Chưa bao giờ tỉnh Nghệ An SX rau nhiều như vụ đông 2013 với 10.000 ha rau các loại như su hào, cải bắp, cải thảo, cải ngọt, súp lơ, cà chua, hành, tỏi… Trong số 21 huyện, thị thì Diễn Châu và Quỳnh Lưu mỗi huyện SX từ 700 - 800 ha rau.
Những ngày trước và sau Tết Nguyên đán trên tất cả các chợ tràn ngập các loại rau với giá rẻ như cho. Bình quân 1 kg cải bắp 120 đồng, 1 kg su hào 500 đồng, 1 kg rau ăn lá 100 đồng, 1 kg hành lá 200 đồng, 1 kg cà chua 1.000 đồng…
Chúng tôi đến Quỳnh Lương (Quỳnh Lưu), xã có diện tích trồng rau nhiều nhất tỉnh. Ông Hồ Cảnh Sáu, Chủ tịch UBND xã cho biết: Quỳnh Lương có gần 2.000 hộ gieo trồng được 191 ha rau. Mấy năm qua nhờ rau mà nhiều hộ giàu có.
Trong xã có 40 tiểu thương có ô tô tải vận chuyển rau đi các tỉnh. Nhưng không ngờ vụ rau năm nay giá quá rẻ, bán cũng không được, buộc bà con phải bỏ gần 170 ha rau các loại (trừ cây hành) để làm thức ăn cho gia súc, gia cầm, thậm chí bỏ thối trên bờ ruộng.
Trên đường ra đồng rau, chúng tôi gặp bà Hồ Thị Hà. Bà kể, vụ này trồng 2 sào, tốt lắm. Trước tết mọi năm gia đình chỉ nhổ lên bờ là có người đến mua hết với giá 6.000 đồng/kg bắp cải, 5.000 đồng/kg su hào và 15.000 đồng/kg hành. Vụ rau năm nay chẳng thấy ai đến mua, không bán được phải nhổ phá mất 1,5 sào làm phân xanh, diện tích còn lại là hành để lại bán dần.
Chúng tôi tiếp tục đến HTXNN Tiến Thành xã Diễn Thành, huyện Diễn Châu. Ông Hoàng Tất Thành, Chủ nhiệm HTXNN Tiến Thành cho biết: "Vụ này rau được mùa lớn nhưng bà con thiệt thòi vì giá quá rẻ. Chưa bao giờ rau đại hạ giá như bây giờ, 1 kg bắp cải chỉ 100 - 120 đồng, 1 kg su hào 200 - 250 đồng. Rẻ đến thế mà bán không ai mua đành phải nhổ về nuôi gà, lợn, cho trâu bò ăn… Đau lắm!".
Theo nhiều bà con, nếu bán được giá thì vụ rau này có nhiều gia đình thu được 100 triệu đồng trở lên. Không riêng gì rau nông dân tự trồng mà cả 10 ha được trồng theo quy trình SX VietGAP cũng không bán được. Trong khi đó bình quân để SX 1 sào rau các loại phải đầu tư tiền mua hạt giống, phân bón, công lao động… từ 1,5 - 1,6 triệu đồng.
Theo chúng tôi, từ vụ này, các cơ sở SX rau và bà con cần rút ra một số kinh nghiệm sau:
- Có kế hoạch bố trí các loại giống rau thích hợp, hạn chế trồng các loại rau ăn lá, cải bắp, su hào… vì những loại rau này không thể cất giữ, bảo quản lâu dài sau thu hoạch.
- Tăng tỷ lệ gieo trồng các loại rau màu, củ quả có thể cất giữ, bảo quản được lâu hơn sau khi thu hoạch như hành củ, khoai tây, tỏi…
- Nghiên cứu và phổ biến ứng dụng quy trình chế biến rau đối với người SX như muối dưa chua, muối su hào, muối hành, làm tương ớt cà chua… có thể theo quy mô hộ gia đình hoặc thành lập các tổ, nhóm, HTX dịch vụ… để chế biến rau, củ, quả.
- Tìm hiểu các đối tác để liên kết SX theo yêu cầu của các doanh nghiệp, các nhà hàng, khách sạn, siêu thị… để có kế hoạch SX ổn định gắn với tiêu thị sản phẩm. Đồng thời SX phải đảm bảo thực hiện nghiêm túc quy trình VietGAP.
