Một hình thức dạy nghề bền vững

Tại buổi sơ kết một năm đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn mới đây, nhiều đại biểu khá ấn tượng với những hướng đi mới trong đào tạo nghề của Giám đốc Trung tâm Dạy nghề và chuyển giao công nghệ VACVINA Nguyễn Văn Lan.

Ngay từ khi mới ra đời, Trung tâm Dạy nghề và chuyển giao công nghệ VACVINA (gọi tắt là Trung tâm) đã được giao nhiệm vụ hoạt động khoa học và công nghệ, đào tạo nghề và tư vấn việc làm cho người dân có nhu cầu. Trung tâm đã chủ động đặt mối quan hệ liên kết với một số Trường dạy nghề các địa phương miền Bắc và miền Trung để tổ chức các lớp dạy nghề ngắn hạn dưới 3 tháng như kỹ thuật nuôi ong, nuôi gà, trồng nấm, sản xuất và chế biến chè an toàn, nuôi cá tại một số huyện nghèo. Theo ông Lan, có 3 kinh nghiệm rút ra từ việc đào tạo này.

1. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng chuyên canh nông nghiệp hiện đại:

Đó là những nghề nuôi gà thả vườn, nuôi cá giống mới, nuôi ong, trồng nấm hàng hóa... Người nông dân được học cách chuẩn bị ao hồ, chuồng trại, cơ sở sản xuất theo đúng yêu cầu kỹ thuật, đảm bảo vệ sinh môi trường; biết lựa chọn, sản xuất con giống tốt; biết chăm sóc cho ăn đúng quy trình kỹ thuật.

Mô hình nuôi gà thả vườn trang trại đạt hiệu quả kinh tế cao gấp 2-3 lần so nuôi nhỏ lẻ. Ví như các hộ gia đình ông Nguyễn Văn Chiến, Lê Văn Thanh ở xã Bố Hạ, huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang biết cách nuôi gà thả vườn trang trại đã thu lãi từ 100-120 triệu đồng/năm. Đặc biệt gia đình bà Vũ Thị Bằng, Hà Thị Minh ở xã Quang Thịnh, huyện Lạng Giang (Bắc Giang) thu lãi trên 200 triệu đồng/gia đình/năm.

Mô hình nuôi cá hàng hóa theo kiểu “dồn điền, đổi thửa”, chuyển đổi ruộng trũng cấy lúa một vụ năng suất thấp, bấp bênh thành vùng chuyên canh nuôi trồng thủy sản với quy mô diện tích vùng từ 30 – 50 ha. Sau khi được đào tạo nghề, học viên đã đưa giống mới, giống tốt vào nuôi cá đạt năng suất cao gấp 1,5- 2 lần so với trước. Như hộ gia đình ông Trần Văn Hiền, Trần Quốc Sáng, Trần Công Trí ở xã Mỹ Thắng, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định đã thu từ 150-180 triệu đồng/vụ/gia đình…

2. Đào tạo nghề theo mô hình “ly nông bất ly hương”

Ngay khi xác định hướng đi, Trung tâm đã tổ chức đào tạo nghề chế biến thức ăn chăn nuôi thủy sản quy mô nông hộ tại 5 xã thuộc 3 tỉnh Phú Thọ, Bắc Giang và Nam Định để tận dụng các nguyên liệu sẵn có của địa phương, gia đình, sử dụng máy chế biến sản xuất trong nước với công suất nhỏ (30-50 kg/giờ), dùng điện 1 pha rất thuận lợi và phù hợp với nông thôn.

Kỹ thuật chế biến đơn giản nhưng lại mang tính sản xuất công nghiệp, chủ động, giá thành thấp hơn 30-40% so với mua thức ăn công nghiệp có cùng chất lượng tương đương. Từ đó tạo điều kiện cho người sản xuất hạ được giá thành nuôi thủy sản cũng như chăn nuôi gia súc, gia cầm, tăng tính cạnh tranh và đạt hiệu quả kinh tế cao. Đồng thời sử dụng được lực lượng lao động của quá trình chuyển đổi cơ cấu sang phi nông nghiệp theo hình thức “ly nông bất ly hương”. Tiêu biểu như hộ gia đình ông Vũ Văn Thọ (xã Đại Lâm, Lạng Giang, Bắc Giang); hộ ông Nguyễn Mạnh Trí (xã Cổ Tiết, Tam Nông, Phú Thọ).

3. Gắn liền sản xuất với chế biến, tiêu thụ sản phẩm

Giám đốc Lan nói tiếp: Phần lớn người nông dân đều chung mối lo: sản phẩm làm ra không bán được hoặc bán với giá thấp. Vì vậy, ngay từ khi nhận hồ sơ tuyển dụng học viên học nghề, các chuyên gia đã chỉ rõ các nghề như “Trồng nấm hàng hóa”, “Nuôi ong sản xuất mật hàng hóa”, “Sản xuất và chế biến chè an toàn hàng hóa”…tại các tỉnh Bắc Kạn, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Giang. Trong quá trình đào tạo nghề, Trung tâm đã hướng dẫn, giúp đỡ học viên như giới thiệu địa chỉ cung cấp cây, con giống tốt, cử cán bộ kỹ thuật, giáo viên hướng dẫn sản xuất theo đúng quy trình kỹ thuật, nhất là phòng trừ dịch bệnh cho những loại cây trồng, vật nuôi này.

Giám đốc Trung tâm Dạy nghề và chuyển giao công nghệ VACVINA “gút” lại 4 bài học mà ông đã có được sau 2 năm nghiên cứu. Đó là: lấy xã làm địa bàn tổ chức triển khai thực hiện và xác định vai trò, vị trí của cấp xã trong dạy nghề cho lao động nông thôn, nhất là với nghề nông nghiệp; phối hợp chặt chẽ với các Hội, đoàn thể như Hội làm vườn, Hội nuôi ong, Hội chăn nuôi, Hội nghề cá để tổ chức các lớp dạy nghề tại nông thôn; Phương pháp đào tạo nghề phải linh hoạt về địa điểm và thời gian, phù hợp với trình độ, khả năng, điều kiện của người học sao cho dễ hiểu, dễ tiếp thu. Cuối cùng là tạo việc làm, phát triển sản xuất và tăng thu nhập, ổn định cuộc sống sau khi học nghề.