Nghệ sĩ Văn Hiệp qua đời ngày 9/4/2013. Khi tiếng cười giòn giã của “ông trưởng thôn” tắt lịm, công chúng mới giật mình thảng thốt bởi ông chỉ là nghệ sĩ trong lòng nhân dân chứ chưa hề được một danh hiệu nào của Nhà nước công nhận.
Với lòng yêu mến tài năng và nhân cách của ông, NSND Khải Hưng đã soạn thảo lá đơn trình lên Chủ tịch nước đề nghị phong tặng danh hiệu cho ông. Lá đơn lập tức được rất nhiều đồng nghiệp cùng ký tên.
Bộ VH-TT&DL quyết định thành lập Hội đồng xét đặc cách truy tặng danh hiệu NSƯT đối với cố nghệ sĩ Văn Hiệp. Ngày 13/9/2013, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã ký quyết định truy tặng danh hiệu NSƯT cho Văn Hiệp vì những đóng góp của ông cho nền nghệ thuật nước nhà.
Một năm trước đó, cố nghệ sĩ Phương Thanh (vợ của nghệ sĩ Anh Dũng) được truy tặng danh hiệu NSND. Phương Thanh qua đời năm 2009 khi đang là NSƯT. Trước đó, cả hai vợ chồng bà đều làm đơn xét danh hiệu NSND. Cả hai đều đủ tiêu chuẩn, nhưng hồ sơ đến vòng cuối cùng thì hỏng vì những lý do riêng.
Từ đó, họ cũng không mặn mà với chuyện xét phong danh hiệu. Khi nghệ sĩ Phương Thanh mất, các nghệ sĩ Bùi Cường, Minh Châu đã nhiệt tình đứng ra vận động và kêu gọi anh em cùng xin truy tặng danh hiệu.
Tuy nhiên, việc xét phong danh hiệu cần có những nghệ sĩ bản lĩnh dám “xé rào”. Trên facebook cá nhân của mình, nghệ sĩ Nguyễn Công Vượng - tức Vượng Râu, đã chia sẻ: “Nhớ lại cách đây hai năm khi nghệ sĩ Văn Hiệp mất! Với cảm xúc rất buồn và chân thành tôi đã viết và mạnh dạn nói rất nhiều đặc biệt là việc xét tặng danh hiệu NSƯT. Trước khi tôi mạnh dạn xé toạc hàng rào thì không có bất kỳ nhà báo nào, hay diễn viên, đạo diễn, nghệ sĩ gạo cội nào dám lên tiếng!”
| “Người Việt Nam mình hay lập luận thiên về cảm tính. Dũng mất, mọi người đều thương, đều ủng hộ việc xét tặng danh hiệu NSND cho anh. Tất nhiên, là bạn Dũng, tôi vui khi biết điều này. Nhưng giá như Dũng được vinh danh khi còn sống, giá như chúng ta có thể thông cảm, bao dung cho nhau sớm hơn, thì mọi chuyện sẽ tốt hơn biết bao nhiêu...” (Nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát). |
Thực tế, quy trình xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT trong vài năm qua đang gây ra nhiều tranh cãi về sự thiếu chính xác và cứng nhắc.
Đặc biệt, sau khi 2 cố diễn viên Phương Thanh (được truy tặng danh hiệu NSND) và Văn Hiệp (được truy tặng danh hiệu NSƯT), nhiều người mới tiếc nuối vì không kịp vinh danh nghệ sĩ khi còn sống. Lần này, nghệ sĩ Anh Dũng ra đi, một lần nữa giọt nước lại làm tràn ly xét phong danh hiệu.
Sinh thời, nghệ sĩ Anh Dũng luôn tự nhận mình là “thằng nghệ sĩ”. Ông nói: “Chức tước chả quan trọng gì, chẳng qua tổ chức phân công thì tôi làm, và làm cũng là vì nghệ thuật. Còn nếu vì cái chức vụ mà gặp rắc rối, mất tình anh em đồng nghiệp, tôi sẽ rút lui, và cũng thấy bình thường thôi”.
Vì thế, hồ sơ của ông được soạn thảo khi đã ở những ngày cuối cùng. Thậm chí, vì quá yếu, ông không thể ký vào đơn và đành phải điểm chỉ.
Theo lời NSND Lê Tiến Thọ, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, dù mới được chuẩn bị trong một thời gian ngắn, hồ sơ xin truy tặng danh hiệu NSND cho Anh Dũng hiện đã được thông qua ở các Hội đồng cấp cơ sở và cấp Bộ đều với 100% số phiếu thuận. Vào cuối tháng 5, hồ sơ này sẽ được chuyển tiếp lên Hội đồng Nhà nước (gồm 2 cấp) để nhận kết quả cuối cùng. Nếu không có gì thay đổi, Anh Dũng sẽ được truy tặng danh hiệu NSND vào tháng 9 năm nay.
Truy tặng danh hiệu nghệ sĩ phần nào sẽ an ủi gia đình và những người thân của họ. Nhưng giá như, khi họ còn khỏe mạnh, danh hiệu đến với họ sẽ là nguồn động viên, khích lệ những con người hóa thân vào nghệ thuật để đem lại tiếng cười cho công chúng. Còn để đến khi họ ra đi vĩnh viễn mới truy tặng thì nói như người xưa rằng: “Lúc sống thì chẳng cho ăn/ Đến khi đã chết làm văn tế ruồi”.
