NNVN đã có cuộc trao đổi với GS.TS Nguyễn Trần Hiển (ảnh), Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương xung quanh những vấn đề này.
Ông Hiển cho biết, dự kiến sẽ có hơn 23 triệu trẻ em được tiêm chủng miễn phí lần này. Trước mắt, chiến dịch được triển khai trước tại 4 huyện thuộc 4 khu vực, gồm: Thanh Sơn (Phú Thọ), Phú Vang (Thừa Thiên - Huế), Cư Kuin (Đắk Lắk) và thành phố Vũng Tàu (Bà Rịa - Vũng Tàu).
Có ý kiến cho rằng, việc đưa vào Chương trình tiêm chủng mở rộng vắc xin Sởi – Rubella trên quy mô toàn quốc là do tác động của dịch sởi hồi đầu năm 2014. So với những loại vắc xin đã tiêm, loại vắc xin này có ưu điểm gì, độ an toàn ra sao, thưa ông?
Tiêm chủng để phòng dịch sởi chúng ta đã có từ rất lâu nhưng là tiêm đơn vắc xin, vắc xin Rubella là dịch vụ. Còn lần này, lần đầu tiên Việt Nam đưa vắc xin "song bệnh" Sởi - Rubella vào chương trình tiêm chủng mở rộng.
Cho đến thời điểm này, Chương trình được đánh giá là “một mũi tên, trúng hai đích”, tức là khi tiêm vắc xin ngoài việc phòng chống bệnh sởi còn giúp giảm tỷ lệ mắc Rubella - một bệnh đang có dấu hiệu gia tăng không chỉ ở người lớn mà cả trẻ em, đặc biệt là phụ nữ có thai.
Còn nói về mức độ an toàn, đây là vắc xin được sản xuất tại Ấn Độ, nhiều nước đã dùng và được Tổ chức y tế thế giới (WHO) thẩm định chất lượng. Tuy nhiên, WHO cũng chỉ rõ, vắc xin này có những phản ứng phụ, nhưng chỉ ở mức độ nhẹ chưa đến 5% và biểu hiện là sốt nhẹ, sưng, đau ở chỗ tiêm. Phản ứng nặng rất ít.
Riêng ở Việt Nam, trước khi có quyết định đưa triển khai tiêm chủng mở rộng trên toàn quốc, ngành y tế cũng đã tiến hành tiêm chủng vắc xin này cho 30.000 trẻ ở Đắk Lắk và Vũng Tàu, trong đó chỉ có 8 trẻ là có phản ứng nhẹ như sốt, sưng đau chỗ tiêm nhưng hiện nay các trẻ đã khỏe mạnh.
Với những trẻ đã tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi thì có cần thiết tiêm thêm mũi vắc xin Sởi - Rubella? Lại có quan điểm rằng tiêm vắc xin dịch vụ chất lượng mới đảm bảo. Nhiều năm gắn bó với lĩnh vực tiêm phòng vắc xin, ông nói sao?
Đối với những trẻ đã từng tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi thì vẫn có thể tiêm mũi vắc xin Sởi – Rubella trong chương trình tiêm chủng mở rộng mà không hề có ảnh hưởng gì đến sức khỏe.
Kiểm tra thân nhiệt trước khi tiêm phòng, sẽ hạn chế được sốc phản vệ ở trẻ
| Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Chỉ thị về việc triển khai Chương trình tiêm chủng mở rộng vắc xin Sởi – Rubella trên phạm vi toàn quốc. Theo đó, chiến dịch được tổ chức thành 3 đợt: Đợt 1 (tháng 9-10/2014) với trẻ từ 1-5 tuổi; đợt 2 (tháng 11-12/2014) với trẻ từ 6-10 tuổi; đợt 3 (tháng 1- 2/2015) cho trẻ từ 11-14 tuổi. |
Thậm chí việc tiêm mũi vắc xin này còn giúp cho trẻ phòng được bệnh Rubella và tăng cường hệ miễn dịch để chống nhiều bệnh khác. Riêng với loại vắc xin Sởi - Rubella được tiêm miễn phí lần này so với những loại vắc xin dịch vụ, tôi khẳng định không có gì khác về chất lượng và độ an toàn.
