Khổ như cán bộ cơ sở: Đùn đẩy làm lãnh đạo

Bí thư, trưởng xóm phụ cấp chỉ 747.000đ/tháng nên nhiều người không thiết tha gánh vác công việc này. 

Kẻ bận, người nhàn

Ông Nguyễn Văn Tuần, Chủ tịch xã Hải Đường (huyện Hải Hậu, Nam Định) bảo cấp cơ sở trực tiếp với dân nên phát sinh nhiều công việc bận rộn.

Có khi 9, 10 giờ đêm đang ngủ với vợ cũng có người đập cửa ầm ầm. Ló mặt ra tưởng việc gì khẩn cấp, gãi đầu gãi tai: “Bác cho em xin chữ ký  cho cháu nó đi học”. Chủ tịch ký rồi cán bộ văn phòng lại phải mắt nhắm mắt mở đến ủy ban cộp dấu. Giờ đây không còn chuyện cán bộ ủy ban mang dấu về nhà nữa nên việc gì đụng đến xác nhận đều phải ra xã.

Phụ cấp trách nhiệm của ông Tuần hiện chỉ là 0,25 chừng 300.000đ/tháng, cộng tất tật cả lương phụ cấp được 3,5 triệu đồng trong khi đó lương một hiệu trưởng cấp 1 cũng trên 10 triệu đồng. Nghĩ mà tủi. Lương theo trình độ đã đành nhưng phụ cấp cũng nên tương xứng theo mức độ công việc mà họ đảm trách. Tất nhiên là tôi chưa thấy Bí thư, Chủ tịch xã nào nghèo cả, dù đồng lương của họ rất khiêm tốn.

Cán bộ bận rộn nhất ở xã có lẽ phụ trách mảng thương binh-xã hội gồm đủ thứ nghèo, tàn tật, cao tuổi, bảo hiểm, hưu, thương binh... Đụng chạm đến quyền lợi của cả ngàn con người nên nếu làm đúng chức trách thì suốt ngày quay cuồng trong công việc.

Bận túi bụi nữa là cán bộ hộ tịch, tư pháp. Ở phần ngược lại nhàn rỗi nhất bây giờ ở xã có thể kể đến Bí thư Đoàn Thanh niên. Tiếng là oai thế nhưng Đoàn Thanh niên cơ sở giờ như một bộ xương cá, không da, không thịt nên không có sức sống.

Đã qua rồi cái thời mà đoàn hoạt động rầm rộ với những đợt đào mương, đắp kênh thủy lợi, dọn dẹp vệ sinh môi trường. Giờ đây Tết Thiếu nhi, Tết Trung thu thậm chí ngay cả ngày kỷ niệm thành lập Đoàn muốn tổ chức cắm trại, vui văn nghệ cũng khó khăn vì hầu hết đoàn viên đi làm ăn xa, số ít ở lại làng cũng không mấy thiết tha. Bí thư Đoàn giờ chỉ như một vị tướng không quân.

Xã nào cũng không thể thiếu 5 tổ chức chính trị với đầy đủ ban bệ, tuy nhiên như ở Hải Đường mỗi tổ chức này được cấp 5 triệu cho cả năm hoạt động, vị chi là khoảng 400.000đ/tháng. Một năm các tổ chức này hoạt động những gì? Không nhiều nhưng cái gì cũng tốn gồm: sơ kết 2-3 lần, tổng kết 1 lần, triển khai nhiệm vụ 1 lần. 5 triệu đó chỉ đủ cho một lần họp.

Việc ở xã không đều đều như trên huyện mà có tính thời vụ hệt như nhà nông. Lúc bận rộn sấp ngửa với điều hành nước nôi, cày bừa, cấy hái BVTV, thu hoạch lúc lại khá nhàn rỗi đến mức ngồi chơi, xơi nước, đánh cờ.

Ông Lê Hồng Phong, Chủ tịch UBND xã Hải Quang (huyện Hải Hậu) bảo việc địa phương thì có trăm thứ bà rằn nhưng khó nhất, khổ nhất vẫn là phấn đấu đạt tỷ lệ thoát nghèo và giải phóng mặt bằng…

Ông Lê Hồng Phong, Chủ tịch UBND xã Hải Quang (huyện Hải Hậu)

Những năm 90 của thế kỷ trước có thời điểm Hải Quang chỉ có 1% hộ nghèo rồi sau đó vọt lên 11-12% bởi thay đổi cách tính. Trước những nhà bệnh trọng hay đông con cháu học hành thường được xét vào diện nghèo phần vì có thể nghèo thật, chuẩn bị nghèo thật phần vì nhân đạo, vì tình cảm. Nay khi xây dựng nông thôn mới, xã phải dưới 3% hộ nghèo mới đạt tiêu chí thế nên cứ bỏ bớt, bỏ bớt để còn lại 2,8%. Ông Phong thú thật nếu không có chuyện lấn cấn nông thôn mới có thể số hộ nghèo ở Hải Quang còn cao hơn.

