Bưởi đường An Phú Đông từ lâu đã là loại trái cây đặc sản nổi tiếng được trồng tại địa bàn quận 12 (TP.HCM). Tuy nhiên, do triều cường, nguồn nước ô nhiễm khiến hàng loạt diện tích bưởi đường đã bị chết dần, chết mòn. Nay người dân địa phương đang quyết tâm khôi phục lại giống bưởi này…
GIỐNG BƯỞI QUÝ
Trở lại địa bàn phường An Phú Đông (quận 12), chúng tôi chứng kiến người dân đang tập trung gia cố lại các đoạn đê bao ngăn triều cường tràn vào các khu vườn cây ăn trái, nhiều hộ cũng khẩn trương dọn dẹp lại góc vườn bưởi đường từ lâu đang bỏ mặc. Dẫn chúng tôi đến tham quan những vườn bưởi đường còn sót lại nằm rải rác trên địa bàn, anh Huỳnh Thế Trọng, Phó Chủ tịch HND phường An Phú Đông tâm sự: “Nghe tin thành phố có chủ trương khôi phục lại giống bưởi đường đặc sản này khiến bà con phấn khởi lắm, ai cũng chỉ mong giữ lại được giống bưởi quý vốn đã tạo được tiếng vang một thời”.
Theo anh Trọng, giống bưởi đường An Phú Đông từ lâu người dân luôn tự hào là đặc sản của địa phương mình. Ngày xưa, các hộ dân thường trồng bưởi quanh nhà hoặc trong vườn chủ yếu để gia đình dùng hay làm quà biếu cho bà con xa gần nhân dịp lễ tết, đình đám chứ không nghĩ đến chuyện bán buôn. Thực tế đến nay nhiều người dân địa phương vẫn còn nhớ rõ hình ảnh những khu vườn cây trái đặc sản của vùng đất chiến khu xưa An Phú Đông với thương hiệu bưởi đường.
Anh Trọng khoe: “Chất lượng bưởi đường An Phú Đông còn nức tiếng ra tận ngoài Bắc lận, không chỉ có Thủ tướng đã thưởng thức bưởi này mà có những khách hàng còn thường xuyên đặt mua về làm quà biếu cho các cấp lãnh đạo Trung ương đấy”. Theo anh Trọng, bất cứ ai khi được một lần thưởng thức bưởi đường An Phú Đông cũng không thể quên được vị tươi giòn ngọt lịm của nó. Thậm chí trước đây đã có nông dân đem giống bưởi đường đi dự hội thi đấu xảo trái cây và đạt được giải cao. Nhiều khách hàng xa gần mỗi lần tìm đến tận nhà vườn đặt mua hàng tá bưởi về làm quà.
Men theo con đường đê bao nhỏ ngoằn ngoèo chúng tôi tìm đến khu vườn của hộ ông Nguyễn Văn Luông (Bảy Luông), số 303/5A, tổ 34, KP2, phường An Phú Đông, là một trong số ít nhà vườn đến nay còn đang duy trì được vườn bưởi đường đặc sản. Gặp chúng tôi, ông Bảy Luông ngậm ngùi: “Làm nghề vườn đã mấy chục năm, trồng nhiều loại cây nhưng chẳng cây nào chịu nổi những đợt triều cường và nguồn nước ô nhiễm bao vây. Vất vả lắm gia đình tôi mới giữ lại được vài chục gốc bưởi đường làm giống, nhưng cứ tình trạng này cũng chẳng biết có thể duy trì được bao lâu nữa…”.
Ông Bảy Luông cho biết, ngay từ năm 1978 khi đang còn làm việc trên phường ông đã bắt đầu tìm hiểu những giống bưởi tốt đưa về trồng và nhân rộng. Lúc này nhiều hộ dân khác cũng bắt đầu bước vào “nghiệp vườn” và trồng phổ biến với mô hình bưởi xen lài.
