 |
| Ông Putin và ông Erdogan đang trở thành đồng minh của nhau |
Ăn miếng trả miếng
Đại sứ quán Mỹ tại Ankara hôm 8/10 đã thông báo, sẽ dừng toàn bộ hoạt động cấp thị thực không định cư tại toàn bộ các cơ sở ngoại giao đoàn của Mỹ ở Thổ Nhĩ Kỳ. Lý do Mỹ đưa ra là “các sự kiện gần đây” đã khiến nước này buộc phải “đánh giá lại” những cam kết của Thổ Nhĩ Kỳ với các phái bộ và nhân viên ngoại giao Mỹ.
Thị thực không định cư được cấp cho những người đến Mỹ với các mục đích chữa bệnh, du lịch, kinh doanh hoặc các hoạt động tạm thời khác. Thị thực định cư sẽ dành cho những người có ý định ở lại lâu dài tại Mỹ. Theo DW, quyết định của Mỹ vì vậy sẽ ảnh hưởng tới toàn bộ quan hệ du lịch, kinh doanh, y tế, trao đổi giáo dục, hiệp ước thương mại…giữa đôi bên. Vậy “những sự kiện gần đây” mà Mỹ đề cập tới ở trên là gì?
Theo DW, hồi giữa tuần trước chính quyền Ankara đã bắt giữ một công nhân làm việc trong Lãnh sự quán Mỹ ở Istanbul. Metin Topuz, một người đàn ông mang quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ, bị cáo buộc hoạt động gián điệp chống chính quyền. An ninh Thổ Nhĩ Kỳ đồng thời cho rằng người này có liên quan tới phong trào Hồi giáo của giáo sĩ lưu vòng Fethullah Gulen, đang sống tại California (Mỹ). Ông Gulen bị cáo buộc đứng sau vụ đảo chính quân sự bất thành hồi năm ngoái ở Thổ Nhĩ Kỳ, với ý đồ lật đổ Tổng thống Tayyip Erdogan. Ankara đã yêu cầu Mỹ dẫn độ ông Gulen nhưng bị Washington từ chối.
Chuyện không chỉ dừng ở đó. Trong chiến dịch truy lùng các thành viên phong trào Gulen, Ankara đã bắt giữ hàng nghìn người, trong đó có cả công dân Mỹ. Năm 2016, Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt một mục sư Mỹ đang truyền đạo tại nước này, Andrew Brunson, cũng với lý do có liên quan tới phong trào Gulen. Hồi tháng trước, ông Erdogan đã gợi ý việc “đổi” mục sư này lấy giáo sĩ Gulen. Tuy nhiên, những người phản đối Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã chỉ trích đây là hành động “tống tiền” Mỹ!
Theo Reuters, sau quyết định của Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ cũng tuyên bố dừng cấp thị thực cho công dân Mỹ để đáp trả. Thông báo của đại sứ quán Thổ Nhĩ Kỳ tại Washington được mô tả là gần giống hoàn toàn với thông báo của đại sứ quán Mỹ ở Ankara, như một sự chế giễu.
Đối thủ cũ thành bạn mới?
AFP cho biết các động thái gần đây sẽ đẩy quan hệ giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ trở nên căng thẳng hơn. Trên thực tế từ sau cuộc binh biến bất thành năm 2016, hố sâu ngăn cách giữa Ankara và Washington đang ngày càng bị đào sâu. Thổ Nhĩ Kỳ công khai nghi ngờ Mỹ đứng sau âm mưu lật đổ ông Erdogan. Chính quyền Ankara càng có lý do để buồn bực khi EU, đồng minh của Mỹ, lên tiếng chỉ trích nước này kịch liệt vì chiến dịch “truy quét khủng bố” sau vụ đảo chính.
Hệ quả của việc này là trong hơn 1 năm, Thổ Nhĩ Kỳ đã chuyển qua hợp tác với Nga. Chuyến công du Ankara của Tổng thống Nga Vladimir Putin vừa qua được mô tả là điểm mới đánh dấu mối quan hệ giữa đôi bên trở nên ấm hơn sau vô số xung đột trước đó. Thổ Nhĩ Kỳ đồng thời thể hiện sự hợp tác với cả Iran, một đồng minh khác của Nga ở khu vực Trung Đông. Nga và Thổ Nhĩ Kỳ vừa qua thông qua hợp đồng chuyển giao hệ thống phòng không tối tân S-400, vốn là mối e ngại hiện hữu đối với châu Âu. Việc bắt tay với Nga còn giúp chính quyền ông Erdogan nhận được sự ủng hộ từ Moscow đối với các vấn đề về người Kurd, mối bận tâm cực lớn của Ankara hiện nay.
Thật khó có thể tưởng tượng mối quan hệ giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ lúc này, nếu biết rằng cách đây chỉ độ năm, chính ông Erdogan đã chỉ đạo chiến đấu cơ F-16 bắn hạ một chiếc Su-22 của Nga ở Syria, chỉ với lý do xâm phạm biên giới.