Co gọn danh sách nghèo chưa gian nan bằng chuyện giải phóng mặt bằng QL 21 A đoạn chạy qua xã nhà. Người dân một mực đòi mức đền bù gấp đôi, gấp ba quy định. Người dân kéo lên xã lăn đùng, ngã ngửa ngay tại trụ sở ủy ban. Người dân vòng trong, vòng ngoài ngay tại nhà chủ tịch. Thôn ép lên, huyện ép xuống, xã kẹt giữa, loay hoay mãi hơn 2 năm mất ăn, mất ngủ mới quẳng được “quả núi” giải phóng mặt bằng.

Mấy năm nay, để cải tiến chất lượng đội ngũ cán bộ xã, thay thế một phần chuyên tu, tại chức, ở Hải Hậu hễ ai học đại học chính quy về xã sẽ không phải thi tuyển mà chỉ xét. Xã Hải Quang cũng có một cán bộ dạng như vậy được xếp vào Văn phòng Đảng ủy. Thực sự đây là nguồn chất xám kế cận chưa thì không ai dám khẳng định đã đành có kẻ độc mồm còn nói sau lưng học chính quy không có khả năng hay “cửa” để chạy chọt vào đâu mới chấp nhận về xã chứ giỏi giang gì.

Đùn đẩy làm lãnh đạo thôn, xóm

Xã có việc gì dưới xóm có việc đó. Xã Hải Lý (huyện Hải Hậu) có 11.000 dân, 21 biên chế cán bộ xã nhưng có đến 258 người hưởng lương và phụ cấp các loại với tổng chi trên 100 triệu/tháng.

Bí thư, trưởng xóm phụ cấp chỉ 747.000đ/tháng nên không thiết tha với công việc. Bí thư thôn giao là phải làm vì trách nhiệm của người đảng viên còn trưởng xóm khó khăn hơn vì nhiều người không phải đảng viên, thuyết phục có khi phồng cả lưỡi cũng lắc đầu quầy quậy: “Em chịu”.

Vừa rồi xóm 6 có cuộc vận động ra nhận chức danh trưởng xóm ai cũng lấy cớ vì bận, vì sức khỏe, vì trình độ hạn chế để từ chối khéo. Xã Hải Quang có 18 xóm nên nghiễm nhiên có 18 trưởng xóm và 18 bí thư chưa kể kèm theo các cán bộ mặt trận, đoàn thể, phụ nữ, phụ lão, cựu chiến binh.

Là xã nhỏ nhưng riêng cán bộ cấp thôn của Hải Quang cũng cả trăm người. Nhẩm nhanh, phụ cấp mỗi cán bộ xóm chỉ cần tăng lên 100-200.000đ là ngân sách xã đã đội lên một hai số không tròn vo đằng sau. Công việc của trưởng xóm, bí thư thì vô vàn. Nào là trộm gà, trộm chó, xây dựng nông thôn mới, Tết Thiếu nhi, Đoàn Thanh niên đến đọc điếu văn đám hiếu, chủ hôn đám hỉ. Đi từ sáng đến tối.

Chính vì phụ cấp thấp nên những người có trình độ, có sức khỏe hầu như đi làm bên ngoài hết, do vậy bí thư, trưởng thôn hầu hết là những người cao tuổi.

Mấy năm trước, lo về tình trạng lão hóa của đội ngũ trưởng xóm, xã Hải Quang đã phải khống chế độ tuổi nên mới tuyển được những người tuổi ông, tuổi bà còn bí thư vì chưa có quy định nên toàn tuổi cụ.

Ông Trần Thái Hoàn, Bí thư chi bộ xóm 8

Ông Trần Thái Hoàn, 78 tuổi, Bí thư xóm 8 là một người mới được bầu lên trong hoàn cảnh chi bộ địa phương đang có những dấu hiệu sa sút, mâu thuẫn nhất là trong thực hiện dồn điền đổi thửa. Chi bộ của ông hiện có 21 đảng viên, phần đa là những người trên 30 tuổi đảng.

Đội ngũ khổng lồ, chế độ thấp, tái cấu trúc đội ngũ cán bộ cấp thôn xóm chỉ còn một lối thoát duy nhất là một người phải đảm nhiệm nhiều chức danh và phải được trả công xứng đáng. Tuy nhiên phải đợi đến bao giờ?