Đây là đợt tiêm chủng mở rộng rất lớn trên toàn quốc, ngành y tế có phương án dự phòng nào sẵn sàng cấp cứu đối với trường hợp biến chứng sau tiêm?
Với vai trò là Chủ nhiệm Chương trình tiêm chủng mở rộng, tôi xin khẳng định: dù đây là vắc xin an toàn, đã được thế giới công nhận nhưng vẫn có thể xảy ra phản ứng đối với vắc xin với tỷ lệ thấp (cứ 1 triệu trẻ thì có 1 trẻ bị sốc phản vệ sau tiêm).
Chính vì thế, chúng tôi hiện đã tổ chức những lớp tập huấn cán bộ khám sàng lọc trước khi tiêm, tập huấn cán bộ xử trí các tình huống sốc phản vệ sau tiêm. Tại mỗi điểm tiêm đều có những đội cấp cứu lưu động, sẵn sàng ứng phó với các trường hợp xảy ra phản ứng sau tiêm.
Nơi vùng sâu vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn với trình độ “hạn chế” của nhân viên y tế địa phương, liệu công tác khám sàng lọc có được đảm bảo trước tiêm?
| “Hiện nay, sởi, rubella là bệnh truyền nhiễm gây thành dịch ở trẻ em với số người mắc bệnh lớn, tỷ lệ tử vong cao cũng như để lại di chứng nặng nề cho người bệnh. Bệnh sởi và rubella hiện không có thuốc điều trị đặc hiệu nên tiêm vắc xin là cách tốt nhất để chủ động phòng ngừa căn hai căn bệnh này”, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Đắc Phu khuyến cáo. |
Phải khẳng định rằng, việc khám sàng lọc trước khi tiêm hoàn toàn khác với việc khám chẩn đoán bệnh. Khám sàng lọc chỉ phát hiện những triệu chứng chính ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ khi tiêm vắc xin ở tại thời điểm đó, như: ho, sốt, khó thở…
Còn việc khám sàng lọc để biết cụ thể trẻ mắc bệnh gì tại thời điểm đó, tôi cho rằng là rất khó bởi những căn bệnh tiềm ẩn ở thời gian đầu thì cần phải có hỗ trợ của các xét nghiệm cận lâm sàng như: siêu âm, X-quang, xét nghiệm máu. Vì vậy, khuyến cáo các bậc cha mẹ, phải khai báo thật vào bảng kiểm của Bộ Y tế về các bệnh của trẻ để từ đó nhận được sự tư vấn có nên tiêm hay không tiêm.
Từng có trẻ vùng sâu, vùng xa bị tai biến do công tác bảo quản chất lượng vắc xin không đảm bảo. Lần tiêm thí điểm rộng rãi này, ngành y tế đã tính đến những tình huống xấu nhất xảy ra?
Việc bảo quản lạnh không có gì khó khăn, kể cả trong các trường hợp địa phương thường xuyên mất điện hoặc không có điện. Chương trình đã đưa ra phương án, hỗ trợ các Trung tâm Y tế tuyến huyện các tủ lạnh bảo quản vắc xin và nhân viên y tế phải theo dõi nhiệt độ lạnh ở tủ bảo quản ngày 2 lần.
Nếu có biến động về nhiệt độ thì phải báo cáo nay với Trung tâm để có biện pháp xử lý. Đồng thời Chương trình cũng đã đầu tư các bình tích lạnh để đưa vắc xin đến điểm tiêm chủng ở vùng sâu vùng xa nhất, trong các bình tích lạnh đều có các nhiệt kế để theo dõi nhiệt độ trong bình đảm bảo đủ để bảo quản vắc xin.
Xin cảm ơn ông!
