| Hotline: 0983.970.780

Đường chưa đi còn đó...

Thứ Bảy 24/06/2017 , 14:05 (GMT+7)

Cụ Nguyễn Tuân, sinh thời vốn nổi tiếng là người thích đi, khi cho in cuốn truyện dài “Thiếu quê hương” đã mượn một câu của cụ Paul Morand để trang trọng đưa lên trang nhất làm lời đề từ: “Ta muốn sau khi ta chết, có người thuộc da ta làm chiếc va li”.

Chết không có nghĩa là dừng bước. Ước hóa thân làm chiếc va li để tiếp tục dài dài những cuộc lên đường. Mê xê dịch giang hồ cỡ ấy thì mình cứ mạnh dạn hình dung lúc còn khỏe mạnh, chưa biết chừng những khi đi qua cửa hải quan, hai cụ nhà văn một tây một ta này sẵn sàng cho nhân viên ở đấy đóng lên người mình con dấu xuất nhập cảnh. Và rồi các cụ tha hồ hãnh diện khi thấy in hằn trên lưng trên ngực, không phải những vết bầm miệng chén giác hơi lúc trái gió trở trời, mà là chi chít hình bao diêm với những chữ ghi ngày tháng, địa danh xanh đen đỏ tím.

Mình là kẻ hậu sinh, bái phục khi đọc các cụ. Nhưng mình đi không nhiều. Ít có điều kiện là một chuyện. Chuyện khác: bản tính ngại đi. Chính vì thế mà có những chuyến đi, với ai đó có thể là rất “béo bở”, nhưng mình từ chối. Chưa bao giờ có ai ới một tiếng là đi, kiểu đi lấy được.

18-36-53_trng_18
Ảnh minh họa

Có lần N, bạn mình, mời xuống chơi Cà Mau. Thấy hay hay, buột miệng reo trong điện thoại: “Ok. Mình chưa đi Cà Mau bao giờ”. N ngạc nhiên: “Bao nhiêu năm sống trong Nam mà chưa từng đi Cà Mau”? “Thì đã sao? Mình còn chưa ra cả Côn Đảo”. Côn Đảo là huyện thuộc tỉnh Bà Rịa -Vũng Tàu – vùng đất gắn bó với mình đã ba mươi năm. Tai nghe ắng đi giây lát. Chắc ở đầu dây đằng kia, người đối thoại đang tròn mắt kinh ngạc. Cũng phải thôi.

Với N, người đã từng đặt chân lên hầu khắp các nơi trong nước, đã từng một mình với chiếc ba lô lang thang bến xe bến tàu, đã từng nhảy xe đò từ Cà Mau lên Sài Gòn chỉ để ngồi uống cốc bia với một người bạn rồi lại nhảy xe đò về Cà Mau trong ngày, thì việc mình, mang tiếng dân cầm bút, lại chưa biết Cà Mau, chưa biết Côn Đảo, hẳn nhiên là một thứ người… quái đản, khó có thể chấp nhận. Mình bèn chữa thẹn cho mình, và chữa “sốc” cho N: “Thế cứ nhất thiết phải biết Cà Mau, biết Côn Đảo, mới gọi là biết hả”? “Thôi bố ạ! Đừng lẻo mép. Chảy thây chảy xác ra như thế bao nhiêu năm mà sống và viết được thì cũng lạ”.

Sống được chứ! Mình vẫn sống. Vẫn cảm thấy ổn. Và luôn trung thành với nguyên tắc tự mình đề ra cho mình: chỉ khăn gói lên đường khi nào thấy… chán ở nhà! Có người bảo đi nhiều làm gì, bao nhiêu ngõ ngách trong tâm hồn mình còn chưa đi hết. Nghe qua thấy hơi hướng cái giọng kẻ cả của ông thầy đời. Nhưng một lần có việc, mình phải đi sâu vào các ngõ ngách – không phải ngõ ngách tâm hồn, mà là ngõ ngách của cái thành phố nơi mình ở, theo nghĩa đen – mới ngẫm ra lời nói ấy không hẳn vô lý.

Lần ấy bạn nhờ tìm mua cho căn nhà. Nhà ít tiền, đương nhiên chỉ có trong hẻm nhỏ phố vắng. Một người một xe máy, mình nhẩn nha len lỏi đi. Càng đi càng kinh ngạc: có nhiều phố, nhiều hẻm, nhiều khu dân cư ở trong lòng thành phố này, không quá xa nhà mình, nhưng chưa lần nào mình đặt chân tới. Khung cảnh lạ, người lạ, bao cảnh đời tưởng chỉ thấy qua sách vở phim ảnh giờ hiển hiện ngay trước mắt. Cái thành phố bé con con ngỡ như quá quen thuộc sau mấy chục năm chung sống, hóa ra vẫn tiềm tàng lắm sự bất ngờ.

