “làm suy yếu tiến tới tiêu diệt” nhà nước Hồi giáo. Sau hơn 1 tháng không kích Syria và gần 3 tháng kể từ khi bắt đầu cuộc không kích, đây là lúc thích hợp để nhìn lại và đánh giá chiến dịch.
Cuối tháng 10, trung tâm chỉ huy của Mỹ ở Qatar đưa ra một loạt những con số liên quan đến Kobane, một trong những mặt trận ác liệt nhất kể từ khi chiến dịch bắt đầu: 135 cuộc không kích, tiêu diệt gần 500 tên khủng bố của cả ISIL lẫn mặt trận Nursa - Nursa Front.
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là những con số trên có ý nghĩa như nào với cuộc chiến Kobane thì lại bị bỏ ngỏ.
Thực tế là dù không phủ nhận sự giúp đỡ to lớn từ trên không của Mỹ và đồng minh, những cuộc không kích và các con số trên không nói lên nhiều điều.
Vì sự thật là Kobane vẫn nằm trong vòng vây của ISIL và rủi ro mất thành phố chiến lược này vẫn hiện hữu. Anthony Cordesman từ trung tâm nghiên cứu chính sách đối ngoại và quan hệ quốc tế nhận xét “các cuộc không kích có hiệu quả nhưng là rất ít”.
Nhìn lại lịch sử thì chính sách can thiệp của Mỹ luôn xoay quanh các con số quân sự một cách đáng ngại. Các chỉ tiêu quân sự như bao nhiêu cuộc đánh bom đuợc thực hiện, tiêu diệt đuợc bao nhiêu đối phương làm chúng ta nhớ đến chính sách của Mỹ thời chiến tranh Việt Nam, một chích sách luôn bị phản đối kịch liệt do sự quân sự hoá quá mức.
Hans Morgenthau, cha đẻ của chủ nghĩa chính trị thực dụng (với trọng tâm là chính sách đối ngoại phải xoay quanh lợi ích quốc gia) và là một trong những ngưòi vận động chống cuộc chiến Việt Nam từ khá sớm đã cảnh báo “cái quan trọng không phải là bao nhiêu quân đối phương đã bị tiêu diệt mà là bao nhiêu người nữa sẽ sẵn sàng chiến đấu tiếp”.
Đi xa hơn nữa, cựu bộ trưởng quốc phòng Mỹ thời chiến tranh Việt Nam, McNamara, đã cảnh báo tương tự về việc đưa ra những con số thống kê 'vô nghĩa' trong chiến dịch không kích Nam Tư của Mỹ và đồng minh.
Trở lại với Trung Đông, các bằng chứng có tính lịch sử vừa nêu có ý nghĩa thế nào? Nó cho chúng ta thấy là các chính sách đối ngoại và các cuộc can thiệp của Mỹ thường đồng bộ với các con số quân sự mà nhiều khi không tác động nhiều đến cục diện chung.
Các cuộc không kích của Mỹ đã được 3 tháng nhưng hiệu quả vẫn chưa như mong đợi. ISIL có thể đã bị làm chậm lại nhưng chưa ai dám khẳng định là chúng đã bị suy yếu, chưa nói đến tiêu diệt như mong đợi của tổng thống Obama.
Anthony bảo lưu quan điểm của mình về sự quan ngại với hiệu quả của các cuộc không kích và nhấn mạnh trọng tâm của chiến dịch phải nằm ở “tìm đối tác tin cậy trên bộ và có thể hợp tác lâu dài” trong cuộc chiến này. Chỉ huy lữ đoàn của mặt trận giải phóng Syria (FSA) Alawak đã nói thẳng, Canada thay vì quyết định gia nhập chiến dịch không kích thì nên dành “thời gian và số tiền đó để huấn luyện các đồng minh trên bộ thì hơn”.
HUY ANH (từ Manchester, Anh)
