Một lần nữa các chuyên gia trong nước và quốc tế lại lên tiếng cảnh báo về chất lượng hạt ca cao VN không ổn định, thậm chí còn đang xấu đi. Do vậy, những giải pháp “nóng” nhằm nâng cao chất lượng ca cao và phát triển sản xuất bền vững ở VN đang được các địa phương tích cực đóng góp…
Theo kế hoạch phát triển ca cao đến năm 2015 diện tích ca cao trên cả nước sẽ là 60.000 ha với sản lượng hạt khô khoảng 52.000 tấn và đến năm 2020 diện tích sẽ đạt 80.000 ha, sản lượng 108.000 tấn. Tuy nhiên, tính đến nay, cả nước mới chỉ trồng được khoảng trên 12.000 ha ca cao tại 17 tỉnh thành ở Đông Nam bộ và Tây Nguyên với sản lượng khoảng 1.000 tấn/năm. Các tỉnh trồng nhiều ca cao nhất hiện nay là Bến Tre 4.900 ha, Đăk Lăk 1.483 ha, Bình Phước 1.360 ha, Tiền Giang 1.335,7 ha…
Nguyên nhân dẫn đến diện tích ca cao VN tăng chậm là do nhà vườn còn thiếu thông tin về kỹ thuật chăm sóc, thị trường dẫn đến không tin tưởng vào những ưu thế của cây ca cao so với các loại cây công nghiệp khác như cà phê, hồ tiêu… Hơn nữa, thói quen thu hoạch trái xanh và công nghệ sơ chế sau thu hoạch không đảm bảo (trữ sản phẩm không đúng quy trình) khiến nhiều trái ca cao bị thối, lên men dẫn đến chất lượng sản phẩm kém. Mặt khác, việc một số nhà thu mua nhỏ lẻ dễ dàng chấp nhận thu mua ca cao chất lượng kém để xuất đi Trung Quốc khiến người nông dân chủ quan, không chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm khi thu hoạch. Đây là một thực trạng rất nguy hiểm đối với sản xuất và phát triển ca cao VN.
Nghiên cứu của TS. Smija Lambert, thuộc Công ty Mars - chuyên sản xuất các sản phẩm từ hạt ca cao cho biết, hiện nay cây ca cao VN đang phát triển tốt. Tuy nhiên, thời gian gần đây tồn tại lớn nhất của ca cao VN là độ lên men thấp và không đồng đều, mùi đặc trưng không rõ ràng, độ axít còn cao, hạt ca cao bị nhiễm khói, có mùi vị lạ do quá trình phơi sấy chưa tốt… Theo TS. Smija Lambert, trong quá trình sản xuất ca cao, phương pháp lên men rất quan trọng, nông dân khi thu hoạch cần phải hái những trái đã chín, quá trình trữ trái để lên men từ 7-9 ngày. Vậy nhưng thực tế ở nhiều địa phương, do đặc điểm vườn ca cao ở xa nhà, nhiều người sợ bị hái trộm nên đã thu hoạch trái ca cao sớm (trái còn quá xanh, độ đường còn ít) dẫn đến chất lượng ca cao bị giảm đi.
“Theo ông Nguyễn Vĩnh Thành - GĐ bộ phận thu mua ca cao, Cty Cargill: Chất lượng ca cao của VN hiện vẫn được xem là nguồn hàng tốt nhất trên thế giới. Tuy nhiên, do thị trường đang cạnh tranh khốc liệt khiến một số DN, đại lý xuất khẩu dễ dàng chấp nhận thu mua ca cao kém chất lượng làm ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu sản phẩm ca cao VN trên thị trường quốc tế”.
Ngoài ra, độ axít cao cũng ảnh hưởng lớn đến chất lượng lên men ca cao, vì thế quá trình tồn trữ hạt cần phải đủ lượng lớn để có đủ nhiệt trong quá trình lên men. Tuy nhiên, TS. Phạm Hồng Đức Phước (Đại học Nông Lâm TP.HCM) cho rằng, tâm lý của nhiều nhà vườn thường không thích tồn trữ trái vì muốn “tiền tươi thóc thật”. Tình trạng thu hoạch trái xanh hiện vẫn còn khá phổ biến, với mức độ từ 5-10%; cá biệt có nơi chiếm đến trên 50% trái xanh, nhất là vào những thời điểm giá ca cao tăng mạnh như hiện nay. Do vậy, ông Phước đề nghị, trong quá trình sản xuất, thu hoạch, nông dân cần bảo đảm chính xác các yêu cầu cần thiết, nhất là việc thu hái, lên men, phơi sấy…
Các chuyên gia trong lĩnh vực này đều cho rằng, vai trò thu mua rất quan trọng đối với chất lượng hạt ca cao vì chính những người này sẽ tiếp cận trực tiếp với các nhà vườn, hướng dẫn họ những yêu cầu để làm ra hạt ca cao có chất lượng tốt nhất. Vì vậy, không chỉ nhà vườn mà các cơ sở thu mua, chế biến cũng cần phải nâng cao năng lực thu mua, sơ chế và sản xuất. Ông Nguyễn Hoàng Hạnh, PGĐ Sở KH&CN Tiền Giang cũng thừa nhận kỹ thuật bón phân của nhiều nhà vườn trồng ca cao đều không đúng tỉ lệ; hơn nữa cần phải tổ chức quản lý chặt chẽ các điểm ủ lên men… đồng thời tiến tới việc cấp giấy chứng nhận cho những điểm ủ đạt tiêu chuẩn.
