Nông dân trồng khoai thuê cho người đến thuê đất của mình
Vụ lúa ĐX là vụ sản xuất chính trong năm, nhưng nhiều mảnh ruộng ở Vĩnh Long, Đồng Tháp, TP Cần Thơ, Kiên Giang… được nông dân các huyện Bình Minh, Bình Tân (Vĩnh Long) đến thuê với giá 40- 60 triệu đồng/ha để trồng khoai lang tím Nhật, làm xáo trộn quy hoạch đất lúa. 
Cho thuê đất lấy tiền tươi tính ra thu nhập bằng với trồng lúa thì tội gì giữ đất sạ lúa cho cực thân. Đó là lời bộc bạch của bà Nguyễn Ngọc Lợi, ấp Bình Ninh, xã Ngãi Tứ, huyện Tam Bình (Vĩnh Long). Bà cho biết: Gia đình có 3.500 m2 đất trồng lúa 3 vụ, năng suất khoảng 6 tấn/ha/vụ. Sau khi thu hoạch lúa vụ 3 xong định xuống giống lúa ĐX thì có người đến hỏi thuê đất trồng khoai với giá 4 triệu đồng/1.000 m2. Nhẩm tính có lợi, liền ký hợp đồng nhận ngay tiền tươi 14 triệu đồng mà không phải tốn công, tốn sức. Đất cho ông Phạm Hoàng Dũng ở huyện Bình Minh thuê trong vòng 3 năm, tiền thuê đất trả theo từng năm. Năm thứ 2, người thuê đất phải đặt cọc thêm 1 triệu đồng, chi phí trả lại sau 3 năm kết thúc hợp đồng.
Ông Nguyễn Văn Phúc, ấp Bình Ninh, xã Ngãi Tứ cũng cho mướn 2.500 m2 đất trồng lúa chia sẻ: Đất tôi giáp ranh 2 ha đất ông Nguyễn Văn Minh và 3.500 m2 đất của ông Phạm Hoàng Sơn đã cho mướn nên tôi đành phải cho thuê luôn. Xung quanh người ta bao vây mình, nằm ở giữa ruột sẽ rất khó trồng lúa. Giữ đất lại trồng lúa cực khổ hơn cho thuê đất mà thu lợi cũng bằng cho mướn.
Ngậm ngùi hơn là ông Lê Văn Phải không thể cạnh tranh lại những ông trồng khoai nên đành buông tay mảnh đất 2.500 m2 mà ông đã mướn trồng lúa gần chục năm. Ông Phải nói: Trước đây mướn đất trồng lúa với giá 400 kg/1.000 m2/năm là khá cao, nay mấy ông trồng khoai tấn công vào đất lúa thuê đất với giá 4 triệu đồng/1000 m2/năm nên tôi không thể cạnh tranh nổi, đành buông tay, kiếm việc khác mưu sinh.
Câu chuyện đua nhau mướn đất trồng khoai trên đất lúa đang làm phá vỡ quy hoạch tại nhiều địa phương ngày càng nóng. Ông Lê Trung Toàn, Phó Chủ tịch UBND xã Ngãi Tứ cho biết: Hằng năm nông dân địa phương chỉ trồng khoảng 1 ha khoai lang. Năm nay người nơi khác đến khu vực xã thuê đất trồng khoai tăng đột biến. Từ 1 ha nay tăng lên khoảng 30 ha đất lúa chuyển sang cho mướn trồng khoai lang. Trong đó, chỉ có 2 hợp đồng cho thuê đất với diện tích 1,5 ha có chứng thực của UBND xã.
Theo ông Toàn, chủ trương của huyện Tam Bình là khuyến khích áp dụng cơ cấu SX 2 lúa + 1 màu, chưa có khuyến cáo nông dân chuyển sang chuyên canh cây khoai lang trên vùng đất 3 vụ. Việc người dân ở địa phương khác đến thuê đất trồng khoai đang làm chính quyền cơ sở lo ngại vỡ quy hoạch của địa phương. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc BVTV không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không có nhãn hiệu hàng hóa... đang là vấn đề bức xúc.
