Sáng qua 19/5, tại TP Long Xuyên (An Giang), Bộ NN-TNNT đã tổ chức Hội nghị sơ kết vụ hè thu (HT) 2010 và triển khai kế hoạch vụ thu đông (TĐ) 2010 ở các tỉnh Nam bộ do Thứ trưởng Bùi Bá Bổng chủ trì.
Theo Cục BVTV, đến nay các tỉnh, thành phía Nam đã xuống giống được trên 1,1 triệu ha lúa HT, giảm 41.162 ha so với cùng kỳ. Trong đó, riêng khu vực ĐBSCL gieo sạ được 1,054 triệu ha, thấp hơn so với cùng thời điểm năm ngoái gần 34.500 ha. Nguyên nhân chủ yếu là nắng hạn kéo dài, khu vực ven biển không chủ động được nguồn nước ngọt nên phải chờ “mưa già” mới có thể tiến hành gieo sạ. Dự kiến phải đến giữa tháng 6/2010 các tỉnh mới hoàn thành việc gieo sạ lúa HT.
Ông Nguyễn Thanh Nguyên - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Long An cho biết: Toàn tỉnh đã xuống giống được khoảng 120.000/200.000ha lúa HT, diện tích còn lại phụ thuộc vào nguồn nước. Năm nay, tình hình thời tiết nắng nóng đã gây khó khăn cho công tác gieo sạ, do đó Bộ, ngành cần xem xét hỗ trợ địa phương nạo vét lại hệ thống thủy lợi.
Nhờ làm tốt vệ sinh đồng ruộng (cày ải, phơi đất) nên trà lúa HT năm nay phát triển rất tốt, ít sâu bệnh. Cơ cấu giống lúa có sự chuyển biết tích cực, tỷ lệ các giống lúa chất lượng thấp như IR 50404 đều nằm dưới mức khuyến cáo của ngành chức năng. Giá các mặt hàng VTNN tương đối ổn định và thấp hơn so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, giá lúa hàng hóa vụ ĐX hiện vẫn đứng ở ngưỡng trên dưới 4.000 đồng/kg và tiêu thụ chậm nên đã ảnh hưởng đến nguồn vốn đầu tư của nông dân.
Trăn trở lớn nhất hiện nay vẫn là khâu cơ giới hóa trong SX và tiêu thụ lúa hàng hóa cho nông dân. Ông Nguyễn Văn Dương – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp nói: Hiện nay hệ thống thủy lợi cho nông nghiệp còn nhiều bất cập. Việc đầu tư hệ thống bơm điện để giảm giá thành cho nông dân không triển khai được do ngành điện chậm đầu tư. Còn khâu cơ giới hóa dường như chỉ dựa vào hàng nhập từ Trung Quốc và sáng chế của nông dân chứ ngành cơ khí trong nước gần như chưa có gì.
TS Lê Văn Bảnh - Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL nhìn nhận, cái khó hiện này là sản xuất lúa của nông dân vẫn còn manh mún nhỏ lẻ. Vì vậy cần phải bố trí lại sản xuất sao cho hiệu quả, trong đó quan trọng nhất là hướng tới liên kết, hợp tác sản xuất. Mô hình liên kết sản xuất lúa Nhật ở An Giang có thể coi là một điển hình để các địa phương học tập. Ngay cả trong khâu thu hoạch và sau thu hoạch, cũng không nên làm theo kiểu hộ gia đình mà nên làm tập trung theo hướng liên kết hoặc làm dịch vụ.
Về thị trường tiêu thụ lúa, ông Phạm Văn Bảy – Phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết, tính đến thời điểm này cả nước đã ký hợp đồng xuất được 4,35 triệu tấn gạo, tăng 21% so với cùng kỳ, trong đó có 2 triệu tấn chưa giao (700.000 tấn theo hợp đồng tập trung, còn lại là hợp đồng thương mại). Riêng trong tháng 4 và 5, các DN đã ký mới được 1,3 triệu tấn theo hợp đồng thương mại. Điều đáng mừng là giá xuất bình quân năm nay cao hơn so với cùng kỳ khoảng 52 USD/tấn. Về phương án tiêu thụ là HT cho nông dân, ông Bảy đề nghị các địa phương và Bộ Tài chính cần sớm công bố giá thành để VFA có cơ sở định giá cho các DN thu mua.
Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Thứ trưởng Bùi Bá Bổng yêu cầu các địa phương cần chỉ đạo chặt chẽ lịch thời vụ, song song đó cần quan tâm chuyển dịch cơ cấu giống lúa, hướng đến xây dựng vùng nguyên liệu tập trung cho XK. “Chúng ta không thể xây dựng vùng nguyên liệu lớn với cùng một giống lúa như Thái Lan, Ấn Độ mà phải dựa trên đặc thù riêng của mình. Bằng cách quy hoạch những vùng lúa đặc sản hoặc những vùng lúa chất lượng cao với cùng một nhóm giống hạt dài, đạt tiêu chuẩn XK”.
Về cơ cấu mùa vụ, Thứ trưởng yêu cầu các địa phương củng cố và đưa vụ thu đông (TĐ) vào SX chính vụ. Thậm chí hướng tới có thể thay vụ lúa HT bằng vụ TĐ, vì vụ này thời tiết thuận lợi hơn, năng suất cao hơn và thời điểm tiêu thụ lúa cũng tốt hơn. Ngoài ra, cần chú trọng đến vùng sản xuất lúa tôm, nhằm tạo ra vùng sản xuất lúa hữu cơ sinh thái để cung cấp ra thị trường loại gạo sạch chất lượng cao. Riêng về khâu tiêu thụ lúa HT, Thứ trưởng yều cầu VFA phải có phương án cụ thể ngay từ bây giờ, tránh lúa bị tồn đọng như những năm trước. Cần thiết thì mua tạm trữ ít nhất 1 triệu tấn gạo để giữ giá, tránh thiệt hại cho nông dân.
