Một số sâu bệnh hại chính trên cây tiêu

Bệnh chết nhanh

Trước hết nói đến cây tiêu là nói đến bệnh hại mà bệnh đáng sợ nhất phải nói đến trước tiên là bệnh thối gốc - chết dây, hay còn gọi là chết nhanh (Quick wilt, Phytophthora foot rot).

Sở dĩ gọi như thế là từ khi thấy cây tiêu “buồn”, dây bị héo, xuống lá, lá vàng rồi rụng ào ạt chỉ để lại dây, cành trơ chọi, tất cả chỉ diễn ra trong 7 - 10 ngày.

Rồi sau đó, cây chết trong vòng vài tuần lễ, nếu nhổ lên thì thấy toàn bộ rễ bị thối đen nhất là phần cổ rễ, thân sát mặt đất bị thối rã, vỏ bong ra, có mùi hôi nhẹ, một khi bệnh xuất hiện sẽ làm chết hàng loạt nọc tiêu, việc phòng trị khó khăn, tốn kém và ít hiệu quả vì khi triệu chứng thể hiện ra bên ngoài thì có nghĩa là bộ rễ tiêu đã bị nấm tấn công từ 1 - 2 tháng trước.

Bệnh thối gốc - chết dây do một loại nấm sống dưới đất, thích ẩm gọi là Phytophthora parasitica var. piperana. Bệnh xảy ra và lây lan chủ yếu trong mùa mưa nhất là giai đoạn giữa và cuối mùa mưa, thông thường nấm Phytophthora kết hợp với các loại nấm sống trong đất khác như Pythium, Fusarium, Rhizoctonia… cùng tấn công nên tiêu càng chết nhanh.

Nấm bệnh có thể xâm nhập hầu như tất cả các bộ phận của cây tiêu như lá, rễ, thân, nhánh… nhất là các bộ phận nằm trong và sát mặt đất, thông thường trong mùa mưa, các lá dưới thấp bị bệnh trước do nước mưa mang mầm bệnh dưới đất bắn toé lên dính vào các lá bên dưới, lá bệnh rụng xuống, mang theo mầm bệnh và lây lan nhanh nhờ nước.

Kinh nghiệm cho thấy bệnh xuất hiện trên các vườn tiêu 3- 4 năm tuổi trở lên và khi thấy trong vườn có 5 - 7% cây chết thì phần lớn cây trong vườn đều đã bị nấm tấn công.

Để phòng trừ bệnh thối gốc - chết dây, cần chú ý các biện pháp tổng hợp như sau:

- Trồng cây với mật số vừa phải, không trồng dầy, nên xén tỉa nhánh sát mặt đất (cách mặt đất 20 - 30 cm), có thể quét dung dịch Bordeaux 10%, vôi vào phân thân tiêu sát mặt đất để hạn chế sự xâm nhập của mầm bệnh.

- Xen canh: Theo kinh nghiệm các nước Ấn Độ, Philipinnes cho thấy trồng xen tiêu với cà phê, dừa… sẽ giảm bệnh chết nhanh.

- Sử dụng cây con sạch bệnh: Không lấy hom trong vườn đã bị bệnh chết nhanh, đất trong bầu phải được xử lý bằng nhiệt độ, formol… để trừ tuyến trùng, mầm bệnh…

- Dùng giống kháng: Các giống tiêu khác nhau có tính chống chịu khác nhau đối với bệnh chết nhanh, kinh nghiệm cho thấy giống tiêu Lada Belangtoen có tính chống chịu bệnh cao.

- Thoát nước triệt để: Để hạn chế bệnh chết nhanh, cần phải hạ mức thuỷ cấp xuống càng sâu, càng tốt, tối thiểu cũng phải bảo đảm 6 tấc (60 cm) tính từ mặt đất trở xuống không được đọng nước, nếu cần phải lên mô để trồng. Trung bình cứ hai hàng tiêu, có một mương, mương vừa giúp thoát thuỷ vừa hạn chế tuyến trùng và mầm bệnh lây lan qua nước.

- Bón phân hợp lý: Cần bón phân đầy đủ và hợp lý sẽ giúp tiêu chống chịu bệnh tốt hơn, cần chú ý bổ sung ma- nhê và vôi. Phân hữu cơ hoai mục cũng tốt cho tiêu do ngoài việc cung cấp thêm ít vi lượng cho cây, trong phân hữu cơ có hệ vi sinh vật đối kháng với mầm bệnh và tuyến trùng.

- Vệ sinh đồng ruộng: Thường xuyên thu nhặt tàn dư thực vật như lá, cành, rễ… cây bệnh trong vườn, mang đi tiêu hủy. Vườn tiêu bị bệnh không nên trồng lại ngay, cần chờ ít nhất 6 tháng đến 1 năm, mới nên trồng lại sau khi đã xử lý mầm bệnh.

- Xử lý bằng hóa chất: Như trên đã nói, vườn tiêu 2, 3 năm đã bắt đầu nhiễm bệnh, do đó từ năm thứ 3 để phòng trừ có thể phun hay đổ gốc các loại thuốc đặc hiệu như Alpine 800 WG (Fosetyl aluminium), Mexyl MZ 72 WP (Metalaxyl) hay Treppach Bul 607SL (Propamocarb) nếu vườn kế bên bị bệnh thì có thể xử lý xen kẽ các loại thuốc này với thuốc gốc đồng mỗi tháng 1 lần.

Nếu trồng tiêu lại trên vườn vụ trước đã bị bệnh chết nhanh cần phải phòng trừ bệnh ngay năm đầu tiên.