Không vắt kiệt sức dân

Tránh vắt kiệt sức dân là quan điểm của ông Nguyễn Hồng Lâm, Phó Chủ tịch UBND huyện Quốc Oai (Hà Nội), khi nói về chuyện xây dựng NTM của địa phương mình.

“Xã nào có kinh phí thì đẩy nhanh hoàn thành toàn bộ các tiêu chí, còn xã nào khó khăn thì đi vào thực hiện những tiêu chí không cần nhiều tiền như phát triển sản xuất, bảo vệ môi trường (tổ chức thu gom rác thải, hình thành những tổ phụ nữ tự quản các tuyến đường), củng cố hệ thống chính trị...", ông Lâm cho biết. 

Ở huyện Quốc Oai, xã Phú Cát và Nghĩa Hương khá thuận lợi trong việc xây dựng NTM vì có nghề tiểu thủ công nghiệp và kinh tế trang trại, còn lại phần đa các xã khác trong huyện đều gặp khó.

Với tỷ lệ 70% kinh phí do trên cấp, 30% do xã và dân đóng góp, một xã trung bình khi xây dựng NTM cần khoảng 200 tỉ đồng. Số tiền đối ứng khổng lồ ấy không biết lấy ở đâu? Đa số các xã đều đặt cược vào đấu giá quyền sử dụng đất mà thời buổi đất đai đóng băng dài dài như hiện nay nguồn tiền đối ứng đâm ra bí…

Người dân góp sức, góp tiền xây dựng giao thông nông thôn (ảnh: Thanh Tiến)

Hiện Quốc Oai mới có 1 xã đạt và cơ bản đạt 19 tiêu chí, 1 xã đạt 17 tiêu chí, 16 xã đạt 10 tiêu chí trở lên, 2 xã đạt 9 tiêu chí.

Xác định lấy dồn điền đổi thửa là khâu đột phá nhưng thực tế khi bắt tay vào làm mới thấy thực sự phức tạp. Năm 2012, Quốc Oai thí điểm dồn điền đổi thửa ở 3 xã được 557 ha là tiền đề để huyện ra kế hoạch năm 2013 sẽ thực hiện tiếp 3.792 ha ở 15 xã với cột mốc hoàn thành trước tháng 2/2014 vừa kịp chuẩn bị cho vụ lúa chiêm. Số tiền cho kế hoạch lớn lao ấy dự kiến cần trên 300 tỉ đồng.

Dồn điền đổi thửa được cho là một mũi tên trúng nhiều đích. Đích thứ nhất là đạt quy hoạch NTM bởi trước đây diện tích đất 5% của các xã phân tán khắp nơi nay dồn lại một chỗ tiện cho xây dựng trường, trạm, nhà văn hóa, sân thể dục thể thao. Đích thứ hai, nó hợp với nhu cầu tích tụ đất đai của nông dân. Đích thứ ba, có sản xuất lớn mới tăng tỉ lệ cơ giới hóa ở các khâu từ làm đất đến thu hoạch nông sản.

Hiện phương án dồn điền đổi thửa và quy hoạch hệ thống giao thông, thủy lợi nội đồng của các xã đã được duyệt. Nhận thức chung của nhân dân về chuyện này khá tốt. Tuy nhiên, hầu hết các xã đều gặp khó trong chuyện huy động vốn nên mới chỉ dừng lại bước thứ 5 trong tổng số 7 bước.

Một cán bộ cơ sở đã tâm tư với tôi rằng, trong làm NTM, không phải cứ dàn quân ra mà “chiến đấu” với tất cả 19 tiêu chí mà nên xem xét những việc gì cần thiết liên quan đến sản xuất, dân sinh thì làm trước như: giao thông, thủy lợi, điện, đường, trường, trạm chứ xây nhà văn hóa, trụ sở xã cho hoành tráng, có làm sau cũng chẳng chết ai.

Tăng thu nhập một cách bền vững cho nông dân là điều khó nhất khi yêu cầu trên đề ra phải cao hơn 1,5 lần thu nhập bình quân của vùng. Theo đánh giá, Quốc Oai đào tạo, chuyển nghề để tăng thu nhập cho lao động nông thôn chưa được nhiều. Nhiều lao động đã qua đào tạo vẫn chật vật tìm việc, nhiều lao động thất nghiệp dài dài ở những vùng đã thu hồi đất nông nghiệp.

Nông dân khó tiếp cận các nguồn vốn, nhất là vốn vay ưu đãi cho sản xuất. Tỉ lệ hộ nghèo của địa phương năm 2012 vẫn còn tới 11,3%, thu nhập bình quân mới chỉ 18,5 triệu/người/năm, kém xa mức thu nhập chung của vùng ngoại thành Hà Nội.