Sản lượng muối công nghiệp sản xuất trong nước năm nay ước khoảng 280 nghìn tấn, còn nhu cầu của các DN hóa chất, y tế khoảng 222 nghìn tấn. Như vậy, lượng muối công nghiệp trong nước thừa cho nhu cầu, tại sao các DN tiêu thụ vẫn đề nghị NK? 
Sản xuất muối công nghiệp ở Nghệ An
Có thể “ế” gần 70 nghìn tấn muối
Theo Cục Chế biến, thương mại nông lâm thủy sản và nghề muối (Bộ NN-PTNT), năm 2011, diện tích muối cả nước đạt hơn 14,6 nghìn ha, trong đó diện tích muối công nghiệp gần 3 nghìn ha. Do thời tiết không thuận lợi nên sản lượng muối năm qua đạt thấp, khoảng 817 nghìn tấn, bằng 69% cùng kỳ năm 2010. Tuy nhiên, do lượng muối tồn từ năm 2010 lớn, khoảng 377 nghìn tấn, nên vẫn cơ bản đáp ứng được nhu cầu muối trong nước.
Sản xuất muối là ngành phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết. Năm 2012, dự kiến thời tiết diễn biến bình thường nên sản lượng có thể đạt 1 triệu tấn, trong đó muối công nghiệp đạt khoảng 280-300 nghìn tấn. Theo tính toán của Cục chế biến thì kể cả lượng muối tồn năm 2011 là 170 nghìn tấn, cộng với sản lượng trong nước, dự trữ gối vụ và NK, nguồn cung muối cả nước sẽ đạt khoảng 1,52 triệu tấn. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ muối năm nay được dự báo là 1,45 triệu tấn. Như vậy, có thể sẽ “ế” khoảng 70 nghìn tấn muối.
Riêng đối với muối công nghiệp, báo cáo của các đơn vị sản xuất cho biết, sản lượng năm nay sẽ đạt khoảng 280 nghìn tấn, nhưng nhu cầu của các DN tiêu thụ chỉ khoảng 222 nghìn tấn. Vì thế, lượng muối công nghiệp sản xuất trong nước sẽ đủ hoặc thừa đảm bảo nguồn cung.
Ông An Văn Khanh, Phó Cục trưởng Cục Chế biến, TM NLS và nghề muối, cho rằng, trong năm qua, các đơn vị sản xuất muối đã tăng cường đầu tư chiều sâu để nâng cao năng suất, chất lượng muối và giảm thiểu sự ảnh hưởng của thời tiết như sử dụng bạt che mưa để thực hiện muối kết tinh dài ngày, đầu tư dây chuyền rửa muối cho công nghiệp… Do đó, việc thiếu muối cho sản xuất công nghiệp không đáng lo ngại.
Nghịch lý “thừa và thiếu”
Tuy nhiên, trái với lập luận của ông Khanh, bà Phan Thị Diệu Hà, Phó Vụ trưởng Vụ XNK (Bộ Công thương), cho rằng, tại sao sản lượng muối trong nước đảm bảo nhu cầu, mà các DN hóa chất, y tế… lại vẫn xin hạn ngạch nhập muối? Thậm chí, nếu không cấp hạn ngạch, DN có thể nhập ngoài hạn ngạch, thuế suất lên đến 60%, cao gấp đôi so với thuế trong hạn ngạch. Điều này chứng tỏ nhu cầu muối công nghiệp NK là có thật.
Đồng quan điểm trên, ông Đào Quang Tuyến, GĐ Cty Hóa chất Việt Trì, bức xúc: “Năm qua, chúng tôi đã rất nhiều lần chào thầu trên các phương tiện thông tin đại chúng về việc mời các nhà sản xuất trong nước cung ứng muối công nghiệp cho chúng tôi, nhưng không có hồi âm. Do vậy, tôi cho rằng, trong nước chưa có cơ sở sản xuất nào đủ sức cung ứng số lượng lớn muối công nghiệp”.
Thứ trưởng Diệp Kỉnh Tần cho rằng, trước mắt, cần định hướng lại cơ cấu phát triển ngành muối công nghiệp. Theo đó, miền Trung có thể làm trung tâm sản xuất sản phẩm này, còn miền Bắc và các tỉnh phía Nam thì sản xuất muối ăn. Ngoài ra, Cục chế biến cần sớm soạn thảo quy chuẩn, tiêu chuẩn muối công nghiệp để chuyển Bộ KH- CN ban hành. Đồng thời, các DN sản xuất cần đầu tư công nghệ, nâng cao chất lượng muối công nghiệp, đáp ứng yêu cầu của DN tiêu thụ.
Một lý do nữa ông Tuyến đưa ra, đó là chất lượng muối sản xuất trong nước không đủ tiêu chuẩn, do vậy, để tạo hiệu quả kinh tế, muối công nghiệp NK vẫn là lựa chọn hàng đầu cho DN hóa chất.
Cũng theo bà Hà, trong 5 năm đến 10 năm tới, nhu cầu muối công nghiệp trong nước là rất lớn. Thời gian tới đây, khi nhà máy sản xuất sô-đa ở Quảng Ngãi đi vào hoạt động, lượng muối công nghiệp tiêu thụ còn lớn hơn nhiều lần hiện tại. Do vậy, nếu không cấp hạn ngạch NK muối, sẽ rất khó cho DN sử dụng muối công nghiệp duy trì sản xuất.
Trong cuộc họp bàn về sản xuất, NK và tiêu thụ muối công nghiệp do Bộ NN-PTNT tổ chức hôm qua (8/2) tại Hà Nội, trong khi hầu hết các DN tiêu thụ đều tham dự đầy đủ, thì các DN sản xuất muối công nghiệp trong nước đều vắng bóng. Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Diệp Kỉnh Tần cho rằng, việc các DN sản xuất lúc nào cũng kêu khó khăn, trong khi bàn biện pháp tháo gỡ thì lại vắng mặt, chứng tỏ có sự bất bình thường trong khâu quản lý.
“Chúng ta chưa tìm được tiếng nói chung giữa cung và cầu về muối công nghiệp. Tôi luôn đề nghị các DN tiêu thụ ưu tiên sử dụng muối sản xuất trong nước, nhưng với bối cảnh hiện tại, hoàn toàn dễ lý giải tại sao trong nước đang tồn tại nghịch lý thừa và thiếu muối công nghiệp”, ông Tần nói.