Chợt nghĩ: nếu như mình cư ngụ ở đường phố ấy, trong con hẻm ấy, trong ngôi nhà ấy, thì đời mình sẽ như thế nào? Môi trường khác, láng giềng khác, bạn bè khác. Những niềm vui nỗi buồn, những mối quan tâm, hạnh phúc hay bất hạnh… có thể cũng khác. Mình có còn là mình hoàn toàn như bây giờ nữa không? Đã từng trải qua khá nhiều lần chuyển nhà, mỗi lần kê dọn xong chiếc giường nằm, chiếc bàn làm việc, lại rùng mình cảm nhận được hơi thở mới của vận mệnh.

Mở toang các giác quan, chịu khó thẩm thấu, nghiền ngẫm, “đi” cho hết mọi đường ngang ngõ tắt, để mắt đến cả những góc khuất tăm tối trong tâm hồn mình, chắc hẳn sẽ phát hiện ra lắm điều kỳ thú, nhưng muốn vậy cũng cần phải có một sự từng trải và dũng cảm nhất định nào đó.

Vân vi hồi lâu, nhớ đến cái truyện ngắn lâu nay mình vẫn cho là một trong những cái hay nhất của cố nhà văn Nguyễn Minh Châu – truyện “Bến quê”. Nhĩ, nhân vật chính trong truyện, đi nhiều, đi khắp nơi. Chân trời góc biển nào cũng từng có mặt. Đến khi chuẩn bị cho mình chuyến đi xa nhất – đi vào cõi vĩnh viễn – Nhĩ mới chợt nhận ra và thèm khát điên cuồng được đặt chân lên cái mảnh đất be bé bên kia sông: cái bến quê gần gũi, bình dị của con sông vô danh chảy trước hiên nhà. Sức tàn lực kiệt, đành phải nhờ thằng con làm hộ mình cái việc tưởng như vu vơ đó. Và ruột gan ông bố quặn lên khi nhìn thằng bé mải chơi, thiếu chút nữa bỏ lỡ chuyến đò ngang duy nhất trong ngày.

Mất cả đời đi xa mà vẫn chưa biết đi gần như Nhĩ, kể cũng đau thật!

Nhưng nhiều khi xa hay gần cũng còn tùy thuộc vào rất nhiều thứ. Thử đọc lại mấy dòng tùy bút của cụ Nguyễn Tuân để xem cái tinh thần biền biệt, vô vọng mang hơi hướng cuộc đưa tiễn Kinh Kha năm xưa liệu có bị thời gian, thời đại làm cho hư hao đi tí nào không:

“Chuyến này anh đi một hơi thấu mãi vào lục tỉnh Nam kỳ lập nghiệp, thân bằng cố hữu đưa tiễn ở sân ga Hà Nội ồn quá. Thiếu một chút nghi lễ và thêm một tí bùi ngùi nữa thì đủ là cảnh tế sống một anh tráng sĩ đời Chiến Quốc tại bờ sông Dịch “một đi không trở về”. Gió xuân cuối mùa chiều nay ở bến ga thế mà cũng lạnh” (Tùy bút I).

Thưa, “lục tỉnh Nam Kỳ” ở đây chính là vùng đất Nam Bộ, từ Đồng Nai đổ vào đến chót mũi Cà Mau, hay gọi cách khác là các tỉnh miền Đông và miền Tây Nam Bộ bây giờ. Từ Hà Nội đi vào, nếu thông đồng bén giọt và ung dung ngồi trên Boeing hay Airbus, sáng bay chiều đến. Còn nếu không muốn nới lỏng hầu bao để có dịp thoải mái ngắm cảnh hai bên đường, thì chọn xe lửa Thống Nhất hay xe khách giường nằm, cũng chỉ rong ruổi mất vài ba ngày đêm.

Khi viết những dòng tùy bút trên, chắc chắn cụ Nguyễn đã biết đến ô tô, tàu hỏa, nhưng đường cao tốc hay Boeing, Airbus thì chưa có trong kho từ vựng của cụ. Computer, Smartphone, Internet lại càng không. Từ Bắc vào Nam ngày ấy xa lăng lắc. Nhưng bây giờ, cách nửa vòng trái đất với một đại dương mênh mông như Anh, như Mỹ thì cũng chỉ từa tựa như mấy anh hàng xóm bên kia cái ao bèo thôi, cụ ơi!

Phương tiện triệt tiêu bao thời gian, quãng đường, tác động đến tâm lý con người theo một cách nào đó, khiến cho những cuộc chia tay bên sông Dịch ngày hôm nay bớt lạnh.

***

Bạn có nghĩ, đôi khi đi càng xa lại giống như về càng gần không?

Hồi nhỏ, có một mơ ước cứ trở đi trở lại trong tâm trí mình: mơ một lần được đến thăm quê hương, thăm ngôi nhà của Christian Andersen, nhà văn với những câu chuyện cổ tích lừng danh thế giới. Với một đứa trẻ con sinh ra, lớn lên trong ngôi làng Việt nghèo khó heo hút như mình, thì ước mơ đó dường như quá xa vời. Nhưng trong trường hợp này, tiến sĩ Joseph Murphy, người cổ súy nhiệt thành cho niềm tin vào tiềm thức, đã đúng. Mình nuôi giữ điều ước đó 50 năm. Cho đến tuổi sáu mươi, tiềm thức mới thực thi quyền năng và sức mạnh vốn có: bất ngờ dành cho mình phần thưởng là chuyến đi thăm Đan Mạch.

