Theo phản ánh của một số DN sản xuất thuốc lá trong nước, các DN đang thực hiện nghiêm túc các quy định về in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh trên bao bì thuốc lá theo Thông tư liên tịch số 05/2013 của Bộ Công thương và Bộ Y tế ban hành ngày 8/2/2013.
Tuy nhiên, lợi dụng quy định này nhiều đại lý đã đầu cơ, tích trữ lượng lớn hàng in cảnh báo cũ (bằng chữ) để tung ra thị trường trục lợi khi các DN ngừng sản xuất sản phẩm này.
Điều 6 của Thông tư liên tịch 05 do Bộ Công thương và Bộ Y tế ban hành ngày 8/2/2013, các sản phẩm thuốc lá được sản xuất, nhập khẩu từ ngày 01/5/2013 tiêu thụ tại Việt Nam phải in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh và không chậm hơn 6 tháng đối với bao mềm) và 10 tháng (đối với bao cứng).
Các DN sản xuất, nhập khẩu thuốc lá có trách nhiệm kê khai số lượng bao, tút, hộp thuốc lá đã được ghi nhãn, in cảnh báo sức khỏe theo quy định của pháp luật trước ngày 1/5/2013 và báo cáo Bộ Y tế, Bộ Công thương để xử lý đối với từng trường hợp cụ thể.
Như vậy, theo quy định này đến thời điểm tháng 1/2014, tất cả các vỏ bao sản phẩm thuốc lá điếu tiêu thụ trên thị trường phải in cảnh báo bằng hình ảnh. Các loại in cảnh báo bằng chữ hoặc không in cảnh báo đều không hợp pháp.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay trên thị trường vẫn tồn tại song song 3 loại thuốc lá điếu: Thứ nhất, loại có in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh theo quy định Thông tư 05; Thứ hai, loại có in cảnh báo sức khỏe bằng chữ (hàng tồn kho, hàng đầu cơ, tích trữ của các đại lý, dân buôn); Thứ ba, loại không có in cảnh báo hoặc cảnh báo bằng tiếng nước ngoài (nhập lậu hoặc trốn thuế).
Theo nhận định của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA), hiện nay, trên thị trường chủ yếu ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ và các tỉnh Đồng Bằng sông Cửu Long… loại thuốc lá không in hình cảnh báo và in hình cảnh báo bằng chữ do các DN sản xuất trước đó đã bị các đầu nậu, dân buôn, đại lý gom hàng trước khi bị cấm sản xuất và lưu thông.
Khi các doanh nghiệp ngừng sản xuất, các đối tượng đã tung các sản phẩm này ra thị trường với giá tăng gấp đôi so với sản phẩm cùng loại, cụ thể: Vinataba in cảnh báo bằng hình ảnh có giá 15.300 đồng/bao thì cảnh báo bằng chữ lên tới 30.000 đồng/bao; 555 tăng từ 22.500 đồng/lên 31.500 đồng; Craven A tăng từ 17.600đồng/bao lên 30.500đồng/bao; White Horse từ 18.500 đồng/bao lên 30.500đồng/bao; Thăng Long từ 7.000đồng/bao lên 15.000đồng/bao…
Ông Phạm Kiến Nghiệp, Tổng Thư ký Hiệp hội thuốc lá Việt Nam, cho biết: Do hình ảnh cảnh báo sức khỏe trên các bao thuốc lá từ tháng 1/2014 gây tâm lý và cảm quan không tốt cho người tiêu dùng nên nhiều người đã tìm đến các loại thuốc không có hình ảnh cảnh báo, vì vậy những loại thuốc không có hình ảnh có cơ hội tăng giá 30 - 50% so với sản phẩm cùng loại.
Thống kê của VTA, việc áp dụng in cảnh báo theo quy định mới đã có những ảnh hưởng nhất định tới hoạt động sản xuất của các đơn vị trong ngành thuốc lá: Làm tăng chi phí đầu vào của các đơn vị sản xuất, một bộ phận người tiêu dùng không sử dụng sản phẩm có cảnh báo bằng hình ảnh mà tìm các loại thuốc không có cảnh báo… Chính vì vậy mà từ khi thực hiện quy định này, thị phần các DN giảm mạnh, có sản phẩm giảm tới 50%...
Trong 3 tháng đầu năm 2014, sản lượng thuốc lá điếu toàn ngành đã giảm 9%, tương đương thất thu ngân sách khoảng 2.000 tỷ đồng, trong khi đó các đối tượng đầu cơ, găm hàng lại “trục lợi”, bằng nguồn hàng không in cảnh báo hình ảnh trước đó.
Ông Nghiệp cho biết, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam sẽ có văn bản gửi kiến nghị cơ quan chức năng Bộ Công thương, Cục Quản lý thị trường tiến hành kiểm tra đồng loạt thị trường thuốc lá điếu tại các địa phương trên cả nước, tịch thu toàn bộ các sản phẩm không in hình cảnh bảo theo quy định của Thông tư 05, xử lý nghiêm khắc đối với các đối tượng vi phạm quy định này.
