Không để lãng phí nước đổ ải

* Tránh tranh chấp nước

Vụ ĐX 2013, các tỉnh đồng bằng, trung du Bắc Bộ có kế hoạch gieo cấy 640.000 ha, chiếm trên 1/5 diện tích vụ ĐX cả nước và chiếm từ 60 - 70% sản lượng lương thực cả năm của toàn vùng. Bộ NN-PTNT, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã thống nhất lịch lấy nước làm đất gieo cấy lúa xuân theo 3 đợt. 

Trao đổi với NNVN, ông Đặng Duy Hiển (ảnh), Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý công trình thủy lợi (Tổng cục Thủy lợi) cho biết, để đảm bảo đúng thời điểm lấy nước theo lịch và mực nước sông Hồng, đảm bảo lấy đủ nước theo lịch đã thống nhất, các hồ thủy điện Hòa Bình, Thác Bà, Tuyên Quang thực hiện tăng xả nước qua phát điện trước 3 ngày và giảm trước 1 ngày so với lịch lấy nước.

Tình hình thời tiết, mực nước các hồ thủy điện có thuận lợi cho việc xả nước, thưa ông?

Mới đầu vụ ĐX nhưng lượng mưa nhiều nơi thiếu hụt, nguồn nước hiện có hoàn toàn phụ thuộc vào thời tiết. Năm nay, lượng mưa thấp hơn trung bình nhiều năm, dòng chảy suy giảm, lũ ngắn khiến cho mực nước trên các sông đều thấp hơn mọi năm, gây khó khăn cho việc cung cấp điện và cung cấp nước cho hạ du.

Theo tính toán, tổng lưu lượng xả nước từ các hồ thủy điện Hòa Bình, Thác Bà, Tuyên Quang trung bình khoảng 2500 m³/s, trong đó lưu lượng xả vào các ngày đầu mỗi đợt xả có thể ở mức khoảng 2800 - 2900 m³/s, tổng lượng nước xả cả ba đợt dự kiến khoảng gần 5 tỷ m3, tương ứng với sản lượng điện khoảng 1,2 tỷ kWh..

Sau khi xả nước 3 đợt, mực nước hồ Hòa Bình sẽ giảm 8,16 m (mức nước còn 108 m), hồ Tuyên Quang giảm 14,99 m (mức nước còn 102,72 m), hồ Thác Bà giảm 3,74 m (mức nước còn 52,3 m).

Công tác chuẩn bị lấy nước của các địa phương ra sao, thưa ông?

Các tỉnh đã hoàn tất công tác kiểm tra và củng cố các trạm bơm đầu mối, lắp đặt xong hơn 1.000 trạm bơm dã chiến và chuẩn bị 2.000 trạm bơm dự phòng để chuẩn bị lấy nước gieo cấy. Cty thủy nông các địa phương cũng nạo vét xong toàn bộ hệ thống kênh mương với 28 triệu m³ bùn đất. Một số hệ thống thủy lợi như Bắc Đuống, sông Nhuệ, Bắc Hưng Hải, Bắc Nam Hà mở cửa đón nước.

Tính đến 16h ngày 26/1/2013, tỉnh Phú Thọ đã có 25.183 ha lấy được nước đổ ải, đạt 76,5% kế hoạch; tỉnh Hải Dương có 31.500 ha có nước, đạt 50%. So với kế hoạch đề ra, diện tích đất ải đã có nước tại các tỉnh trung du và đồng bằng Bắc Bộ đạt 32,1% với số máy bơm vận hành là 3.129 máy.

Tuy nhiên đến nay diện tích cây vụ đông chưa được thu hoạch tại các tỉnh miền Bắc là 50.000 ha, tập trung chủ yếu tại Bắc Giang, Hà Nội, Thái Bình. Nguyên nhân do trong thời gian vừa qua, thời tiết rét đậm, rét hại kéo dài gần 20 ngày đã tác động đến thời gian sinh trưởng và phát triển của cây vụ đông. Trong tháng 10/2012, miền Bắc phải hứng chịu cơn bão số 8 khiến cho cây vụ đông bị ảnh hưởng nặng nề, nhiều ruộng cấy bị mất ải.

Ngành thủy lợi chỉ đạo biện pháp gì để địa phương lấy đủ nước gieo cấy?

Trong thời gian xả nước đổ ải, mực nước trên hệ thống các sông sẽ dâng cao, phục vụ công tác lấy nước một cách thuận lợi. Tại Sơn Tây (Hà Nội), mực nước dâng lên 2,26 m. Chúng tôi khuyến cáo các tỉnh đầu nguồn như phía bắc Hà Nội, Tuyên Quang, Phú Thọ phải tập trung huy động mọi phương tiện để lấy nước ngày trong đợt 1, tận dụng tích trữ nước vào hệ thống thủy lợi. Các tỉnh ven biển chuẩn bị máy bơm, mở các cửa cống tận dụng thủy triều để lấy nước.

Các địa phương cần nhanh chóng thu hoạch cây vụ đông để có mặt bằng SX. Lấy nước tới đâu gieo cấy tới đó, không lấy nước vào nơi chưa có mạ để tránh khê đất. Phải vận hành công trình hết công suất để lấy nước tích trữ. Cụ thể đưa vào hệ thống kênh rãnh, kênh tiêu, ao, đầm…

Cần bố trí đủ nhân lực túc trực tại công trình, điều tiết nước hợp lý và xử lý sự cố kịp thời. Các địa phương phải liên hệ chặt chẽ với chính quyền cơ sở để được chỉ đạo lấy nước theo lịch luân phiên, tránh tranh chấp nước xảy ra.

Bà con nông dân cũng cần bám sát đồng ruộng, sử dụng mọi phương tiện đưa nước vào ruộng, tổ chức làm đất và gieo cấy ngay sau khi ruộng có nước. Đồng thời phải chú trọng việc quản lý nước, thường xuyên đắp bờ giữ nước; phải bám sát lịch cấp nước ở địa phương mình; đến lịch bà con phải đồng loạt ra quân để lấy nước.

Hiện lưu lượng nước vẫn đang tiếp tục dồn về phía hạ nguồn và diễn biến thủy triều còn đang ở mức cao. Chính vì vậy, các địa phương, đặc biệt là chính quyền cơ sở vẫn phải tiếp tục vận hành các trạm bơm và theo dõi sát nguồn nước để vận hành các cống nhằm tiếp tục lấy nước tích trữ vào trong hệ thống để sau Tết Nguyên đán là có nước để gieo cấy ngay.

Xin cảm ơn ông!