HTX thanh long Hàm Minh phá sản: Ai chịu trách nhiệm?

Thành lập từ tháng 7/2005 gồm 11 xã viên với 31,7 ha trồng thanh long đạt tiêu chuẩn Global Gap, từng nổi đình đám về xuất khẩu trái thanh long sang châu Âu. Nhưng ít ai biết, từ lâu bên trong HTX này đã mục ruỗng.

Ngày 4/4/2011, ông Chủ nhiệm HTX Thanh long Hàm Minh (Hàm Thuận Nam, Bình Thuận) Nguyễn Thuận triệu tập cuộc họp bất thường không có sự tham gia Liên minh HTX tỉnh, tự ý tuyên bố phá sản”để lại khoản nợ vay và nợ phải trả lên đến hàng tỷ đồng. Trừ ông Thuận thì các xã viên còn lại đều không hiểu chuyện gì đã xảy ra bởi tất cả đều nông dân. Mặt khác, ông Thuận còn tuyên bố sẽ bán tài sản HTX với giá 2,2 tỷ, nếu người mua là xã viên thì bớt 200 triệu. Vậy là tiền đóng cổ phần (50 triệu/ha) chẳng những mấy năm qua không lấy được một xu lợi tức mà xã viên còn có nguy cơ mất trắng, thậm chí phải bỏ thêm tiền để trả nợ cho HTX sắp tới.

Chúng tôi trong vai khách hàng mua tài sản của HTX chứng kiến cảnh đìu hiu mà xót xa, đặc biệt nhà đóng gói trái thanh long theo tiêu chuẩn EU gồm kho lạnh sức chứa 50 tấn được đầu tư tiền tỷ nay hoang phế. Trong khi thương hiệu HTX dày công xây dựng 5 năm qua chính thức xóa sổ, thì sau ngày 4/4, ông Nguyễn Thuận ung dung trưng bảng hiệu DN mới thành lập nằm cách không xa trụ sở HTX cũ, đó là Cty TNHH XNK Nông sản Lan Anh do vợ ông - bà Nguyễn Thị Lan làm GĐ, chủ yếu kinh doanh XK mặt hàng trái thanh long. Tất nhiên, những khách hàng cũ mua bán trước đây của HTX nay chuyển sang cho Cty Lan Anh.

Xã viên phẫn nộ bởi ông chủ nhiệm HTX làm ăn liên tục thua lỗ nhưng hàng năm vẫn cứ đánh bóng tên tuổi khiến nhiều người lầm tưởng đó là 1 HTX kinh doanh theo mô hình mới “năng động, hiệu quả”. Thật ra, ông Thuận đã có kiểu quản lý tài chính nhập nhằng giữa công và tư, chi tiêu bừa bãi sai nguyên tắc. Chẳng hạn, năm 2007, HTX chi không có chứng từ và phiếu chi lên tới 1,3 tỷ đồng. Cũng năm đó, vào tháng 11/2007, đích thân ông Thuận mang danh Chủ nhiệm HTX trực tiếp đi vay tiền mặt của Ngân hàng Sacombank 400 triệu, nhưng mang về nhập quỹ thì ông giữ lại 100 triệu nói “để trả cho vợ ông” mà HTX mượn trước đó.

Thế nhưng, qua kiểm tra sổ sách thì không thấy. Năm 2008, HTX mua 1 lô hàng thanh long trị giá 32 triệu đồng nhưng ông Thuận thanh toán đến 2 lần, tức một lần đã bị kê khống. Tương tự, HTX bán lô hàng 1,1 tấn thanh long với giá 16 ngàn đồng/kg, nhưng trên sổ sách chỉ thể hiện hàng xuất đi còn tiền thanh toán cho HTX cũng biến mất. Đó là một vài số liệu chúng tôi trích từ tài liệu thanh tra huyện Hàm Thuận Nam ngày 24/11/2010 và thông báo kết luận của Chủ tịch UBND huyện ngày 29/3/2011. Ngoài ra, theo tố cáo của bà con xã viên, HTX bán thanh long Global Gap sang bên Anh, thay vì khách hàng trả tiền theo tài khoản cho HTX thì đằng này lại chuyển “nhầm” vào tài khoản cá nhân của bà Nguyễn Thị Lan với số tiền hàng ngàn đô-la. Và còn nhiều chuyện khác nữa...

Ông Trần Trung Kiên, một xã viên của HTX nói: “Sau 3 năm hoạt động, tháng 7/2009, HTX mới đại hội tổng kết nhiệm kỳ 1, lúc đó chúng tôi đã yêu cầu ông Thuận dừng ngay hoạt động HTX vì thua lỗ, báo cáo thể hiện những khỏan thu chi bất hợp lý, sai nguyên tắc tài chính... nhưng ông ấy không nghe, vẫn tiếp tục huy động vốn điều lệ, vay vốn bên ngoài để kinh doanh XK thanh long, cuối cùng đổ nợ như hôm nay”.

Với các dấu hiệu vi phạm pháp luật của ông Nguyễn Thuận, thay vì chuyển cơ quan CSĐT tiếp tục làm rõ thì huyện Hàm Thuận Nam chỉ đề nghị tổ chức kiểm điểm cá nhân đồng thời yêu cầu các cơ quan chức năng của huyện phối hợp tổ chức Đại hội xã viên theo hướng củng cố. Nhưng nào ngờ, cơ quan chức năng chưa kịp triển khai thì ông Nguyễn Thuận nhanh tay hơn, tuyên bố phá sản HTX như nói ở trên.