Khảo sát lao động Việt tại Malaysia: Cảnh báo chất lượng!

Nhiều người cho rằng, năm 2011 thị trường xuất khẩu lao động của VN sẽ khởi sắc, nhất là lao động có chất lượng cao. Thế nhưng, kết quả khảo sát trực tiếp 30 nhà máy sản xuất của Malaysia có sử dụng lao động người Việt của Cục Qlý lao động ngoài nước thuộc Bộ LĐTB-XH cho thấy, chất lượng lao động VN đang có nguy cơ “tụt dốc”!

60% lao động không chấp hành kỷ luật

30 nhà máy trên có gần 2.200 lao động nước ngoài đang làm việc thì VN chiếm 750 người, trong đó 53,7% là lao động phổ thông; 33,8% lao động kỹ thuật và gần 13% lao động kỹ thuật cao. Đối tượng được hỏi chủ yếu là Trưởng bộ phận nhân sự hoặc Giám đốc. Có đến 29/30 nhà máy thường xuyên tuyển lao động VN chủ yếu áp dụng tuyển lao động qua trung gian nhằm chuyên môn hóa nghề môi giới lao động và giảm các chi phí trong quá trình tuyển dụng. Có tới 24 nhà máy (chiếm 80%) phải đào tạo lao động VN từ 2-3 tuần trước khi đưa vào sử dụng. Phương thức đào tạo chủ yếu kèm lao động cũ với mới ngay tại phân xưởng sản xuất, chỉ có 7/30 chủ sử dụng lao động có tổ chức lớp đào tạo hẳn hoi. Theo nhận định của Cục Quản lý lao động ngoài nước (QLLĐNN), phương thức kiểu “mỳ ăn liền” này chưa được bài bản, chuyên nghiệp.

Trả lời câu hỏi: Lý do chủ sử dụng Malaysia thích tuyển dụng lao động VN? Phần lớn các chủ sử dụng khẳng định bởi lao động VN chăm chỉ (chiếm hơn 73%). Tiếp sau là đào tạo nhanh (63%); 43% là trình độ tay nghề; 40% sức khỏe. Tuy nhiên, khả năng ngoại ngữ của lao động VN ít được lựa chọn (26%) và khoảng 40% người lao động VN có ý thức chấp hành kỷ luật kém. Kết quả trên nói rằng, ý thức kỷ luật, sức khỏe và vốn ngoại ngữ của lao động VN chưa được chủ sử dụng nước ngoài đánh giá cao. Đây cũng chính là vướng mắc mà rất nhiều doanh nghiệp XKLĐ trao đổi với phóng viên. Vì vậy, so sánh, chất lượng lao động VN kém hơn Thái Lan, Nê-pal, Trung Quốc, Indonexia và chỉ nhỉnh hơn chút xíu so với lao động của Myanmar và Bangladesh.

Để làm rõ hơn bức tranh về chất lượng lao động VN, Cục QLLĐNN đặt tiếp câu hỏi “Có gặp khó khăn gì trong quá trình sử dụng lao động VN?” dành cho các chủ sử dụng người Malaysia. Kết quả cho thấy, giao tiếp của lao động VN cực kém dẫn đến khó khăn trong việc truyền đạt công việc và đào tạo. Thậm chí có người còn không nói được tiếng Anh cơ bản ngay cả khi họ đã từng làm việc ở Malaysia vài năm. Về thái độ, một số lao động có tính ăn cắp, tự tiện đổi đồ. Khi chủ mua xe đạp cho lao động mới, chưa kịp khóa lại thì lao động cũ tự ý đổi xe mà không xin phép.

 Về ý thức kỷ luật: họ dường như không để ý đến kỷ luật của nhà máy, thường xuyên đưa bạn đến ký túc xá làm mất trật tự và ảnh hưởng đến môi trường xung quanh. Thậm chí có người nghỉ làm mà không hề thông báo cho người quản lý. Về ý thức vệ sinh: lao động VN không quan tâm đến vấn đề vệ sinh nơi làm việc, toa- lét và ký túc xá. Họ thích vứt rác bất kỳ nơi nào họ thấy tiện. Ý thức đó còn thể hiện ở việc không bảo quản đồ đạc trong ký túc xá theo quy định; thích mua điện thoại di động đắt tiền, không phù hợp với hoàn cảnh lao động hiện có. Bên cạnh đó, lao động VN còn thường xuyên đánh nhau, uống rượu, giết và ăn thịt chó mèo (hai con vật người Malaysia không bao giờ ăn). Thậm chí, lao động cũ còn thường rủ rê lao động mới bỏ trốn.

Xuất phát điểm thấp

Theo Cục Quản lý lao động ngoài nước, nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng trên bởi lao động của ta chủ yếu xuất phát điểm từ nông thôn, lao động nghèo trình độ học vấn thấp, ngoại ngữ yếu nên luôn có tư tưởng ỷ lại. Khi ra nước ngoài phần lớn không làm chủ được bản thân khi giải quyết sự vụ và chỉ chờ vào phiên dịch tất cả. Trong khi việc tuyển chọn lao động của các chủ Malaysia còn ồ ạt, quản lý lỏng lẻo.

Chốt lại trong bảng khảo sát trên với “Việt Nam cần làm gì để nâng cao chất lượng lao động xuất khẩu trong thời gian tới?”, các chủ sử dụng lao động Malaysia gợi ý: đó là phải tăng thời gian đào tạo ngoại ngữ (nhất là tiếng Anh, tiếng Hoa); giáo dục người lao động về tầm quan trọng của giữ vệ sinh sạch sẽ và kỷ luật chung; hướng dẫn họ cần bảo vệ hình ảnh của đất nước khi làm việc ở nước ngoài; rộng lượng và thân thiện, tôn trọng dân địa phương; thường xuyên học hỏi, trau dồi kiến thức và kinh nghiệm làm việc; đi làm đầy đủ; xem ký túc xá như nhà mình, giữ sạch sẽ để đảm bảo sức khỏe; có phương pháp làm việc độc lập, sẵn sàng học hỏi và có hiểu biết về an toàn lao động.

Riêng với chính phủ VN, ngoài việc tạo cơ chế thoáng cho hoạt động XKLĐ, cần khuyến khích mọi doanh nghiệp tham gia tìm kiếm thị trường mới, đáp ứng yêu cầu tiếp nhận lao động của nước nhập khẩu và không quên nhắc các DN này rằng phải trang bị cho người lao động kiến thức quan trọng đầu tiên trước khi XKLĐ: biết cách tự bảo vệ chính bản thân và tìm được việc có thu nhập cao.