Trong lộ trình đưa dân ca ví, giặm trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại năm 2014, Nghệ An, Hà Tĩnh - cái nôi của di sản văn hóa độc đáo này đang nỗ lực để di sản thực sự có đời sống trong nhân dân.
Hai tỉnh Hà Tĩnh và Nghệ An đang bắt tay trong công tác bảo tồn, gìn giữ di sản văn hóa độc đáo này. Sau những Liên hoan Dân ca ví, giặm, trong hai ngày 14 - 15/5, Hội thảo khoa học quốc tế "Bảo tồn và phát huy giá trị dân ca trong xã hội đương đại - trường hợp dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh" sẽ diễn ra tại Nghệ An.
Hội thảo là một hoạt động nằm trong khuôn khổ các hoạt động xây dựng hồ sơ đề cử quốc gia “Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh” trình UNESCO đề nghị đưa vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh được lựa chọn là di sản đại diện cho Việt Nam xét ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể thế giới trong năm nay.
Gìn giữ trong nhân dân
Dân ca ví, giặm là món ăn tinh thần, là dòng sữa ngọt góp phần hình thành và nuôi dưỡng cốt cách, tâm hồn bao thế hệ người dân xứ Nghệ. Trong từng điệu hò, câu ví ẩn hiện, thấp thoáng đâu đó cốt cách của người xứ Nghệ vừa chân chất, mộc mạc, vừa quyết liệt, rắn rỏi lại vừa sâu sắc, trữ tình.
Người xứ Nghệ gắn bó thủy chung với điệu hò, câu ví để được sống với những cung bậc cảm xúc tinh tế, nhạy cảm nhất trong tâm hồn. Những đêm hội hát ví, hát giặm là môi trường tạo lập nên các mối quan hệ văn hóa giữa con người với con người; trở thành phương tiện kết nối, xây đắp tình làng nghĩa xóm, tình cảm cộng đồng, tình yêu đôi lứa.
Nhưng cuộc sống hiện đại với những đổi thay đã dần đẩy dân ca xa rời những sinh hoạt hằng ngày khiến các loại hình diễn xướng dân ca dần bị mai một, những câu hò ví, giặm chỉ còn trên truyền hình, trên băng đĩa.
Sự thành lập các CLB dân ca tại các xã là một trong những động thái tích cực của ngành văn hóa hai tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh đã khôi phục lại phần nào niềm yêu mến những khúc hát dân ca trong lòng nhân dân.
Với 120 CLB hát dân ca ví, giặm (Hà Tĩnh 50 CLB, Nghệ An 70 CLB), là con số chứng minh sức sống của những làn điệu dân ca này chưa bao giờ dứt trong đời sống người dân xứ Nghệ.
Phát huy mạnh hơn
| “Chúng tôi đã chỉ đạo các đơn vị nghệ thuật, Trung tâm Văn hóa tỉnh, các trường nghệ thuật trong tỉnh phối hợp với Sở G- DĐT đưa dân ca vào trường học và dạy trên sóng phát thanh truyền hình của tỉnh. Hiện nay, việc dạy dân ca ví, giặm đang áp dụng thí điểm ở bậc tiểu học", ông Dũng nói. |
Nếu như Nghệ An có thế mạnh là lưu giữ dân ca ví, giặm qua các câu lạc bộ thì thế mạnh của Hà Tĩnh là ví, giặm đang còn sức sống trong nhân dân.
Hà Tĩnh còn nhiều vùng quê có bản sắc riêng, là cái nôi của dân ca ví, giặm như hát ví phường vải Trường Lưu (xã Tân Lộc, huyện Lộc Hà), hát ví phường nón xã Tiên Điền (Nghi Xuân), hát giặm ở Thạch Hà.…
Trong vài năm trở lại đây, hai tỉnh đã chú trọng và quan tâm đặc biệt đến việc bảo tồn, phát huy dân ca ví, giặm. Đặc biệt là rất chú trọng đội ngũ nghệ nhân.
Theo ông Phạm Tiến Dũng, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Nghệ An, hiện lực lượng này còn rất mỏng. Trên toàn tỉnh chưa đầy 100 nghệ nhân tuổi trung niên trở lên, còn thế hệ cao tuổi thì chưa đếm đủ trên đầu ngón tay.
Tuy nhiên, ngay từ khi có chủ trương phối hợp với tỉnh Hà Tĩnh lập hồ sơ trình Bộ VHTTDL công nhận dân ca ví, giặm là Di sản cấp quốc gia và lập hồ sơ trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, nhiều biện pháp bảo tồn, phát huy di sản đã được phối hợp thực hiện.
Trong đó, có việc tổ chức các hội thảo, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, tổ chức nhiều liên hoan, hội thi, hội diễn, đặc biệt là liên hoan câu lạc bộ dân ca toàn tỉnh nhằm đẩy mạnh sinh hoạt của các câu lạc bộ dân ca ví, giặm.
