Kiên Giang: Hàng trăm ha lúa bị thiệt hại do nhiễm mặn

Ngày 6/3, chúng tôi tháp tùng cùng đoàn công tác do Giám đốc Sở NN-PTNT Kiên Giang Nguyễn Văn Tâm dẫn đầu đi kiểm tra thực địa để xác định nguyên nhân làm hơn 191 ha lúa ở ấp Lình Huỳnh, xã Lình Huỳnh bị chết rụi khi vừa trổ bông. 

Tại hiện trường, có ruộng lúa chết rụi hoàn toàn, có ruộng cây lúa chưa chết hẳn, trơ ra những bông lúa loe hoe vài hạt nhưng không có gạo. Nghe có đoàn đi kiểm tra, nhiều nông dân có ruộng bị thiệt hại đến vây quanh, trình báo nguyên nhân lúa chết.

Vẻ mặt buồn so, ông Danh Chiến, có 1,5 ha làm giống lúa OM 2517 cho biết: “Từ lúc gieo sạ cho đến lúc cây lúa ôm đòng đều phát triển rất tốt, không có gì bất thường. Cận Tết, tôi kêu máy bơm nước vào đợt cuối với hy vọng ra giêng sẽ có vụ mùa bội thu. Ai ngờ chỉ 3-4 ngày sau cây lúa cháy vàng, không còn cách nào cứu chữa. Thế là cả nhà không còn tâm trí đâu nữa mà ăn Tết. Vì tất cả vốn liếng đều đổ hết ra ruộng rồi, đó là chưa kể khoản nợ cả chục triệu đồng tiền mua thiếu vật tư. Lúa chết là trắng tay, đói là cái chắc chứ nói gì trả nợ”.

Theo ông Chiến, lúc bơm nước vào ruộng người dân đã phát hiện nguồn nước bị nhiễm mặn, khi nếm thử thấy lờ lợ. Nhưng khổ nỗi cả khu vực chỉ có một đường kênh lấy nước, không bơm vào thì lúa cũng chết khô. Cứ nghĩ nước hơi mặn thì không sao, không ngờ gặp nắng nước bốc hơi, mặn xuống thế là lúa chết rất nhanh.

Tương tự, hộ ông Danh Sên, ở cùng ấp cũng bị thiệt hại gần 3 ha lúa. Ông Sên buồn rầu than: “Hàng chục năm qua ở đây làm lúa chưa bao giờ bị mất mùa. Vậy mà vụ này đành chịu cảnh trắng tay. Tiền mua lúa giống, công lao động là của nhà còn đỡ lo, nhưng tiền mua thiếu chịu phân bón, thuốc BVTV trông chờ vào cuối vụ bán lúa để trả, giờ thất trắng biết lấy gì trả. Rồi vụ tới kiếm đâu ra tiền mà đầu tư tiếp”.

Ông Sên nhẩm tính, mỗi công tiền đầu tư phân, thuốc đến thời điểm này đã trên 2 triệu đồng, đó là chưa kể chi phí làm đất, lúa giống, công chăm sóc. Món nợ 40 triệu đồng ghi sổ đại lý chỉ có nước làm cam kết trả dần chứ biết đào đâu ra số tiền lớn như vậy, trong khi mọi thứ của gia đình đều trông chờ vào hạt lúa.

Theo báo cáo của Phòng NN-PTNT và UBND huyện Hòn Đất, diện tích lúa bị thiệt hại tại ấp Lình Huỳnh là 191,1 ha của 106 hộ dân, trong đó diện tích bị thiệt hại dưới 30% là 37,8 ha, từ 30-70% là 111,9 ha, trên 70% là 41,4 ha. Còn tại ấp Hòn Quéo (xã Thổ Sơn) có 222,9 ha của 118 hộ dân bị thiệt hại, mức độ từ 30-70% là 120,6 ha, còn lại là trên 70%. Nguyên nhân lúa chết do bị nhiễm mặn từ nguồn nước bơm vào.

Những cây lúa còn sống sót trơ ra những bông lúa loe hoe vài hạt nhưng không có gạo

Theo phản ánh của các hộ dân bị thiệt hại, khu vực ấp Lình Huỳnh và Hòn Quéo nhiều năm nay đã được cải tạo để làm lúa 2 vụ cho năng suất cao và không có hiện tượng nhiễm mặn, đặc biệt là từ khi có hệ thống cống ngăn mặn được đầu tư thì làm 2 vụ lúa/năm đều ăn chắc. Người dân cho rằng, nguyên nhân nguồn nước bị nhiễm mặn do đơn vị thi công hạng mục nạo vét cửa biển Lình Huỳnh thổi bùn và nước biển vào để lấp đoạn kênh từ cống Lình Huỳnh đến kênh 11 (giáp chợ Lình Huỳnh) đã làm nước mặn thẩm thấu ra kênh 200 (cặp sau kênh Lình Huỳnh) và kênh 11.

Từ đó, nước mặn chảy thông từ Lình Huỳnh về Tà Lức và Hòn Quéo. Nguyên nhân của việc thẩm thấu là khi thổi bùn vào đoạn kênh nói trên, phía trong không có bờ bao, nhiều đoạn thấp nước tràn xuống kênh 200. Đồng thời có khoảng 6 hộ dân tự ý đào đường mương để lấy bùn vào đất nhà mình nên nước mặn tràn xuống kênh.

Theo tìm hiểu, công trình nạo vét cửa biển Lình Huỳnh có tổng vốn đầu tư khoảng 30 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Trung ương hỗ trợ có mục tiêu, Ban Quản lý các dự án công trình xây dựng nông nghiệp thuộc Sở NN-PTNT Kiên Giang làm chủ đầu tư và nhà thầu thi công là Tổng công ty 319 (Bộ Quốc phòng).

Trước đó, trong quá trình nạo vét luồng vào khu tránh trú bão cảng cá Lình Huỳnh (từ ngày 15/1-15/2) đơn vị thi công đã cho thổi khoảng 15.000 m3 bùn và hơn 30.000 m3 nước biển để lấp đoạn kênh nói trên. Qua xác minh, đo đạc của Chi cục Thủy lợi Kiên Giang, nồng độ mặn có nồng độ cao từ khu bơm bùn giảm dần xuống cống Tà Lức.

Thế nhưng, khi đoàn kiểm tra liên ngành của Sở NN-PTNT về làm việc để xác định nguyên nhân gây chết lúa, đại diện Tổng Công ty 319 đã phủ nhận việc bơm bùn và nước biển vào làm ảnh hưởng tới ruộng lúa. Theo đơn vị này, trong quá trình thi công đã thực hiện theo đúng thiết kế là bơm lấp ao và kênh tiêu có bờ bao đảm bảo có cống thoát nước ra kênh Lình Huỳnh và đã ngưng bơm bùn từ ngày 3/1.