Để đến được Odense, thành phố quê hương Andersen, phải đi tàu hỏa từ thủ đô Copenhagen mất chừng hơn 2 giờ đồng hồ. Có lúc đoàn tàu băng qua đoạn đường hầm dài ngót chục cây số chìm sâu dưới đáy biển, khi bên trên tàu bè vẫn qua lại bình thường. Suốt dọc đường, Odense, cái tên nghe yêu như một âm hưởng dịu dàng thốt ra từ miệng người đẹp, ngân nga hoài trong lòng mình.

Odense xinh đẹp và cổ kính. Không thấy nhà cao tầng. Những con đường nho nhỏ lát đá, những dãy phố khiêm nhường với gam màu nâu xám ấm áp. Người bạn Đan Mạch đi cùng chỉ cho xem ngôi nhà được xây từ năm 1636. Trải qua suýt soát 4 thế kỷ, ngôi nhà vẫn nguyên vẹn, yên bình nằm giữa bao ngôi nhà mới khác, và ống khói trên mái bếp vẫn đang lặng lẽ tỏa ra làn khói mỏng.

Trung tâm văn hóa Andersen, trong một khán phòng nhỏ dăm ba chục chỗ ngồi, hàng tuần vẫn diễn ra cuộc gặp gỡ giữa các em thiếu nhi với nàng tiên cá có giọng hát mê hồn, chú lính chì dũng cảm, chàng hoàng tử hào hoa, nàng công chúa kiều diễm, vị hoàng đế ở truồng…

Bảo tàng Andersen, vườn cây rợp mát, những chiếc ghế gỗ dài cho du khách nghỉ chân, và thấp thoáng những bức tượng nhân vật trong truyện cổ tích của nhà văn. Góc khu bảo tàng là ngôi nhà nhỏ, nơi Andersen ra đời. Trong nhà còn nguyên những chiếc bàn gỗ thấp, trên đó ngổn ngang nào búa, nào kìm, nào khuôn giày, nào đinh, nào dây gai… - những vật dụng để đóng giày, sửa giày từ thời ông và bố của nhà văn để lại.

Về thăm Odense ở tận xứ Bắc Âu mà bỗng thấy như được về quê mình. Bàng hoàng nghe tiếng chuông thánh đường St.Knud ngân vang như chuông nhà thờ St.Thomas xao động mặt hồ Vị Xuyên. Và, có phải Nam Định kia không, cái thành phố nhỏ bé bình dị, cửa ngõ của làng mình dẫn ra thế giới, chập chờn những mái phố bạc màu, những vỉa hè xưa cũ...

***

Mấy ông bà bạn thân ngồi cà phê “giao ban” buổi sáng với nhau, thỉnh thoảng lại bàn chuyện đi. Cuối năm nay ra Huế hưởng thú mưa dầm. Rồi quay về hẻm khuất Hội An nếm cao lầu, bánh vạc. Ra giêng năm sau lên Sa Pa ngắm tuyết rơi. Ước gì trúng số bao cả bọn đi châu Âu, chỉ cần đủ tiền bay, sang bên đó bạn bè không thiếu…

Những chuyến đi dài đi ngắn chưa có cơ hội khởi hành. Nhưng lo gì. Chưa đi đường còn đó. Mà nghĩ cho cùng thì lúc nào chẳng đang ở trên đường? Cuộc đời của mỗi người luôn là cuộc hành hương dằng dặc đến miền vô tận.

(Kiến thức gia đình số 24)

Xem thêm
Nhịp sống giới trẻ phản ánh trong bộ phim ‘Bóng của thị thành’

Nhịp sống giới trẻ thời công nghệ số có những màu sắc bất ngờ, thể hiện qua bộ phim ‘Bóng của thị thành’ phát sóng trên HTV7, Đài truyền hình TP.HCM.

Rượt đuổi mãn nhãn, Man United đả bại Liverpool tại Cúp FA

Trận Tứ kết Cúp FA giữa Man United vs Liverpool đã diễn ra với kịch bản không ngờ khi hai đội rượt đuổi nghẹt thở trong suốt 120 phút của trận đấu. 

120 vận động viên tham gia giải dù lượn trên cao nguyên đại ngàn

Giải dù lượn tại huyện Sa Thầy (tỉnh Kon Tum) sẽ quy tụ 120 vận động viên, trong đó có 41 vận động viên người nước ngoài tham gia tranh tài.

Cây phong lá đỏ 115 tuổi hút du khách ở Sa Pa

LÀO CAI Cây phong lá đỏ ở Sa Pa thu hút nườm nượp du khách đến chiêm ngưỡng, chụp ảnh.