Máu đã đổ vì quặng

Chính quyền đã phải lập chốt bảo vệ tại khu vực khai thác quặng

Mới đây, tỉnh Yên Bái tiếp tục cấp phép cho một số mỏ, trong đó có cả mỏ đang tranh chấp tại khu vực xã Nậm Búng và hỗn chiến đã xảy ra tại khu mỏ này. Thông tin các nạn nhân (thuộc DN Hùng Loan) cho biết, khoảng 10 giờ sáng ngày 23/9, khi họ đang làm việc tại khu vực mới của mỏ thì có hơn chục người dân (thôn Nậm Chậu và Sài Lương thuộc xã Nậm Búng) lên phản đối, yêu cầu dừng hoạt động vì cho rằng diện tích họ đang khai thác nằm ngoài bản đồ, chưa được sự đồng thuận của người dân hai thôn.

Hai bên giằng co dẫn tới xô xát. Những người dân đã về gọi thêm hơn 100 người khác kéo lên khu mỏ, đập phá máy móc và đánh bị thương 5 công nhân. Nhóm công nhân này chống trả và cũng làm bị thương 3 người dân. Ông Lê Thanh Hải, Trưởng công an xã Nậm Búng, cho biết: Tình hình rất căng thẳng chỉ sợ khi đêm xuống lại xảy ra đánh nhau giữa hai bên.

Nguyên nhân ban đầu của vụ đánh nhau được xác định do các mỏ tại Sài Lương khai thác quặng bừa bãi, không bảo vệ môi trường nên để đất đá lăn xuống vùi lấp hàng trăm héc - ta ruộng của dân. Các DN được tỉnh Yên Bái cấp phép khai thác quặng tại đây là Cty Hoàn Thiện, DN Hùng Loan và HTX Tú Lệ. Một cán bộ công an nói rằng 3 năm nay từ khi các DN tiến hành khai thác quặng tại mỏ sắt Sài Lương, an ninh trật tự địa bàn này luôn nóng bỏng, thường xuyên xảy ra tình trạng dân xô xát với công nhân và chủ các mỏ. Hiện tại, công an tỉnh Yên Bái phải lập chốt tại mỏ quặng  Sài Lương với hơn 20 cán bộ, chiến sĩ trực chiến suốt ngày đêm.

Thực tế, việc cấp phép khai thác mỏ cho các DN nói trên của tỉnh Yên Bái đang bị đặt ra nhiều nghi vấn. Nhất là sau khi có tranh chấp giữa DN Dung Quang và Cty Hoàn Thiện làm "phát lộ" ra tình trạng "mua, bán mỏ" trái phép, vì lợi nhuận xem thường công tác bảo vệ môi trường (NNVN đã nhiều lần đề cập). Không một điểm mỏ nào là không từng bị dân kéo lên phản đối vì làm tổn hại đến môi trường.

Hoang tàn nhất là điểm mỏ của Cty Hoàn Thiện, Hùng Loan và HTX Tú Lệ. Theo ông Phạm Bá Dư, Chủ tịch UBND xã Nậm Búng thì UBND xã cũng không biết hết được DN nào khai thác ở đây, mãi gần đây khi báo chí lên tiếng thì mới có DN vào xã thông báo sự việc. Ông Trần Văn Mộc, Chủ tịch UBND huyện Văn Chấn, cho biết: "Huyện chỉ quan tâm đến vấn đề an ninh trên địa bàn và đã yêu cầu các DN báo cáo, đồng thời nhắc nhở các DN giải quyết ổn thỏa không gây ảnh hưởng tới an ninh ở địa phương".

Theo đại diện DN Hùng Loan thì đây là lần thứ hai công nhân của mỏ bị người dân hai thôn đánh đập gây thương tích. Ông Phạm Bá Dư, Chủ tịch UBND xã Nậm Búng cho biết, DN Hùng Loan xin mở rộng diện tích khai thác và đã được chấp thuận. Bà con hai thôn Nậm Chậu - Sài Lương khi biết DN mở rộng diện tích đã yêu cầu trên diện tích mở rộng này DN Hùng Loan phải hỗ trợ cho mỗi hộ 3 triệu đồng (cả hộ có đất bị mất lẫn hộ không có đất). DN Hùng Loan chỉ chấp nhận đền bù theo quy định của Nhà nước, hộ nào có đất thì đền bù, hộ nào không đất thì không đền bù. Người dân không đồng ý với phương án của DN Hùng Loan nên đã xảy ra xô xát.

Cũng cần nói thêm rằng, ngoài điểm nóng là mỏ của DN Hùng Loan đang khai thác, mới đây tỉnh Yên Bái đã cấp phép lại cho Cty Hoàn Thiện bất chấp việc Cty này đang có tranh chấp quyền khai thác mỏ với DN Dung Quang. Với diện tích lớn, khai trường của Cty Hoàn Thiện tới đây đi vào khai thác sẽ còn làm “bùng nổ” mâu thuẫn dữ dội hơn nữa với người dân hai thôn Nậm Chậu - Sài Lương. Bởi nói như ông Phạm Bá Dư thì do ở vị trí rất cao (trên đỉnh) nên không thể tránh được việc đất đá sẽ lăn xuống ruộng dân cùng với nước từ mỏ quặng cộng với hóa chất khai thác mỏ sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới toàn bộ thung lũng này.