Nhiều địa phương miền Bắc đã cơ bản gieo cấy xong lúa chiêm xuân. Tuy lúa cấy mạ dược, mạ non đã bén rễ hồi xanh và đang được bón thúc, nhưng mống gieo thẳng vẫn chậm ra lá.
Đặc điểm của cây lúa là quang hợp và hô hấp cùng diễn ra ở ban ngày. Nếu một tác nhân nào đó ảnh hưởng đến hô hấp thì khả năng quang hợp của cây cũng kém, sinh trưởng chậm và có thể bị chết. Mống gieo thẳng vốn có thân mầm và bộ rễ non, trơn tru, nhẵn bóng nên biểu hiện càng rõ.
Thực tế, nhiều diện tích gieo thẳng ở các địa phương thường được gieo từ 6 - 10/2 và phải gieo lại đến nay vẫn đang giai đoạn từ mũi chông đến xòe lá; trong đó ruộng để nước xấp sảnh xen kẽ với tháo cạn thường xuyên thì ra lá nhanh hơn hẳn.
Thời tiết vẫn đang diễn biến phức tạp, tuy nhiệt độ bình quân ngày đêm đã cao (trên 15 oC) nhưng trời rất âm u, mưa phùn nhiều; độ ẩm không khí luôn cao, sương mù nhiều và dày đặc về đêm và sáng sớm (do không khí lạnh lệch đông và biến tính). Chính yếu tố này có thể đã tạo ra một lớp màng nước mỏng đông kết trên bề ngoài của tất cả các bộ phận (từ bộ rễ đến thân) của mống mà nông dân không thể cảm nhận. Vì thế lúa không hô hấp được, quang hợp cũng kém hoặc gây sót mặn (thường gọi là mưa gio hoặc axit) nên mống cứ dựng mũi chông, chậm ra lá.
Biện pháp khắc phục bằng cách tăng cường khả năng hô hấp hoặc làm cho mống gieo thẳng không bị sót mặn thông qua điều tiết nước trong mặt ruộng một cách nghiêm ngặt. Ban ngày tháo nước cạn hẳn, chiều tối lại cho vào. Tùy theo trạng thái từng ruộng, vẫn còn mũi chông hay đã xòe lá mà mực nước từ xấp sảnh đến 1 hoặc 2 cm để phá vỡ lớp màng nước mỏng gây cản trở hô hấp hoăc rửa trôi mặn sót. Nên thực hiện liên tục trong 3 - 4 ngày liền.
