* Cần tăng quyền cho các chủ rừng
Hội thảo nằm trong khuôn khổ dự án “Khuyến khích người dân tham gia cải thiện quản trị rừng và giảm nghèo Việt Nam” (gọi tắt là PFG) do đại sứ quán Phần Lan và ActionAid Việt Nam đồng tài trợ.
Ông Nguyễn Bá Ngai, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp
Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ NN-PTNT đang soạn thảo Luật Lâm nghiệp thay thế cho Luật Bảo vệ và Phát triển rừng 2004. Dự thảo Luật Lâm nghiệp đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp và tới nay đã có bản dự thảo lần thứ 5. Tuy nhiên, trong các bản dự thảo này, vai trò, trách nhiệm và sự tham gia của các chủ rừng vào việc xây dựng và phát triển luật còn nhiều hạn chế.
Trong khuôn khổ dự án PFG, Hội chủ rừng Việt Nam, Tổng cục Lâm nghiệp và ActionAid đã thực hiện 15 cuộc khảo sát cộng đồng trong tháng 2 năm 2017 tại 5 địa bàn: Cao Bằng, Đăk Lăk, Lâm Đồng, Trà Vinh và Bạc Liêu. Kết quả cho thấy trên thực tế, một số quyền và nghĩa vụ của chủ rừng vẫn chưa được thực hiện do những quy định và những văn bản dưới luật còn gây khó khăn.
Tại hội nghị, ông Trương Minh Hoàng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ Môi trường của Quốc hội đã đặt một số câu hỏi tham khảo kinh nghiệm quản lý và cách thức khai thác, thu nguồn lợi từ rừng của chính phủ Phần Lan. Trả lời câu hỏi, đại diện phía Đại sứ quán Phần Lan cho biết, có nhiều khác biệt trong công tác quản lý và giao khoán rừng của chính phủ Phần Lan so với Việt Nam.
Ông Trương Minh Hoàng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Quốc hội
Tại Phần Lan, các diện tích vườn quốc gia là thuộc quyền sở hữu của chính phủ, còn lại tất cả các diện tích rừng có thể được giao bán đều thuộc quyền sở hữu của các chủ rừng.
Theo đó, chủ rừng có thể hưởng lợi nhuận từ việc bán sản phẩm thu được từ rừng và chính phủ thu lợi từ việc đóng thuế. Không những vậy, chủ rừng có thể thành lập công ty khai thác và thu lợi từ việc bán cổ phiếu của các công ty này cho nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Thêm vào đó, nhờ có ngành công nghiệp khai thác và chế biến gỗ rất phát triển nên Phần Lan chủ yếu xuất bán các sản phẩm gỗ đã qua chế biến, có giá trị cao hơn là xuất bán gỗ tròn, nhờ đó lợi nhuận thu về cao hơn. Ngoài ra chính phủ Phần Lan có hỗ trợ các chủ rừng thông qua quỹ Lâm nghiệp với số tiền mà quỹ này có thể thực hiện lên đến 65 triệu euro/năm.
Đại diện phía đại sứ quán Phần Lan trả lời câu hỏi tại hội nghị
Đối với các quy định trong dự thảo, có đề nghị cho rằng trong luật cần thể hiện rõ ràng hơn nội hàm về chủ rừng và thống nhất giữa khái niệm về chủ rừng chung và với từng loại rừng cụ thể, nhất là khi nêu đến việc được giao đất, được cho thuê đất để phát triển rừng. Nêu quy định về chủ rừng rộng hơn, không chỉ đối tượng đã có rừng mới là chủ rừng mà ngay cả những đối tượng được nhà nước giao đất, cho thuê đất để phát triển rừng cũng là chủ rừng.
Khúc mắc trong vấn đề về tư cách pháp nhân của các cộng đồng được giao khoán diện tích đất trồng rừng cũng được nêu ra.
Ông Vũ Đức Thuận, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Sơn La cho biết, nếu là cộng đồng bản thì sẽ được tỉnh công nhận đủ tư cách pháp nhân, tuy nhiên đối với cộng đồng là dòng họ hay nhóm các hộ gia đình cũng như đại diện các cộng đồng này sẽ không được công nhận có tư cách pháp nhân theo Bộ luật Dân sự.
Ông Vũ Đức Thuận, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Đầu tư tỉnh Sơn La
Điều này dẫn đến một số hạn chế trong việc vay và cho vay vốn hỗ trợ chủ rừng để phát triển trồng và bảo vệ rừng. Cũng theo đó, các quyền của chủ rừng bị hạn chế như quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, thế chấp, bảo lãnh... dẫn đến việc hưởng lợi từ việc trồng rừng của các chủ rừng bị giảm đáng kể.
Do thời gian giới hạn của hội nghị nên ban tổ chức vẫn sẽ tiếp nhận những góp ý, tham vấn của các chuyên gia từ ngày diễn ra hội nghị cho tới cuối tuần này.
Cần giao nhiều quyền hơn cho chủ rừng để người dân yên tâm SX, sống được từ rừng. Ảnh: Hồ Cầu