Mấy ông trồng khoai không dừng lại trong tỉnh mà còn sang các tỉnh Kiên Giang, Đồng Tháp, TP Cần Thơ… thuê đất với giá 6 triệu đồng/1.000 m2. Ông Ngô Văn Phúc canh tác 5 ha khoai ở xã Thành Lợi (Bình Tân, Vĩnh Long) vẫn... chưa xứng tầm, đã khăn gói sang xã Thới Hưng, huyện Cờ Đỏ, TP Cần Thơ thuê thêm 3 ha công đất ruộng để trồng khoai.
Ông Phúc nói: Vùng đất mới Thới Hưng trồng khoai lang chắc chắn đạt năng suất cao và rất an toàn vì nằm trong đê bao chống lũ. Thấy ông Phúc mướn được đất nên ông Tám Liêm ở xã Thành Trung, Bình Tân cũng băng sông Hậu qua xã Thới Hưng, huyện Cờ Đỏ, TP Cần Thơ thuê 3 ha đất ruộng trồng khai lang tím Nhật. Bạo gan hơn, nông dân Nguyễn Văn Thanh, 30 tuổi ở xã Tân Thành, Bình Tân sang xã Thới Hưng thuê đến 10 ha để trồng khoai lang. Toàn bộ diện nông dân thuê đất ở Cờ Đỏ trồng khoai chỉ trồng một giống là khoai lang tím Nhật. Hiện tại, giống khoai này được được các thương nhân Trung Quốc thu mua tại vựa ở Bình Minh và chuyển về Trung Quốc rất mạnh nên rất thuận về giá.
Ông Nguyễn Văn Quẹt, Chủ tịch UBND xã Thới Hưng, huyện Cờ Đỏ cho biết: Trong vòng 2 năm vùng đất Thới Hưng đã hút mạnh những người từ nơi khác đến thuê đất trồng khoai lang tím Nhật. Đây không phải là tín hiệu vui vì việc nông dân cho mướn đất trồng khoai trước tiên là làm giảm sản lượng lúa hàng hoá và xáo trộn tính bền vững trong qui hoạch vùng SXNN của địa phương.
Theo ông Võ Văn Theo, xét về lợi ích kinh tế của nông hộ thì nông dân có quyền quyết định việc sử dụng diện tích gieo trồng sao cho đem lại lợi ích cao nhất. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp vẫn khuyến cáo không nên ồ ạt chạy theo xu hướng cho thuê đất cho mục đích phát triển cây khoai lang. Việc làm này "góp phần" phá vỡ quy hoạch, dễ xảy ra tình trạng tồn ứ sản phẩm… và là một hình thức sử dụng đất kém bền vững.
Ông Ngô Thanh Sơn, Trưởng phòng NN- PTNT huyện Cờ Đỏ cho biết: Nhiều nông dân từ Đồng Tháp, Vĩnh Long đã đến vùng đất thuộc huyện Cờ Đỏ thuê đất trồng khoai lang. Thống kê ban đầu, toàn huyện có trên 600 ha đất SX 2 vụ lúa 1 màu chuyển sang trồng khoai lang.
Hiện tại, ngành nông nghiệp các tỉnh ĐBSCL vẫn chưa thống kê được diện tích đất lúa chuyển sang trồng khoai lang Nhật. Nhưng việc cho thuê đất trồng khoai phá vỡ quy hoạch đất lúa là rất rõ. Theo điều tra ban đầu của các địa phương, phần lớn đều do người dân từ huyện Bình Tân, Bình Minh đến thuê đất của dân để trồng khoai lang tím Nhật bán cho thương nhân Trung Quốc. Thực chất những nông dân này chỉ là người đứng ra thuê đất, tổ chức thuê mướn lao động trồng khoai. Còn hậu trường do thương nhân Trung Quốc rót vốn? Nông dân sở tại không thể có vốn lớn trồng hàng chục ha (mỗi ha đầu tư từ 200 - 300 triệu đồng).
Ông Võ Văn Theo, Trưởng phòng NN- PTNT huyện Bình Tân, Vĩnh Long cho biết thêm: Trong mấy năm qua rất ít DN trong nước đứng ra tiêu thụ khoai lang của nông dân. Năm nay khi củ khoai XK bằng đường tiểu ngạch sang Trung Quốc được giá cao nông dân rất phấn khởi. Tuy nhiên, nếu diện tích trông khoai lang phát triển ồ ạt, không kiểm soát được… thì khi sản lượng lớn không bán được sẽ thất thu lớn.
