Thằng Bờm có cái quạt mo
Phú ông xin đổi ba bò chín trâu
Bờm rằng Bờm chẳng lấy trâu…
…Phú ông xin đổi đôi chim đồi mồi
Bờm rằng Bờm chẳng lấy mồi
Phú ông xin đổi nắm xôi, Bờm cười.
Nghe đồn rằng sau khi đổi quạt mo cho phú ông để lấy nắm xôi, Bờm mang nắm xôi đó về chia cho cả nhà cùng ăn và kể lại mọi chuyện. Bờm kể xong, em trai của Bờm liền thắc mắc:
- Ba bò chín trâu giá trị rất lớn, cả trên trăm triệu đồng, sao anh không đổi.
- Trâu bò nhà lão phú ông là trâu bò dự án, vừa mang về nuôi đã phát bệnh lở mồm long móng rồi. Ta đổi làm gì.
- Vậy thì đổi lấy ao cá mè cũng được lắm chứ.
- Ao này vốn là đất công, bị lão phú ông cậy thế chiếm làm đất riêng. Ta không đổi.
- Ừ. Nhưng còn bè gỗ lim, không đổi thì phí quá.
- Bè gỗ lim nhà lão là gỗ khai thác lậu. Đổi để mang hoạ vào thân à. Kiểm lâm nó thịt cho như chơi?
- Thế còn đôi chim đồi mồi, chúng phải có giá trị hơn nắm xôi nhiều chứ.
- Biết rồi. Nhưng bây giờ dịch bệnh tùm lum, mang chim về nuôi rồi nhỡ lại có dịch cúm gia cầm thì sao?
Nghe Bờm giải thích rõ ràng, cả nhà đều gật gù khen Bờm sáng suốt. Nhưng em trai Bờm vẫn chưa hết băn khoăn:
- Tại sao lão phú ông lại chịu đem những thứ có giá trị lớn như thế để đổi lấy cái quạt mo bán chẳng ai mua của anh Bờm nhỉ?
Bờm thủng thẳng nói:
- Những thứ đó đều do lão dùng quyền thế đoạt về. Đám trâu bò dự án, vốn để hỗ trợ cho các hộ nghèo trong làng. Nhà lão giàu nứt đố đổ vách, nhưng do lòng tham không đáy, lão vẫn tìm mọi cách đưa tên mình vào danh sách hộ nghèo để nhận trâu bò dự án về nuôi. Cái ao cá mè thì như đã nói vốn là đất công rồi. Bè gỗ lim là gỗ trên rừng. Nhà nước cấm khai thác nhưng lão vẫn dùng quyền thế cho đàn em lên chặt mang về. Đôi chim đồi mồi là quà biếu của một tay đàn em để nhờ lão che giấu cho một tội hình sự. Bây giờ, lão đang bị cấp trên thanh tra về những tội trạng trên. Đám đàn em biết chuyện đó rủ nhau trốn hết rồi. Lão đành tìm ai đó nhẹ dạ, dùng trò đổi chác để đẩy hết chỗ tài sản phi pháp ấy đi nhằm xóa bằng chứng đó mà.
Cả nhà nghe vậy cùng khen Bờm không ngớt. Và không ai còn cho Bờm là ngu, là dại trong vụ đổi chác với lão phú ông nữa.
