Isaac Stone Fish, nhà báo, học giả kỳ cựu của Trung tâm Asia Society’s Center, chuyên về quan hệ Mỹ - Trung, cho rằng thế giới hãy thôi nghĩ rằng Triều Tiên là một đất nước điên khùng. Cây viết của tạp chí nổi tiếng về chính trị và ngoại giao Foreign Policy (Mỹ) viết trên Guardian: “Triều Tiên không hề điên mà thực ra họ hành động rất thông minh. Muốn hiểu họ thì phải hiểu động cơ của họ”.
Ép Bắc Kinh kiềm tỏa Bình Nhưỡng
Theo Fish, giống như những người tiền nhiệm, Tổng thống Donald Trump đang cố tìm ra cách xử lý những hành động gây hấn của Triều Tiên, quốc gia đang chuẩn bị vụ thử hạt nhân lần 6, và ép Trung Quốc giúp kiềm tỏa các tham vọng hạt nhân của Bình Nhưỡng.
Ông Kim Jong-un đã hành động “thông minh”, theo lời chuyên gia (Ảnh: Getty Images) |
Lý do Bộ Quốc phòng Mỹ triển khai một nhóm tàu chiến về phía tây Thái Bình Dương, là vì Mỹ tự tin khi có tàu chiến hiện diện gần Triều Tiên, theo lời cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, HR McMaster.
Mở cuộc không kích vào Syria trong khi đang có cuộc gặp với lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình, ông Trump có vẻ muốn ra chỉ dấu rằng ông ta sẵn sàng đơn phương ném bom Triều Tiên, giống như ông cho oanh kích Syria. Trong một đoạn viết trên trang nhắn tin Twitter, ông Trump cảnh báo: “Nếu Trung Quốc quyết định giúp, điều đó thật tuyệt. Nếu không, chúng tôi sẽ xử lý vấn đề một mình”.
“Bạn sẽ xử lý vấn đề Triều Tiên ra sao? Giống như đứng ra làm trung gian môi giới một thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Palestine, làm dịu đi sự căng thẳng giữa Triều Tiên và các nước trong khu vực là cực kỳ phức tạp”, Fish nhận định. Và có vẻ các chính sách của ông Trump tập trung hơn theo hướng thúc ép Trung Quốc kiềm tỏa Triều Tiên, đi kèm các lệnh cấm vận mới.
Tuy nhiên, chuyên gia Isaac Stone Fish nhắc: “Hãy luôn nghĩ trong đầu rằng: đừng đánh giá thấp lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, và đừng quên mất Hàn Quốc”.
Ở Mỹ có rất nhiều người nghĩ rằng rất khó để thỏa thuận với Bắc Triều Tiên bởi vì Kim Jong-un là tay điên khùng. Ví dụ như thượng nghị sỹ John McCain, người gần đây gọi ông Kim là “thằng bé béo phị, điên khùng điều hành Triều Tiên”.
Nhưng theo Fish, có cách giải thích đơn giản và thuyết phục hơn về những hành động của Bình Nhưỡng và những người thích chủ thuyết đẩy mọi thứ đến bên bờ vực chiến tranh để giải quyết vấn đề như ông Trump nên hiểu: Mọi hành động gây hấn của Triều Tiên đều có ý nghĩa kinh tế và chiến lược.
Mục đích ngăn cản các hành động tìm cách lật đổ từ bên ngoài của ông Kim Jong-un là để số phận của ông ta không kết thúc như Saddam Hussein ở Iraq hay Muammar Gaddafi ở Libya. Đó là lý do tồn tại chương trình vũ khí của Triều Tiên.
“Có nhân vật từng hơn một thập kỷ đối thoại với lãnh đạo Triều Tiên kể với tôi rằng: Liệu người Mỹ có đến Triều Tiên và làm những gì họ đã làm với Gaddafi, và với lãnh đạo Syria, nếu họ đã kiểm soát hết những gì chúng tôi có?”, Fish viết.
Càng gây hấn, càng có lợi
Thế giới biết rất ít về nền chính trị cha truyền con nối ở Triều Tiên. Tuy nhiên, có vẻ như ông Kim Jong-un đang hành động thông minh. Ngoài việc chống lại sự can thiệp từ bên ngoài và trở thành lãnh đạo tối cao đầy quyền lực trong nước, có thể có giải thích nào khác cho các hành vi gây hấn của ông Kim?
Khu công nghiệp Kaesong ở Triều Tiên. Hàn Quốc đã bơm nhiều tiền vào đây, tuy nhiên khu công nghiệp này đã bị tạm thời đóng cửa vào năm 2016 (Ảnh: wikipedia) |
Một giả thuyết chấp nhận được là Triều Tiên càng tỏ ra nguy hiểm, nước này càng được lợi từ Trung Quốc và đặc biệt là Hàn Quốc. Nước này muốn có một Bình Nhưỡng ôn hòa hơn Mỹ muốn nhiều. Trung Quốc không hề muốn Triều Tiên sụp đổ, vì khi đó chính Trung Quốc phải chịu nhiều hậu quả tai hại. Hàn Quốc muốn Triều Tiên ôn hòa hơn bởi Bình Nhưỡng trong nhiều thập kỷ đã đe dọa biến Hàn Quốc thành “một biển lửa”, và bởi vì thủ đô Seoul của Hàn Quốc rất gần biên giới với Triều Tiên trong khi Bình Nhưỡng có đủ vũ khí để thực hiện lời đe dọa đó.
Rất có thể ông Kim lại trông đợi mối lợi mới từ Hàn Quốc, đặc biệt trong bối cảnh người Hàn Quốc sắp đi bầu cử vào tháng 5 này và gần như chắc chắn vì lo sợ chiến tranh, họ sẽ bầu cho một tổng thống chủ trương xích gần lại Bình Nhưỡng.
Trong hồi ký xuất bản năm 2015 của cựu Tổng thống Lee Myung-bak, ông mô tả rằng, trong các cuộc đàm phán với Bình Nhưỡng hồi năm 2009 về việc có thể tổ chức một hội nghị thượng đỉnh giữa hai miền Triều Tiên, phía Triều Tiên đã đòi hỏi một khoản hỗ trợ kinh tế. Theo ông Lee, Triều Tiên đòi hỏi 100.000 tấn ngô, 400.000 tấn gạo, 300.000 tấn phân hóa học và 100 triệu USD hỗ trợ xây đường sá trong năm 2009.
Nhưng chưa hết. Họ đòi thêm 10 tỷ USD làm vốn cho một ngân hàng phát triển kinh tế. Khi Hàn Quốc từ chối, Triều Tiên liền thay đổi chiến thuật. Tháng 3/2010, Bình Nhưỡng được nói là đã bắn tàu hải quân Cheonan của Hàn Quốc, khiến 46 thủy thủ thiệt mạng.