TÌM LẠI THỜI HOÀNG KIM
Ở làng bưởi An Phú Đông ai cũng biết danh tiếng ông Nguyễn Văn Son (Bảy Son) ở KP3, trồng bưởi đường rất nhiều, rất ngon nên các hộ dân đều tìm đến mua cây giống của ông về trồng. Thời đó, người dân thường trồng bưởi ở giữa vườn và trồng lài xung quanh, khi thu hoạch lài có tiền lại đầu tư vào thâm canh bưởi. Theo các hộ dân, đây cũng là thời hoàng kim của cả lài và bưởi, sản phẩm hoa trái đều bán được giá cao, nhiều hộ dân có được nguồn thu “hai trong một” đã phất lên vù vù.
Gia đình ông Bảy Luông có 4.000 m2 vườn trồng được trên 100 gốc bưởi đường, giá bán ổn định cứ 20.000 đ/trái, ông bán bưởi quanh năm không hết, cho thu bộn tiền lời. Vậy nhưng, nay đếm trong vườn nhà ông chỉ còn khoảng hơn 20 gốc bưởi đường giống. Theo các hộ dân trồng bưởi, chính những đợt triều cường ào vào “giết” chết các vườn bưởi đường đặc sản. Có nhiều vườn bưởi đường đặc sản bị chết đến 90% diện tích như hộ ông Chín Tranh, Minh Hồng, Quang Minh…, bưởi bị cưa làm củi.
An Phú Đông, chỉ còn khu vườn của hộ ông Nguyễn Văn Hai (Sáu Nhỏ) ở 239/1D, KP1 được đánh giá là có quy mô bài bản và có giống bưởi đường ngon nhất. Dẫn chúng tôi ra thăm vườn, ông Sáu Nhỏ bộc bạch: “Con cháu cứ mỗi lần ở xa về lại động viên tôi bán quách mảnh vườn này đi nhưng hễ có người đến gạ mua mình lại thấy tiếc vườn bưởi đường quý nên từ chối”. Theo ông Sáu Nhỏ, trong vườn nhà ông có cả bưởi tơ và bưởi lão đến nay còn dưỡng được khoảng 50 gốc. Cùng là giống bưởi đường nhưng loại bưởi tơ trái to, mẫu mã đẹp, xong chất lượng không ngọt bằng bưởi lão trái nhỏ. Bưởi đường An Phú Đông cây chỉ cao khoảng 3-4 mét, tán xòe rộng từ 5-6 m2, sau khi trồng vài năm sẽ bắt đầu bói, trái tròn da vàng xanh, không có núm, quả khi chín nặng khoảng 1,5 - 2kg/trái, cây có khả năng cho trái liên tục quanh năm, trung bình mỗi cây cho khoảng 80 – 100 trái/năm. Bưởi đường có múi to trắng, mọng nước không dính tay, dễ bóc vỏ lụa, không hạt và càng để lâu ăn càng ngon.
Ông Sáu Nhỏ nhớ lại ngày xưa trên địa bàn An Phú Đông còn xuất hiện giống bưởi dây cho trái nhiều rủng rỉnh đếm cả ngày không hết. Tuy nhiên, do chất lượng kém hơn giống bưởi đường nên dần dần bị mai một và “tuyệt chủng” luôn. Nhiều chủ vườn ở đây cho rằng, nếu giống bưởi đường An Phú Đông không được đầu tư khôi phục lại vườn trái đúng mức thì cũng chẳng bao lâu nữa với tốc độ phát triển đô thị hóa rồi cũng sẽ bị tuyệt chủng như giống bưởi dây.
Trao đổi với PV NNVN, ông Lương Chánh Định, Chủ tịnh UBND phường An Phú Đông cho biết: Trên địa bàn phường chỉ còn 18 hộ dân còn trồng bưởi đường nhưng số lượng cây ở các vườn rất khiêm tốn (chỉ còn gần 400 cây). HND phường đang khảo sát lại toàn bộ diện tích bưởi đường trên địa bàn; đồng thời cho gia cố lại các đoạn đê bao khép kín để bảo vệ các vườn cây trái. Sở NN-PTNT TP và TT Khuyến nông cũng đang triển khai hỗ trợ kỹ thuật chiết cây giống, phân bón… để sớm khôi phục lại diện tích bưởi đường An Phú Đông và nhân rộng mô hình.
