Chúng tôi vào đến địa phận huyện Nghĩa Đàn, dọc theo QL48 và đường Hồ Chí Minh chợt chứng kiến cả dãy xe tải, xe con đang dừng lại để mua cam về làm quà. Tôi cũng xuống mua thử mấy cân cho gia đình.
Tấp xe vào một quầy bán cam lớn nhất (có một chếc xe tải loại nhỏ chất đầy cam), tôi hỏi: Cam bán bao nhiêu 1kg chị? Tuỳ anh chọn loại nào, tiền nào của nấy. Ở đây có 3 loại, cam BH có giá 35.000 đồng/kg, cam Xã Đoài 18.000 đồng/kg, cam Vân Du chỉ 14.000 đồng/kg. Các anh thích mua loại nào cũng có. Chị bán cam tươi cười nói.
Thấy tôi băn khoăn về sự chênh lệch giá giữa các loại, chị bán cam đưa cho tôi xem và bảo cứ nếm thử từng loại thì biết vì sao. Đoạn chị giải thích: Giống cam BH không có hạt vừa ngọt, vừa thơm, quả to nên giá bán 35.000 đồng/kg. Còn đây là giống cam Xã Đoài trồng ở Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp cũng ngọt nhưng hơi nhiều hạt và quả nhỏ hơn nên giá 18.000 đồng/kg, còn giống cam Vân Du quả to như cam BH nhưng hạt hơi nhiều, vỏ dày... nên giá chỉ 14.000 đồng/kg.
Khi ghé vào Công ty TNHH MTV Nông công nghiệp 3-2 Quỳ Hợp tôi mới vỡ lẽ ra là tất cả các sản phẩm cam mà người dân bày bán dọc QL48 và đường Hồ Chí Minh phần lớn đều có xuất xứ huyện Quỳ Hợp. Ông Lê Huy Dũng, Giám đốc TNHH MTV Nông công nghiệp 3-2 cho biết: Giống cam BH mà đơn vị đang trồng hiện bán tại vườn đã 30.000 đồng/kg; cam Xã Đoài từ 10.000 đến 12.000 đồng/kg, còn cam Vân Du bán từ 8.000 đến 9.000 đồng/kg.
Ông Dũng cho biết thêm: Cam BH hiện đang làm thủ tục đề nghị Bộ NN-PTNT công nhận là giống cam quốc gia. Năm 2001, Bộ NN-PTNT phối hợp triển khai chương trình dự án 15 (DA 15), Viện Di truyền Nông nghiệp đã đưa về đây khảo nghiệm 26 giống cây ăn quả có múi (cam, chanh, bưởi) của các nước Tây Ban Nha, Mỹ, Mexico, Cu Ba và Thái Lan. Chúng tôi đã phối hợp với Viện khảo nghiệm suốt 5 năm liền thì mới chọn được 2 giống cam quý là Valencia 2 (V2) và March (BH). Giống cam BH quả to, ăn ngon và rất ít hạt (chỉ 1 đến 5 hạt/quả). Điều đáng mừng là giống cam BH rất phù hợp với điều kiện sinh thái ở đây. Giống cam BH tán lá thấp, nó chỉ phát triển mạnh về chiều ngang. Khi thấy giống cam này có nhiều tiềm năng nên năm 2007 tôi cho nhân giống và tổ chức trồng thử trên diện tích 1 ha mà gia đình nhận khoán.
"Đến tháng 11/2009 mới thu hoạch lứa quả bói đầu tiên đã cho 3,2 tấn/ha, cao hơn giống cam Xã Đoài trồng trong vườn tới 1,9 tấn/ha. Đến tháng 11/2010 vườn cam BH của gia đình tôi đã cho năng suất 15 tấn/ha. Năm nay (2011), do mưa thuận, gió hoà nên năng suất tất cả các giống cam đều tăng hơn so với năm ngoái, riêng giống cam BH của tôi có thể đạt 20 tấn/ha. Năng suất vượt cam Xã Đoài cùng vườn tới 16 tấn/ha. Điều chúng tôi đánh giá cao ở giống cam BH là chín vào dịp tháng 11 hàng năm. Nó không chỉ năng suất cao mà giá bán tại vườn cũng cao gần gấp đôi so với giống cam Xã Đoài", ông Dũng cho biết thêm.
Theo đánh giá của các chuyên gia tại Viện Di truyền Nông nghiệp thì giống cam BH có nhiều ưu điểm vượt trội so với giống cam Vân Du và cam Xã Đoài (trồng tại Quỳ Hợp). Thứ nhất cam BH ít hạt (mỗi múi cam chỉ có 1 hạt); thứ 2 là kháng được bệnh nhện đỏ và bệnh vàng lá chè; thứ 3 là chín sớm nên từ tháng 10, quả còn xanh đã rất ngọt nên có thể bán rải vụ; thứ 4 là cam BH quả đơn, to (chỉ 4 quả/kg) nên năng suất cao và ít gãy cành; thứ 5 là tỷ lệ đậu quả của cam BH tương đương với giống cam V2… Về chất lượng của cam BH cũng được đánh giá cao nhờ: Màu sắc quả khi chín vàng rực trông rất bắt mắt; múi cam BH cũng vàng óng như mật ong, vách múi và tép múi đều mềm, có vị ngọt thanh giống như cam đặc sản Xã Đoài trồng tại Nghi Diên, Nghi Lộc…
Anh Hoàng Trung Hiếu, kỹ thuật viên, người trực tiếp quản lý Trung tâm kỹ thuật nông nghiệp thuộc Công ty TNHH MTV Nông công nghiệp 3- 2 cho biết: Khác với giống cam Xã Đoài là gốc chiết, giống cam BH là gốc ghép: Ghép cam March trên thân cây Citrus (một loại cây có múi) nên chu kỳ sinh trưởng dài hơn. Chỉ cần chăm bón đúng kỹ thuật thì giống cam BH sẽ có chu kỳ sinh trưởng ít nhất là 15 năm mới phải trồng lại. Sau 2-3 năm trồng và chăm sóc tốt, cam BH bắt đầu cho quả bói, có diện tích đạt năng suất tới 15 tấn/ha...
Theo anh Hiếu, từ năm thứ 4 trở đi đồ thị năng suất bắt đầu tăng lên và đạt đỉnh cao vào năm thứ 6 với mức bình quân có thể đạt 40 tấn/ha và tiếp tục duy trì ở mức này khoảng 4 năm mới bắt đầu giảm dần, tỷ lệ giảm nhiều hay ít tuỳ thuộc vào điều kiện và khả năng chăm sóc của từng hộ. Cam BH cũng giống cam V2 là chỉ thích hợp với các loại phân trâu, bò, lân, kaly, tuyệt đối không bón phân lợn dưới bất kỳ hình thức nào vì sẽ làm cho bệnh nhọ nồi trên lá và quả… Do những ưu điểm kể trên nên từ năm 2009 đến nay, Trung tâm SX được bao nhiêu bán hết bấy nhiêu. Trong vòng 3 năm diện tích cam BH đã lên tới 20 ha.
Hy vọng giống cam này sẽ thích ứng được với các vùng đất mới và bám rễ lâu dài được tại nhiều vùng đất của khu vực Phủ Quỳ để giúp người trồng cam ở đây thêm cơ hội làm giàu.
